THE LINGUISTIC LANDSCAPE STUDY OF UYGHURS RESIDING IN İSTANBUL: THECASE STUDY OF ZEYTİNBURNU AND SEFAKÖY

Yıl 2024, Sayı: 23, 9 - 25, 11.06.2024

Sanat Gülen

https://doi.org/10.46400/uygur.1393911

Öz

The research aims to gather information about the linguistic landscape of Uyghurs living in İstanbul, with a focus on the examples of Zeytinburnu and Sefaköy, and to contribute to the field. The primary objective of linguistic landscape research is to better analyze and elucidate the social, cultural, political, and economic conditions of a community. In recent studies on the linguistic landscape of Istanbul, little attention has been given to the linguistic presence of Uyghurs living in the city. However, field studies indicate that Uyghurs with a significant population in İstanbul have formed an intriguing linguistic landscape within their own community. The prohibition of Uyghur language in their homeland and the suppression of their language have compelled them to strive for the preservation and perpetuation of their native language in other lands, creating a unique linguistic environment. The example of İstanbul (the case study of Zeytinburnu and Sefaköy) where they have formed a new linguistic landscape is noteworthy. The Uyghur linguistic landscape in Istanbul differs significantly from that of the Arabic-speaking community in Berlin, the Russian or Kyrgyz linguistic landscape of Uyghurs in Bishkek, and the Russian or Uzbek linguistic environment of Uyghurs in Uzbekistan. Moreover, the linguistic environment created by Uyghurs in İstanbul appears to be a rare phenomenon among other Turkic communities, such as Kazakhs, Kyrgyz, and Uzbeks, who migrated to and settled in Turkey, resembling a situation rarely encountered among these groups.

Anahtar Kelimeler

Uyghurs, Migration, Linguistic Landscape Analysis, Zeytinburnu, Sefaköy

DİLSEL ÇEVRE AÇISINDAN İSTANBUL’DA YAŞAYAN UYGURLAR ZEYTİNBURNU VE SEFAKÖY ÖRNEĞİ

Öz

Bu makalenin araştırma konusu İstanbul’da (Zeytinburnu ve Sefaköy örneği) yaşayan Uygurların dilsel çevresi ile ilgili olup aynı zamanda bu konuda bilgi edinmek ve katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Dilsel çevre araştırmalarının asıl amacı bir toplumun sosyal, kültürel, politik ve ekonomik durumunu daha iyi analiz etmek ve açıklığa kavuşturmaktır. Son yıllarda İstanbul’un dilsel çevresi ile ilgili yapılan çalışmalarda, İstanbul’da yaşayan Uygurların dilsel varlığından neredeyse hiç bahsedilmemiştir. Oysaki yapılan saha çalışmaları, İstanbul’da belli bir nüfusa sahip Uygurların kendi toplulukları arasında çok ilginç bir dilsel çevre oluşturduğunu gösteriyor. Çünkü kendi ana vatanlarında Uygur Türkçesinin yasaklanması ve dillerinin kullanılmaması, onları yaşam mücadelesi verdiği diğer topraklarda kendi ana dillerini koruma ve yaşatma çabasına sevk etmiştir. Bunların içinde yeni bir dilsel çevre oluşturdukları İstanbul örneği (Zeytinburnu ve Sefaköy örneği) dikkate değerdir. İstanbul örneğindeki Uygurların oluşturduğu Uygur Türkçesi dilsel çevre, Berlin’deki Arapların Arapça çevresi, Bişkek’teki Uygurların Rusça veya Kırgız Türkçesi çevresi, Özbekistan’daki Uygurların Rusça veya Özbek Türkçesi dil çevresinden çok farklı görünmektedir. Aynı zamanda İstanbul örneğindeki Uygurların oluşturduğu dil çevresi, Uygurlar gibi Türkiye’ye göç edip yerleşen Kazak, Kırgız, Özbek gibi diğer Türk toplulukları arasında nadir rastlanan bir durum olarak gözükmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uygurlar, Göç, Dilsel Çevre Analizi, Zeytinburnu, Sefaköy

Kaynakça

• Abdulla, A. Ebeydulla vd. (2010). Hazirki Zaman Uygur Tili. Ürümçi: Şincang Xelk Neşriyati.
• Alptekin, İsa Yüsüp (1981). Doğu Türkistan Davası. İstanbul: Marifet .
• Amuti, Xiemuxinuer (2019). Türkiye’deki Uygur Ailelerinin Topluma Uyum Durumuna İlişkin Nitel Bir Araştırma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ataman, Remzi (2006). Türkiye’de Yaşayan Doğu Türkistan Kökenli Uygur Türklerinin Sosyo-Kültürel Kimlikler-Kayseri Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversites Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aygen, Gülşat (2015). “Languages of Kapalıçarşı/The Grand Bazaar”. Journal of the Ottoman and Turkish Studies Association, 2(2): 401-419.
• Cengiz, İsmail (1992). “Doğu Türkistan’ın 949-984 Arasındaki Nüfus Değişimi II”. Doğu Türkistan’ın Sesi, IV(31).
• Crystal, David (2015). Dillerin Katli. (çev.: Gökhan Cansız). İstanbul: Profil Yayınları.
• Çakırer Özservet, Yasemin (2015). “Zeytinburnu’nda Doğu Türkistan Türklerinin Ulusötesi Bellek Eklemlenmesi”. Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, 3(1): 59-80.
• Dwyer, Arienne M. (2005). The Xinjiang Conflict: Uyghur Identity, Language Policy, And Political Discourse. Policy Studies (15). Washington: East-West Center .
• Engesæth, T. Yakup vd. (2009). Greetings from the Teklimakan: A Handbook of Modern Uyghur. University of Kansas Scholarworks.
• Friederich, Michael (2002). Uyghurisch Lehrbuch. Wiesbaden: Dr. Ludwig Reichert Verlag.
• Golden, Peter B. (2020). Türk Halkları Tarihine Giriş. (çev.: Osman Karatay). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Gömeç, Saadettin (1997). Uygur Türkleri Tarihi ve Kültürü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Gulcalı, Zemire (2016). “Çağdaş Uygurcada “Fiillerin Hâl-Zaman Kategorisi ve Türkiye Türkçesiyle Karşılaştırılması (I): Ötken Zaman/Geçmiş Zaman”. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi, (8): 122-155.
• Güldeş, Mehmet (2008). Doğu Türkistanlı Uygur Türklerinin Türkiye'de Kurdukları Dernekler ve Yayın Faaliyetleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karabulut, Ferhat (2005). “Dil Ölümü Bağlamında Kayseri'de Yaşayan Uygur Türk Toplumu”. Bilig, (35): 17-47.
• Karadağ, Bilgemerve (2021). “Bir Dilsel Çevre İncelemesi: Van’ın Merkez İpekyolu İlçesine Bağlı Cumhuriyet Caddesi”. Dilbilim Dergisi, (37): 25-44.
• Karluk, Abdürreşit Celil (2017). “Uygur Türk Toplumunda Değişmenin Sonucu Olarak Aydınlarda Bölünmüşlük ve Kültürel Kopukluk”. TÜBAR XLII, 171-203.
• Kaşgarlı, Reyila (2021). “Bir Dil Üç Alfabe: 20. Yüzyılın Başından Günümüze Uygur Türklerinin Kullandığı Alfabeler”. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (51): 11-34.
• Kress, Gunther (1993). “Against Arbitrariness: The Social Production of the Sign As a Foundational İssue in Critical Discourse Analysis”. Discourse and Society, 4(2): 169-191.
• Landry, Rodrigue ve Bourhis, Richard (1997). “Linguistic landscape and Ethnolinguistic Vitality: An Empirical Study”. Journal of Language and Social Psychology, 16(1): 23-49.
• Necip, Emir Necipoviç (1995). Yeni Uygur Türkçesi Sözlüğü. (çev.: İklil Kurban). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Öztürk, Rıdvan (2020). Yeni Uygur Türkçesi Grameri. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tekin, Talat ve Ölmez, Mehmet (2003). Türk Dilleri Giriş. İstanbul: Yıldız Dil ve Edebiyat 2.
• İnternet Kaynakları:
• URL-1: https://www.aa.com.tr/tr/gundem/turkiye-2002den-bu-yana-95-bin-845-ahiska-5-bin-836-uygur-turkune-vatandaslik verdi/ (Erişim: 01.03.2024).
• URL-2: https://doi.org/10.1111/weng.12514 (Erişim: 05.05.2024).
• URL-3: http://www.jstor.org/stable/j.ctv2h4 (Erişim: 02. 01.2024).