MİTOSTRATEJİ ÜZERİNE

Yıl 2018, Sayı: 12, 40 - 54, 29.12.2018

Alimcan İnayet

Öz

Mitler üzerindeki araştırmalar gösteriyor ki,
mitler (efsanevi ata/ kahraman/figürler) politik ve stratejik olarak kullanılabilir.
Mitler politik ve stratejik açıdan kullanıldığı vakit; a) dinî / politik sistem
ve uygulamaları meşrulaştırmak, b) farklı toplum ve kültürleri bir araya
getirmek, c) hedef kültür ve toplumları dönüştürmek, d) ekonomik çıkar sağlamak
mümkündür. Çin mitolojisinde mitlerin stratejik açıdan kullanılmasıyla ilgili
örnekler bulunmaktadır. Çinliler eskiden beri mitleri kullanarak politik
sistemlerini meşrulaştırmış, farklı etnik grup ve toplumları bir araya getirmiş
ve dönüştürmüşlerdir. Taoistler dinlerini yaymak için de mitlerden
yararlanmışlardır. Günümüzde mitlerin ekonomik alanda da kullanımı söz
konusudur. Bu makalede mitlerin politik ve stratejik anlamda kullanımı ve bu
bağlamda mitostrateji kavramı ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Mit, strateji, mitostrateji, Çin

Kaynakça

• Abdurahman, Varis, “Tarihteki Efsanevi Turan Padişahı Alp Er Tonga Hakkında”, A.Ü. DTCF, Tarih Araştırmaları Dergisi, 2004, Sayı. 35 (1-8). Atalay, Besim, Divanü Lugat-it-Türk Tercümesi, Cilt 1, 4. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 1998. Bahadır Han, Ebulgazi, Şecere-i Terakime (Türkmenlerin Soy Kütüğü), Hazırlayan: Zuhal Kargı Ölmez, Simurg, Ankara, 1996. Bayat, Fuzuli, Türk Mitolojik Sistemi 1, Ötüken, İstanbul, 2007. Caferoğlu, Ahmet, Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, 3. Baskı, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1993. Campbell, Joseph, Doğu Mitolojisi, Çeviren: Kudret Emiroğlu, İmge Kitabevi, 2. Baskı, Ankara, 1998. Chavannes, Edouard, Çin Kaynaklarına Göre Batı Türkleri, Çeviri: Mustafa Koç, Selenge Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2013. Chen Lianshan, Çin Mitolojisi, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2015. Chen Liqin, “西王母神话的传播研究” (Batının Ana Kraliçesi Hakkındaki Mitlerin Yayılması Üzerinde Bir Araştırma), 青海社会科学/Qinghai Social Sciences, Sayı.6, 2009, s. 74 – 78. Chen Yong-chao, “西王母与舜帝的传说研究” ( Batının Ana Kraliçesi ve İmparator Shun Hakkındaki Rivayetler İle İlgili Araştırmalar), 河南教育学院学报 (哲学社会科学 版 ) Journal of Henan Institute of Education ( Philosophy and Social Sciences), Sayı. 29, 2010/1, s. 16 19. Chong Yu-chau, Chan Long-wing (2009). “論西王母形象之轉變”. 輯於《神話與文學論文選輯 2008-2009》(頁103-121)。檢自: http://commons.ln.edu.hk/chin_proj_4/4 Ci-hai, Shanghai Cishu Chubanshe, 1989. Cüveyni, Alaaddin Ata Melik, Tarih-i Cihan Güşa, Çeviren: Mürsel Öztürk, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1999. Çin Mitolojisi, https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87in_mitolojisi Eliade, Mircea, Mitlerin Özellikleri, 2. Baskı, Om Yayınevi, İstanbul, 2001. ………………, Dinler Tarihine Giriş, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2003. Enver Baytur, Heyrinisa Sıdık, Şincangdiki Milletlerning Tarihi (Doğu Türkistandaki Milletlerin tarihi), Milletler Neşriyatı, Pekin, 1999. Ercilasun, Ahmet Bican, Türk Kağanlığı ve Türk Bengü Taşları, Dergah Yayınları, İstanbul, 2016. Eslen, Nejat, Tarih Boyu Savaş ve Strateji, 3. Baskı, Truva Yayınları, İstanbul, 2005. Estin, Colette – Helene Laporte, Yunan ve Roma Mitolojisi, 21. Baskı, Çeviren: Musa Eren, TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları, Ankara, 2005. Fei Şiao-tung, Zhong-hua Min-zu Duo-yuan Yi-ti Ge-ju (The Pattern of Diversity in Unity of the Chinese Nation), 2. Baskı, Zhong-yang Min-zu Da-xue Chu-ban She (Merkezi Milletler Üniversitesi Yayınevi), Beijing, 2003. Gao Guo-fan, “敦煌唐人西王母祭祀風俗與“周易”(Dunhuang’daki T’anglıların Batının Ana Kraliçesi’ne Tapma Adetleri ve “Zhou-yi”), Nankin Üniversitesi Edebiyat Enstitüsü, Hongdao, Sayı.3 (60), 2014, s. 107-125. Gao Zhi-hua, 从神仙世界的爱情故事窥华人之两性哲学 ——以西王母为文本 “Melekler Dünyasına Ait Aşık Hikayelerinden Hua (Çinliler)ların İki Cins Hakkındaki Felsefesine Bir Bakış - Batının Ana Kraliçesi Örneğinde”, 漳州师范学院学报(哲学社会科学版) Journal Of Zhangzhou Normal University (Philosophy ＆ Social Sciences), Sayı.1, 2011 (79), s. 121 – 129. Gu De-ming (谷德明), Çin’deki Azınlık Milletlerin Mitleri (中国少数民族神话) 1-II (上 下), Çin Halk Sanatı Neşriyatı (中国民间文艺出版社), Beijing, 1987. Gülensoy, Tuncer, Köken Bilgisi Sözlüğü, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara, 2007. Hamilton, Edith (1997) Mitologya, Çeviren: Ülkü Tamer, Varlık Yayınları, İstanbul. Holcombe, Charles, Doğu Asya Tarihi Çin Japonya Kore, Dergah Yayınları, İstanbul, 2016. https://baike.baidu.com/item/%E5%AD%99%E6%82%9F%E7%A9%BA/5576, (06.11.2017). İnayet, Alimcan, “Çincedeki Türkçe Kelimeler Üzerine”, 3. Uluslararası Türk Dili Kurultayı, 1996. Türk Dil Kurumu Yayınları:678, Ankara, 1999, ss. 561-567. ………… “Türkçe'de Çince Kaynaklı Gösterilen Bazı Kelimeler Üzerine”, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, T.D.K., Sayı. 7, Ankara, 1999, ss. 193-204. …………. “Türkiye Türkçesi İle Çincedeki Benzer kelimeler Üzerine”, V. Uluslar arası Türk Dili Kurultayı Bildirileri 1, ( 20 – 26 Eylül 2004 ), Türk Dil Kurumu, Ankara, 2004, ss. 1399-1408. …………… “Hanyu Wailaici Cidian’a (Hwc) Göre Çinceye Geçen Türkçe Kelimeler Üzerine”, Turkish Studies, Volum 3/1, 2008, p. 278-295. Kafesoğlu, İbrahim, Umumi Türk Tarihi Hakkında Tespitler Görüşler, Mülahazalar, Ötüken, İstanbul, 2014. Kalafat, Yaşar, “Günümüz Türk Kültür Dünyasında Mitoloji Çalışmaları”, Türk Yurdu, Sayı. 342, 2016. Liu Mau-tsai, Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri, Selenge Yayınları, İstanbul, 2006. Macit, Nadim, İmparatorluk Politikalarında Teo-Stratejiler ve TÜRKİYE, 5. Baskı, Ay Yayınları, Ankara, 2016. Man Dou-hu (滿都呼), Çin’deki Altay Dil Ailesine Mensup Milletlerin Mit ve Hikayeleri (中国阿尔泰语系诸民族神话故事), Milletler Neşriyatı (民族出版社), Beijing, 1997. Mütercimler, Erol, Stratejik Düşünme, Alfa Yayınları, İstanbul, 2006. Namujila (那木吉拉), Çin’deki Altay Dil Ailesine Mensup Milletlerin Mitleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma (中国阿尔泰语系诸民族神话比较研究), Öğrenme Neşriyatı (学习出版社), Beijing, 2010. Namujila, Lang Tu-teng (Kurt Totemi), Milletler Neşriyatı, Pekin, 2009. Nurdun, Ablet – Veli Eli, Davut Sayım, Henzuçe-Uyğurçe Tarih Atalğulırı Selişturmisi (Çince Uygurca Tarih Terimlerinin Karşılıkları), Şincang Pen-tehnika Sehiye Neşriyatı – Şincang Üniversitesi Neşriyatı, Urumçi, 2003. Ortaylı, İlber, “Menkıbe”, Efsane ve Gerçekler, İmge Kitabevi, 2. Baskı, Ankara, 2004. Ömer, Uçkuncan, Uyğur Helk Tarihiy Koşaklırı Kamusı, Şincang Universtiteti Neşriyatı, Ürümçi, 2009. Potapov, L.P., “Etnografik Verilerin Işığında Eskit Türklerin Tanrısı Umay”, Çeviren: Muvaffak Duranlı, Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, Sayı.1, İzmir, 1996, ss. 213-233 Pulleyblank, Shang-gu Han-yu de Fu-yin Xitong ( The Consonantal System of Old Chinese), Zhong-hua Shu-ju, Beijing, 2008. Ren Jiyu (editör), Zongjiao Cidian (Din Sözlüğü), Shanhai Cishu Chuban she, Shanghai, 2009. Rippa, Alessandro, “Re-Writing Mythology in Xinjiang: The Case of the Queen Mother of the West, King Mu and the Kunlun”, The China Journal, The Australian National University, The University of Chicago Press Journals, Volume 71 / January 2014, pp.43 – 64. Rosenberg, Donna, Dünya Mitolojisi, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2000. Sabit, Abdureşit – Turdi Nasır, Henzuçe-Uyğurçe Şincang Yernamlırı Luğiti (Çince-Uygurca Şincan Yer Adları Sözlüğü), Şincang Helk Neşriyatı, Ürümçi, 1994. Süleymanov, Olcas, Tarih Öncesi Türkler, Teas Press, İstanbul, 2016. Tarihiy Hatiriler (24 Tarihteki Orta Asya'ya Dair Materyaller Toplamı), Şincang Helk Neşriyatı, Ürümçi. Timur, Taner, “Kurucu Efsaneler ve Devlet”, Efsane ve Gerçekler, İmge Kitabevi, 2. Baskı, Ankara, 2004. Togan, A. Zeki Velidi, Umumi Türk Tarihi’ne Giriş, 3. Baskı, Enderun Kitabevi, İstanbul, 1981. TS: Türkçe Sözlük, 10. Baskı, Türk Dil Kurumu, Ankara, 2005. Uhlig, Helmut, İpek Yolu, Türkçesi: Alev Kırım, Okyanus Yayıncılık, İstanbul, 2000. Wang Li, Gu-dai Han-yu (Eski Çince), 1 – 4, Zhong-hua Shu-ju, Beijing, 2015. Wang Li, Tong-yuan Zi-dian (Kökteş Karakterler Sözlüğü), Zhong-hua Shu-ju, Beijing, 2015. Yu Fang-jie, “西王母神话形象演变的隐喻──兼论摇钱树中的西王母图像” (Batının Ana Kraliçesi’nin Efsanevi Tipinin Evrimindeki Metafor, Ayrıca Para Ağacındaki Batının Ana Kraliçesi’nin Suratı Üzerine), 西南大学学报(社会科学版) Journal of Southwest University (Social Sciences Edition), Sayı. 4 (42), ２０１６, s. 1 – 7. Zhu Xue-yuan, “古代中原汉语中的通古斯语，蒙古语和突厥语成分 / Tungusic-Mongolian-Turkish Phonetic Elements In Ancıent Chınese Language Of Central China”, Journal Of Chinese Linguistics, Vol. 31, No.2 (June 2003) Pp.218-244. Zongjiao Cidian (Din Sözlüğü), Editör: Ren Jiyu, Shanhai Cishu Chuban she, Shanghai, 2009.