SOĞUK SAVAŞ DÖNEMİNDE TÜRKİYE VE EİSENHOWER DOKTRİNİ

Yıl 2019, Cilt: 3 Sayı: 2, 1 - 14, 31.12.2019

Gürdal Çetinkaya

Öz

Büyük acıların ve büyük felaketlerin
yaşandığı İkinci Dünya Savaşı sonrası Dünya iki kutuplu bir hale gelmiştir. Bu
kutuplardan birini Amerika Birleşik Devletleri diğerini ise Sovyet Rusya oluşturmaktadır.
O dönemin bu iki büyük devleti savaş esnasında her ne kadar ortak amaçlar
etrafında birleşseler de savaştan sonraki süreçte bu durum aynı şekilde devam
etmemiştir. Soğuk Savaş adı verilen savaş sonrası dönemde Amerika Birleşik
Devletleri ve Rusya yeni kurulan Dünya düzenini kendi çıkarları doğrultusunda
şekillendirmek istemişlerdir. Türkiye ise her ne kadar İkinci Dünya Savaşı’na
girmese de bu iki büyük devletin her zaman ilgisini çekmiştir. Her iki devlette
Türkiye’yi kendi tarafına çekmek için savaş esnasında olduğu gibi savaş
sonrasında da büyük uğraşlar vermişlerdir. Türkiye ise yine Atatürk döneminde
olduğu gibi toprak bütünlüğünden taviz vermeden yeni kurulan Dünya düzeni
içerisindeki yerini alma gayretini göstermiştir. Yine Soğuk Savaş döneminde
Türkiye’yi Ortadoğu açısından ilgilendiren en önemli olaylardan biri Süveyş
Krizi ve ardından ilan edilen Eisenhower Doktrini olmuştur. Yaşanan Süveyş
Krizi sonrasında ilan edilen bu doktrin hem Soğuk Savaş’ın iki büyük devleti
olan Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya’yı hem de Türkiye’yi ve birçok
Ortadoğu ülkesini yakından ilgilendirmiştir. Bu çalışmada da öncelikle Soğuk
Savaş dönemine ve bu dönemde Türkiye’nin durumuna değinildikten sonra
Ortadoğu’da büyük bir krize neden olan Süveyş Krizi ve ardından ilan edilen
Eisenhower Doktrini ele alınacaktır.

 

Anahtar Kelimeler

Eisenhower Doktrini, Soğuk Savaş, Türkiye, Ortadoğu, Dış Politika

Kaynakça

• I. SÜRELİ YAYINLAR
• A. Dergiler
• Bilig Dergisi
• Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi
• II. İNCELEME YAPITLAR VE ANILAR
• A. Kitaplar
• Akşin Sina, Kısa 20. Yüzyıl Tarihi, Türkiye İş Bankası Yayınları, İstanbul, 2017.
• Armaoğlu Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Alkım Yayınevi, İstanbul, 2009.
• Bodur Harun, Kronolojik 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2013.
• Gönlübol Mehmet, v.d. , Olaylarla Türk Dış Politikası, (1919-1995), Siyasal Kitabevi, Ankara, 1995.
• Gönlübol Mehmet, Uluslararası Politika (İlkeler-Kavramlar-Kurumlar), 5. Baskı, Siyasal Kitabevi, Ankara, 2000.
• Oran Baskın, Türk Dış Politikası, Cilt:1, 17.Baskı, İstanbul, 2012.
• Öymen Onur, Silahsız Savaş (Bir Mücadele Sanatı Olarak Diplomasi), 7. Basım, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2011.
• Roberts J. M., Dünya Tarihi (18. Yüzyıl ve Sonrası), II. Cilt, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2011.
• Sönmezoğlu Faruk, Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1989.
• Uçarol Rıfat, Siyasi Tarih (1789-2014), 10. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2015.
• B. Makaleler
• Göktepe Cihat, Seydi Süleyman, Soğuk Savaş Başlangıcında Türk Dış Politikası, Bilig Dergisi, Sayı: 72, Kış, 2015.
• Kurban Vefa, 1950-1960 Yıllarında Türkiye İle Sovyetler Birliği Arasındaki İlişkiler, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı: 28, Bahar, 2014.
• III. TEZLER
• Akman Halil, ABD’nin Ortadoğu Politikaları ve Türk Dış Politikasına Etkileri (1952-1964), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2013.
• Çelik Ahmet, Soğuk Savaş Süreci ve Türkiye’ye Etkileri (1939-1952), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ, 2018.
• Gemuhluoğlu M. Ali, Soğuk Savaş Döneminde Türkiye-Sovyetler Birliği İlişkisi (1945-1965) Ve Türk Dış Politikası, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2003.
• Tekin Pınar Bahar, 1956 Süveyş Krizinin Türk Basınına Yansıması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karabük, 2018.
• Urul Abdullah, Amerika Birleşik Devletleri’nin Büyük Ortadoğu Projesi ve Türkiye, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2008.
• IV. İNTERNET KAYNAKLARI
• http://www.islamianaliz.com/ortadogu/
• http://politikhane.blogspot.com/2015/07/cemal-abdul-nasr-iktidar-ve-panarabizm.html