Bir Ermeni Köyü Olan Adiş'in Siyasi, Sosyal, Ekonomik ve Dini Durumu

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 511 - 536, 29.09.2021

Oktay Bozan

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.927879

Öz

Çüngüş, Müslümanlar ve gayrimüslimlerin yaşadığı bir yerleşim merkezidir. 1516 yılında Osmanlı idaresine girdikten sonra yapılan idari düzenleye göre Çüngüş’e bağlı köylerden sadece Adiş’ta Ermeniler yaşamaktadır. Adiş, Osmanlı kayıtlarının büyük bir kısmında Adiş-i Süflâ (Aşağı Adiş) ve Adiş-i Ulyâ (Yukarı Adiş) şeklinde geçmekle birlikte bir kısmında ise sadece Adiş olarak tanımlanmıştır. XVI ve XVII. yüzyıl kayıtlarına göre Adiş köyünde sadece Ermeniler yaşarken XIX. yüzyılın başından itibaren Müslümanlar da Adiş köyüne yerleşmiştir. Adiş köyü, yetersiz tarım alanlarına sahip olması nedeniyle köyün erkeklerinin önemli bir kısmı İstanbul’a giderek ailesinin ihtiyaçlarını temin etmek zorunda kalmıştır. XIX. yüzyılın sonlarında 300 haneye ulaşan köyde eğitim kurumları ve kiliseler bulunmaktadır. 1895 Ermeni olayları sırasında Gerger tarafından gelen eşkıya, Adiş köyüne saldırılarda bulunmuş ve birtakım mağduriyetler yaşanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çüngüş, Adiş köyü, Ermeniler

The Political, Social, Economic and Religious Status of Adish, An Armenian Village

Öz

Adish is a village in the Chungush district of Diarbekir province. Chungush is a residential center where Muslims and non-Muslims live. According to the administrative regulation made after the Ottoman rule in 1516, Adish is the only village where Armenians live among the villages of Chungush. Although Adiş is mentioned as Adiş-i Süflâ (Lower Adiş) and Adiş-i Ulyâ (Upper Adiş) in most of the Ottoman records, it was defined as Adish only in some records. According to the records of the 16th and 17th centuries only Armenians lived in Adiş, since the beginning of the 19th century, Muslims have also settled in the village of Adiş. Since Adish village has insufficient agricultural areas, a significant portion of the men of the village had to go to Istanbul to meet the needs of their family. There were educational institutions and churches in the village, which reached 300 households at the end of the 19th century. During the Armenian events of 1895, the bandit which came from Gerger attacked the village of Adish and some grievances were experienced. 

Anahtar Kelimeler

Chungush, Adish Village, Değirmensuyu Village, Armenians, 1895 Armenian Events

Kaynakça

• Fahrettin Kırzıoğlu, "Çermik kasabası üzerine notlar", Kara Amid Dergisi, İstanbul, 1956