Lale Krizinden Günümüze Ekonomik Krizler: Temel Yaklaşımlar ve Ortak Özellikler

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 9, 25 - 38, 20.01.2018

Şükrü Cicioğlu , Atilla Yıldız

Öz

Dünya ekonomi tarihinde birçok kriz meydana gelmiş ve bu ekonomik
dalgalanmalar sonucunda ekonomik aktörlerde oluşan maddi çöküntünün yanında
manevi bir çöküntüde yaşanmasına neden olmuştur. 17. yüzyıla kadar dünyada
küçük çaplı birçok ekonomik dalgalanmalar yaşanmakta, Lale krizi gibi ekonomik
dalgalanmalar sonucu birçok kişi ve şirket iflas ederek zor durumda
kalmaktaydı. Bu dalgalanmaların ekonomi içindeki etki alanı düşük olmakla
birlikte klasik iktisadi doktrinde dengeden küçük sapmalar olarak
görülmekteydi. Bu nedenlerle kriz kavramı üzerinde fazla durulmamaktaydı. 19.
yüzyılda yaşanan teknolojik devrimler, değişim gösteren üretim ve ticaret
yapısı ülkeler arası ilişkilerin giderek artması neden olmuştur.  Ülkeler arası sınırların ortadan kalkması
krizlerin sınırları aşarak bulaşıcı bir hastalık gibi yayılmasında, krizlerin
ortaya çıkış sıklıklarının artması da iktisadi düşünce içinde farklı görüşlerin
doğmasında etkili olmuştur. Çalışmada Lale Krizinden 2008 krizine kadar olan
süreçte yaşanan önemli krizlerden örnekler verilmiştir. Bu krizlere iktisat
okullarının yaklaşımları üzerinde durulmuş ve krizler için ortak bir özellik
seti oluşturulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Kriz, Kriz Yaklaşımları, Krizlerin Özellikleri, Tarihteki Krizler, Krizlerin Nedenleri.

Economic Crises from Tulipmania to Today: Basic Approaches and Common Features

Öz

Many economic crises took place in the history of the world economy and these economic fluctuations have caused a material depression on economic actors as well as an intangible depression on them. Many shakeouts occured in the World economy until the 17th century, many people and companies were stuck in a difficult situation going bankrupt as a result of economic fluctuations such as Tulipmania. Besides having low impact within the economy, these fluctuations were regarded as small deviations from equilibrium in the classical economic doctrine. For these reasons the concept of “crisis” was not much emphasized. The production and trade structure, which has changed in consequence of technological revolutions in the 19th century, has greatly increased the relations among countries. Ending limitations between countries has caused crises to spread across borders as a contagious disease and the increasing frequency of crises has also influenced the emergence of different views within economic thought. In this study, examples are taken from the major crises experienced from the Tulipmania to the 2008 crisis. The approaches of economics schools to these crises are emphasized and a common feature set for crises has been tried to be established.

Kaynakça

• Akgün, E. (2015). Krizi Anlamak. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Akıncı, M., Akıncı, G. Y. ve Yılmaz, Ö. (2014). Lale Çılgınlığı’ndan Mortgage Krizi’ne Spekülatif Balonlar. Tarih Okulu Dergisi. 19. 719-749.
• Aktan, Ç. ve Şen, H. (2001). Ekonomik Kriz: Nedenleri ve Çözüm Önerileri. Yeni Türkiye, Ekonomik Kriz Özel Sayısı. 42(2). 1225-1230.
• Ay, H. ve Uçar, Ö. (2015).Üç Küresel Ekonomik Krizin Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 17(1). 11-32.
• Barber, W. J. (2007). İktisadi Düşünce Tarihi. Durdu, İ. (Çev.). İstanbul: Metropol Yayınları
• Bilgili, Y. (2009). Karşılaştırmalı İktisat Okulları Ders Notları ( Makro İktisadın Teorik Esasları). İstanbul: İkinci Sayfa Basım Yayım Dağıtım
• Bocutoğlu, E. (2015). 2008 Küresel Finans Krizi Öncesi Krizler ve Türkiye Ekonomisi. Eroğlu, N., Eroğlu, İ. ve Aydın, H. İ. (Ed.). İktisadi Krizler ve Türkiye Ekonomisi İçinde (s.39-68). Ankara: Orion Kitabevi
• Cicioğlu, Ş. (2009). Finansal Serbestleşme Sürecinde Türkiye Ekonomisinde Finansal Derinlik Ve Baskınlık Analizi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Doktora Tezi. İstanbul
• Çakmak, U. Para Krizi Modellerine İlişkin Bir Değerlendirme. Ekonomik Yaklaşım Dergisi. 18(62). 1-31.
• Çinko, L. ve Ak, R. (2009). Küreselleşen Ekonomilerde Yaşanan Bankacılık Krizleri’nin Anatomisi, Maliye Finans Yazıları. 83. 59-83 Darıcan, M. F. (2013). Ekonomik Krizler ve Türkiye. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi. 5(17). 39-46
• Delice, G. (2003). Finansal Krizler: Teorik ve Tarihsel Bir Perspektif. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 20. 57-81.
• Doğanlar, M., Bal, H. ve Özmen M. (2007). Döviz Krizi Modelleri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 16 (1). 253-276 Eren, A. A. ve Saraçoğlu, M. (2017). Kapitalizmin Tarihinde Finansal Krizler: Tarih Tekerrür Mü Ediyor?. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 10(1). 87-97.
• Heilbroner, R. L. (2008). İktisat Düşünürleri. Tartanoğlu, A. (Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
• Galbraith, J. K. (2009). Büyük Kriz 1929. Akbaş, E. N. (Çev.). İstanbul: PegasusYayınları
• Galbraith, J. K. (2011). Kuşku Çağı. Aşçıoğlu, R. ve Himmetoğlu, N. (Çev.). İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi
• Garber, P. M. (1989). Tulipmania. The University of Chicago The Journal of Political Economy. 97(3). 535-560
• Gilpin, R. (2015). Uluslararası İlişkilerin Ekonomi Politiği. Duran. M., Oktay, S., Ceylan, M. K. ve Polat, G. (Çev.). Ankara: Kripto Basım Yayım Dağıtım
• Gürsoy, M. (1989). Dünyadaki Büyük Ekonomik Krizler ve Türkiye Ekonomisine Etkisi. İstanbul: Metis Yayınları
• Karakurt, B. ve Akdemir, T. (2016). Küresel Finansal Krizinin Devlet Borçlarına Etkisi: Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkeler Açısından Bir Değerlendirme. Sosyoekonomi. 24(29). 225-255
• Keynes, J. M. (2010). İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi. Akalın, U. S. (Çev.). 2. Basım. İstanbul: Kalkedon Yayınları
• Kibritçioğlu, A. (2015). 2008 Küresel Finans Krizi Öncesi Krizler ve Türkiye Ekonomisi. Eroğlu, N., Eroğlu, İ. ve Aydın, H. İ. (Ed.). İktisadi Krizler ve Türkiye Ekonomisi İçinde (s.503-518). Ankara: Orion Kitabevi
• Kindleberger, C. P. ve Aliber, R. Z. (2012). Cılgınlık, Panik ve Çöküş Finansal Krizler Tarihi. Çev. Ümit Şensoy. İstanbul: İşbankası Kültür Yayınları
• Krugman, P. R. Ve M. Obstfeld (2003). International Economics Theory and Policy. 6. Basım. New York: Harper Collins College Publishers
• Okçuoğlu, İ. (2016). Kapitalizmin Tarihi. Ankara: Sınırsız Basım Yayım
• Oktar, S. ve Eroğlu, N. (2015). Petrolün İlk Küresel Krizi:1973 Krizi. Eroğlu, N., Eroğlu, İ. ve Aydın, H. İ. (Ed.). İktisadi Krizler ve Türkiye Ekonomisi İçinde (s.177-190). Ankara: Orion Kitabevi
• Oran, A. (2011). Balonları Daha İyi Tanımaya Çalışmak: Balon Tanımları, Modelleri ve Lale Çılgınlığı Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 26 (1). 151-161
• Ölmezoğulları, N. (1999). Ekonomik Sistemler ve Küreselleşen Kapitalizm. Bursa: Ezgi Kitabevi Yayınları
• Radice, H. (2012). Krize Karşı Durmak: Sınıfsal Bir Bakış. Yurtsever, H. (Ed.). Socialist Register 2011, Bu Defaki Kriz İçinde (s. 36-59). Haskan, U. (Çev.). İstanbul: Yordam Kitap
• Savaş, V. F. (2007). İktisatın Tarihi. 5. Baskı. Ankara: Siyasal Basın Yayın Dağıtım
• Sevim, C. (2012). Öncü Göstergeler Yaklaşımına Göre Finansal Krizler Ve Türkiye Örneği. Ankara: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu Kitapları
• Unay, C. (1978). Ekonomik Konjonktür. Bursa İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayın No:31. Ankara: Kalite Matbaası Yay, T., Yay, G.G. ve Yılmaz, E. (2001). Küreselleşme Sürecinde Finansal Krizler ve Finansal Düzenlemeler. 47. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası.