Politik ve Ekonomik Bir Olgu Olarak Siraf Limanı İpek Yolu Ticareti

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 62 - 73, 15.07.2023

Esra Yılmaz

https://doi.org/10.58201/utsobilder.1288276

Öz

İpek Yolu, dünyanın en kapsamlı ticari ve sosyal iletişim hattı, kültürel ve tarihsel açıdan, kuşkusuz, dünyanın uluslar ve kıtalar arasındaki en önemli bağlantısıdır. I. Erdeşir zamanında kurulan kentlerden biri olan Siraf, Sasaniler döneminden itibaren İpek Yolu’nun hem kara hem deniz güzergâhlarında gerçekleştirilen ticari faaliyetler için önemli bir liman kenti olarak öne çıkmıştır. Siraf coğrafyasının gemi yolculuğuna daha uygun olması, sosyo-ekonomik çıkarlar sebebi ile istikrarı önceleyen uygulamalar, hayatlarını gemilerde geçiren denizcilerin engin tecrübesi ve bilgi birikimi güvenlik ve konfor ihtiyacı içerisindeki tüccarları Siraf’ta bir araya getiriyordu. Yerel ekonomilerce imal edilen ürünler dünyanın uzak pazarlarına ihraç ediliyor, Çin ve Hindistan’a, Arap Yarımadası ve Doğu Afrika’ya kadar geniş bir coğrafyada Siraflı tüccarların izine rastlanıyordu. Bu antik liman, bugün Fars Körfezi’nin kıyısında sessizce dursa da bir zamanlar bu kent, Siraf'ı dünya çapında bir üne sahip canlı bir limana dönüştüren denizciler ve tüccarlara ev sahipliği yapmıştır. İpek Yolu'nun geçişi Siraf limanını, yüzyıllar boyunca ekonomik zenginliğin, sosyal ve kültürel refahın, halklar, seçkinler ve tüccarlar arasındaki zaruri iş birliğinin ortaya çıkmasına ve sürekliliğine tanık olan önemli bir ticaret rotası olarak tanıtmıştır.

Anahtar Kelimeler

ipek yolu, siraf, fars körfezi, ticaret, kültür

Siraf Port Silk Road Trade as a Political and Economic Phenomenon

Öz

The Silk Road is the world's most comprehensive commercial and social communication line. Culturally and historically, it is undoubtedly the world's most important link between nations and continents. Siraf, one of the cities founded during the reign of Ardashir I, has come to the fore as an important port city for the commercial activities carried out on both the land and sea routes of the Silk Road since the Sassanid period. The fact that the geography of Siraf was more suitable for voyage, practices that prioritize stability due to socio-economic interests, the vast experience and knowledge of seafarers who spent their lives on ships brought together merchants in need of safety and comfort at Siraf. Products manufactured by local economies were exported to distant markets of the world, and traces of Siraf merchants were found in a wide geography as far as China and India, Arabian Peninsula and East Africa. Although this ancient port stands quietly on the shores of the Persian Gulf today, this city was once home to sailors and traders who transformed Siraf into a vibrant port with a worldwide reputation. The passage of the Silk Road promoted the port of Siraf as an important trade route that witnessed the emergence and continuity of economic wealth, social and cultural prosperity, and essential cooperation between peoples, elites and merchants over the centuries.

Anahtar Kelimeler

silk road, siraf, persian gulf, trade, culture

Kaynakça

• Aldsworth, Fred, “History of Archaeological Surveys in Siraf Port”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005.
• Bhacker, M. Redha, “The Cultural of the Gulf an the Indian Ocean The Longue Duree Historical Perspective”, The Persian Gulf in History, ed. Lawrence G. Potter, 57-70, Palgrave Macmillan Publishers, 2009.
• Bekai, Nasır, "Siraf, Şilav", Name-i Ferhengistan, 2/2.
• Büzürg b. Şehriyar, Harikalar Diyarı Hind Kitabu’Aca’ibi’l-Hind Arapça-Türkçe, çev. Can Ceylan, İnkılab Yayınları, İstanbul 2009.
• Daryaee, Touraj. “The Persian Gulf in the Late Antiquity Sasanian Era (200-700 C.E)”, The Persian Gulf in History, ed. Lawrence G. Potter, 57-70, Palgrave Macmillan Publishers, 2009.
• Ebû Zeyd Es-Sirafi, Ahbaru’l-Sin ve’l-Hind, ed. Tim Mackintosh-Smith, Library of Arabic Literature, New York University Press, New York 2014.
• Foltz, Richard C., Iran in World History, Oxford University Press, 2016.
• Frankopan, Peter, İpek Yolu Alternatif Dünya Tarihi, çev. Mengü Gülmen, Pegasus Yayınları, İstanbul 2018.
• Hooglund, Eric, “Revisiting Siraf as a Persian Gulf Commercial Port in the late Sassanian and Early Islamic Period: What Archaeology and Contemporaneous Manuscripts Reveal”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005.
• Horton, Mark, “Siraf and East Africa,” Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005.
• İbn Hurdazbih, Yollar ve Ülkeler Kitabı, çev. Murat Ağarı, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2008.
• İbnü'l-Belhi, Farsname, ed. G. le Strange, R. A. Nicholsan, Cambridge University Press, 1921.
• İstahri, Mesaliku’l-Memalik, ed. M. J. De Goeje, Leiden 1870.
• Jennings, Sarah, “The Material Culture of Siraf 8th to 11th Centuries”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005, 51.
• Mazaheri, Ali, Ortaçağda Müslümanların Yaşayışları, çev. Bahriye Üçok, Varlık Yayınevi, İstanbul 1972.
• Mesudi, Muruc Ez-Zeheb Altın Bozkırlar, çev. Ahsen Batur, Selenge Yayınları, İstanbul 2004.
• Mukaddesi, Ahsenü’t-Tekasim fi Ma’rifeti’l-Akalim, Leiden 1906.
• Niray, Nasır, “Sasani İmparatorluğu’nun Devlet Yapısı Üzerine Bir İnceleme”, Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 2001.
• Potter, Lawrence, “The Port of Siraf Historical Memory and Iran's Role in the Persian Gulf”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005.
• Potts, D. T., “The Archaeology and Early History of the Persian Gulf”, The Persian Gulf in History, ed. Lawrence G. Potter, Palgrave Macmillan Publishers, 2009.
• Sheriff, Abdul, “The Persian Gulf and the Swahili Coast A History of Acculturation Over the Longue Duree,” The Persian Gulf in History, ed. Lawrence G. Potter, Palgrave Macmillan Publishers, 2009.
• Stern, S. M., “Ramisht of Siraf A Merchant of Millionaire of the Twelfth Century” Journal of the Royal Asiatic Society. April 1967.
• Süleyman El-Tacir, Doğu'nun Kalbine Seyahat, çev. Ramazan Şeşen, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2012.
• Şafi, Bahram, “Siraf Bender-i Kohen”, Ruşd Amuzeş-i Tarih, Devrey-i Çahardehom, Şomarey-i 4, Tabistan.
• Tosi, M., Shahmirzadi, S. Malek, Joyenda, M. A., “The Bronze Age in Iran and Afghanistan”, History of Civilizations of Central Asia, Vol. I., ed. A. H. Dani, V. M. Masson, Unesco Publishing, 1996.
• Whitcomb, Donald, “The Gulf in the Early Islamic Period The Contribution of Archaeology to Regional History”, The Persian Gulf in History, ed. Lawrence G. Potter, Palgrave Macmillan Publishers, 2009.
• Whitcomb, Donald, “Archaeological Surveys in the Highlands Behind Siraf”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005.
• Whitehouse, David, “Introduction”, Proceeding of the International Congress of Siraf, Bushehr Branch of Iranology Foundation, 14-16 November, İran, Bushehr 2005, 1-8.
• Whitehouse, David,“Siraf, A Medieval Port on the Persian Gulf”, World Archaeology, 2/2, Oct. 1970.
• Whitehouse, David, “Excavations at Siraf; First Interim Report”, Iran, vol: 6, 1968.
• Whitehouse, David, “Excavations at Siraf: Fourth Interim Report”, Iran, vol: 9, 1971.
• Wilson, Arnold T., The Persian Gulf, Oxford University Press, 1928.
• Yahyai, Davud, “Bazergan-i Deryayi Siraf der Sidehay-i Nehostan İslami”, Tarih-i Temeddün-i İslami, Bahar ve Tabestan, 1387.
• Zarrinkub, Abd Al-Husain, “The Arab Conquest of Iran and Its Aftermath”, The Cambridge History of Iran, ed. R.N.Frye, c. IV, Cambridge University Press, 2008.