Düzeltme: 276 Numaralı Mühimme-i Mektum Defterinin İncelenmesi ve Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: Prof. Dr. Süleyman Büyükkarcı Özel Sayısı, - , 31.12.2021

Suha Oğuz Baytimur

Bu makalenin ilk hali 31 Aralık 2021 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/vakanuvis/issue/67143/1024020

Düzeltme Notu

Makalenin ana kaynağı olan Mühimme-i Mektum Defteri'nin numarası sehven 276 olarak kaydedilmiş ve makale de bu şekilde kaleme alınmıştır. Defter numarası 976 olup düzeltme metninde güncellenmiştir.

Öz

276 Numaralı Mühimme-i Mektum Defteri, Osmanlı Devleti’nden günümüze miras olarak kalan dönemin yazılı kaynakları içerisinde yer alan Mühimme Defterleri içerisinde bulunmaktadır. 44 sayfadan oluşan defter içerisinde toplamda 133 hüküm vardır. İki kısımdan oluşan 276 Numaralı Mühimme-i Mektum Defteri, 1807–1810 tarihlerini kapsayan hükümleri içermektedir. Birinci kısımda bulunan hükümler, klasik mühimme-i mektum defterleriyle benzer olayları ihtiva ederken; ikinci kısımdaki hükümler ise kal‘abend defter tasnif kayıtlarıyla aynı içeriğe sahiptir. Birinci bölümde yer alan hükümler, Osmanlı Devleti sınırları içerisinde meydana gelen olaylar ve bu olaylara karşı alınması gereken tedbirler hakkındadır. Burada idari ve sosyal sorunlar ağırlıklı olarak bulunmaktadır. İkinci kısımda ise Osmanlı Devleti’ne ait ceza uygulamaları yer almaktadır.
Defterde farklı bölgelere ait olaylarla karşılaşılmaktadır. Bu nedenle Osmanlı Devleti’nin farklı bölgelerine ait olayları, sorunları ve bunlara karşı alınan tedbirler, defterde bulunan hükümlerden anlaşılabilir. Genellikle ortaya çıkan kanunlara ve kurallara aykırı davranışlar ile bölgede huzuru bozup eşkıyalık vb. faaliyetleri içeren olaylar, hükümlerde yer almaktadır. Bu olaylar karşısında Osmanlı Devleti’nin tutum ve davranışları ile sorunların giderilmesi amacıyla almış olduğu önlemler hükümlerde açıkça görülmektedir. Alınan önlemler içerisinde ise yoğunlukla suçluların cezalandırılması ön plandadır. Defterde bulunan hükümlerde yer alan cezalar ise idam cezası, kürek cezası, kal‘abend cezası, manastırbend cezası, sürgün cezası, zorunlu ikamet cezasıdır.

Anahtar Kelimeler

Mühimme-i Mektum Defteri, Kalabend Defteri, Suç, Ceza, Serbest Bırakma

Düzeltme: The Examination and Evaluation of Muhimme-i Mektum Registration Book Number 276

Bu makalenin ilk hali 31 Aralık 2021 tarihinde yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/vakanuvis/issue/67143/1024020

Düzeltme Notu

Öz

The Muhimme-i Mektum Registration Book number 276, is included in the Muhimme Registration Books, which are among the written sources of the period, which have been inherited from the Ottoman Empire to the present day. In the registration book containing 44 pages, there are 133 provisions in total. Muhimme-i Mektum Registration Book number 276, which consists of two chapters, includes the provisions covering the years 1807-1810. While the provisions in the first chapter involve similar events with the classical muhimme-i mektum registration books, the provisions in the second chapter have the same content as the classifying registration of the kal'abend registration book. The provisions in the first chapter are about the cases that took place within the borders of the Ottoman Empire and the precautions should be taken against these cases. Here, administrative and social issues are mainly included. In the second chapter, the punitive executions belonging to the Ottoman Empire are included.
In the registration book, the cases belonging to different regions are encountered. Therefore, the cases and issues belonging to different regions of the Ottoman Empire and the precautions taken against them can be understood from the provisions in the registration book. Generally, acts contrary to the laws and rules that occur, as well as cases that disturb the peace in the region and involve activities such as banditry, etc. are included in the provisions. The attitudes and behaviors of the Ottoman Empire in the face of these cases and the precautions taken with the aim of eliminating the issues are clearly seen in the provisions. In the precautions taken, the punishment of the criminals is intensely at the forefront. Punishments included in the provisions in the registration book are death sentence, hard labor (penalty applied by rowing on ships), kal'abend confinement (confinement in a fortress), monastic confinement, deportation and compulsory residence penalty.

Anahtar Kelimeler

Muhimme-i Mektum Registration Book, Kal‘abend Registration Book, Crime, Punishment, Setting Free

Kaynakça

• Arşiv Kaynakları : Hatt-ı Hümayunlar: 14097.
• Defter Tasnifleri: Mühimme-i Mektum Defterleri: 1, 10. Mühimme-i Mektum Defterleri: 276.Kal‘abend Defteri: 25, 31
• AKSIN, Ahmet - BAYTİMUR, Suha Oğuz; Osmanlı Devletinde Hapis Cezaları ve Uygulamaları (1791-1808), XVI. Türk Tarih Kongresi, 4. Cilt, 1. Kısım, 20-24 Eylül 2006, Ankara, S.11-26.
• Başbakanlık Osmanlı Arşiv Rehberi, İstanbul, 2010.
• BAYTİMUR, Suha Oğuz; “25 Numaralı Kal‘abend Defteri (1/61-a.Sayfa) (H. 1205 / M. 1790–1791)”, (Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi), Elazığ 2005.
• BAYTİMUR, Suha Oğuz; “Kal΄abend Tasnifi Muhtevası Ve Osmanlı Ceza Hukuku Açısından Önemi”, Osmanlı Sosyal Ve Ekonomik Tarihi Prof. Dr. Yılmaz Kurt Armağanı, Cilt 1, Ankara, 2016, s.184-202.
• BAYTİMUR, Suha Oğuz; “Osmanlı Devletinde Kalpazanlık Faaliyetleri ve Uygulanan Cezalar (1789-1808)”, Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.5, S.2, Aralık, 2016, s.249-256.
• DAŞÇI, Kemal; Osmanlı’da Sürgün, İstanbul, 2007.
• DEVELİOĞLU, Ferit; Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara, 1997.
• ERİM, Neşe; “Osmanlı İmparatorluğunda Kalebendlik Cezası Ve Suçların Sınıflandırılması Üzerine Bir Deneme”, Osmanlı Araştırmaları IV, İstanbul, 1984, s.79-88.
• MUMCU, Ahmet; Osmanlı Devletinde Siyaseten Katl, Ankara, 2007.
• POLAT, Erdoğan; “Osmanlı Devleti’nde Manastırbend Cezasının Tatbikinde Surp Nişan ve Anna Manastırları Örnekleri, Tarih ve Gelecek Dergisi”, Cilt 6, Sayı 2, Haziran 2020, s.410-422.
• POYRAZ, Özlem - ÖNER, Merve - ÖVÜNÇ, Seyfettin; “Gayrimüslimlere Uygulanan Ağır Ceza Türleri: 37 Numaralı Kalebent Defteri Örneği”, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 7, Sayı 1, 2021, s.272-286.
• POYRAZ, Özlem - ÖNER, Merve; “Osmanlı’da 1823-1824 Yılları Arasında Uygulanan Kalabendlik Cezaları: 37 Numaralı Kalabend Defteri Örneği”, Global Science and Innovations 2020, Tashkent-Uzbekistan, 2020, S.425-435.
• Elif Bayraktar Tellan, “Osmanlı Araştırmalarında Yeni Kaynakların Tarihyazımına Katkıları: Manastırbend Örneği”, Tarih Yazımı, C. 1, S. 2, 2019, s.171-190.