Successor-Predecessor Dilemma of an Ottoman Ambassador: London Embassy of Ibrahım Sarim Efendi (1837-1838)

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 1129 - 1155, 30.09.2024

Ahmet Dönmez

https://doi.org/10.24186/vakanuvis.1395053

Öz

Ibrahim Sarim Efendi progressed through the writings of the Sublime Porte and achieved the position of a principality. He was appointed to the London embassy in 1837 after Mustafa Reshid Pasha was appointed Minister of Foreign Affairs. But he could not officially start his ambassadorship duty as Queen Victoria's coronation ceremony had not taken place. A short time later, Ahmed Fethi Pasha was appointed to the London embassy instead of Ibrahim Sarim Efendi. After a while, it was decided that Ahmed Fethi Pasha would be appointed as the Paris embassy and Ibrahim Sarim Efendi would continue his duty. Ahmed Fethi Pasha would represent the Ottoman Empire at the coronation ceremony. He could not attend the ceremony, Ibrahim Sarim Efendi fulfilled this duty and he officially started his ambassadorship duty. Foreign Minister Lord Palmerston did not like the Ottoman ambassadors before Mustafa Reshid Pasha, especially Mehmed Nuri Efendi. However, in the letter he wrote to Lord Ponsonby, their ambassador in Istanbul, he stated that he liked Ibrahim Sarim Efendi and was suitable enough for the embassy.
Soon after, with the efforts of Mustafa Reshid Pasha, the Balta Port Trade Agreement was signed. II. Mahmud's purpose in accepting this agreement was to persuade England to agree to an alliance against the Egyptian governor. The fact that Lord Palmerston did not talk anything about the alliance to Ibrahim Sarim Efendi brought to mind the possibility that they did not trust the Ottoman ambassador who had previously served in Russia. For this reason, Mustafa Reshid Pasha was appointed to the London embassy to remain under the Ministry of Foreign Affairs. Ibrahim Sarim Efendi also paid his farewell visit to the queen on the same day and he left London to go to Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Ibrahim Sarim Efendi, London Embassy, Lord Palmerston, Mustafa Reshid Pasha, Queen Victoria

Bir Osmanlı Elçisinin Halef Selef İkilemi: İbrahim Sarım Efendi’nin Londra Elçiliği (1837-1838)

Öz

İbrahim Sarım Efendi, Babıâli kalemlerinde ilerleyerek beylikçilik makamına kadar yükseldi. Mustafa Reşid Paşa’nın hariciye nazırlığına atanması ardından onun yerine 1837 yılında Londra elçiliğine tayin edildi. Ancak o tarihte Kraliçe Victoria’nın taç töreni henüz gerçekleşmediği için elçilik görevine resmen başlayamadı. Kısa süre sonra Ahmed Fethi Paşa onun yerine Londra elçiliğine atandı. Bir süre sonra Ahmed Fethi Paşa’nın Paris elçiliğine atanmasına ve İbrahim Sarım Efendi’nin da görevine devam etmesine karar verildi. Ahmed Fethi Paşa, taç töreninde Osmanlı Devleti’ni temsil edecekti. Onun törene yetişememesi üzerine İbrahim Sarım Efendi bu görevi yerine getirdi ve bu sırada resmen elçilik görevine başladı. Dışişleri Bakanı Lord Palmerston, Mustafa Reşid Paşa’dan önceki Osmanlı elçilerinden, özellikle de Mehmed Nuri Efendi’den, hoşlanmamıştı. Ancak İstanbul’daki elçileri Lord Ponsonby’ye yazdığı mektupta İbrahim Sarım Efendi’yi beğendiğini ve onun elçilik için yeterince uygun biri olduğunu ifade etti.
Kısa süre sonra Mustafa Reşid Paşa’nın gayretleriyle Balta Limanı Ticaret Anlaşması imzalandı. II. Mahmud’un bu anlaşmayı kabul etme amacı İngiltere’yi Mısır valisine karşı bir ittifaka razı edebilmekti. Lord Palmerston’un İbrahim Sarım Efendi’yle ittifak konusunu konuşmaması, daha önce Rusya’da görev yapan Osmanlı elçisine güvenmedikleri ihtimalini akla getirdi. Bu sebeple Mustafa Reşid Paşa hariciye nazırlığı üzerinde kalmak üzere Londra elçiliğine tayin edildi. İbrahim Sarım Efendi, aynı gün kraliçeye veda ziyaretini gerçekleştirdi ve İstanbul’a dönmek üzere Londra’dan ayrıldı.

Anahtar Kelimeler

İbrahim Sarım Efendi, Londra Elçiliği, Lord Palmerston, Mustafa Reşid Paşa, Kraliçe Victoria

Kaynakça

• T. C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi
• Hatt-ı Hümayun (HAT), no. 20583. B, 23099, 34983. G, 34984, 37465. G, 37483. C, 37484, 37496. A, 37500. B, 37506. A, 37506. B, 37519. A, 37541. B, 37554, 40841. E, 40841. F, 46361, 46646, 46404, 46429, 46563, 46662. J, 46741. Ç, 46744. A, 46763. C, 46773, 46773. B, 46774, 46906. E, 47038, 47202, 47250.
• Hariciye Sefaret (SFR), no. 1/44.
• The National Archives (TNA)
• Foreign Office (FO), defter no. FO, 78/278, 304, 305, 327, 347, 348; 195/147, 148.
• Durham University Library, Papers of John Viscount Ponsonby (GB-0033)
• GRE/E, no. 481/6/62, 481/7/13, 481/7/30.
• Takvim-i Vekayi, no. 150, 152, 160, 164, 169.
• The Satirist: The Censor of the Times, 17 Aralık 1837.
• The Times, no. 16895, 24 Kasım 1838.
• Ahmet Lütfi Efendi, Vak’anüvîs Ahmet Lûtfî Efendi Tarihi, C. II-IV, yeni yazıya aktaran. Yücel Demirel, YKY, İstanbul 1999.
• Barçın, Melih, Sârım İbrahim Paşa’nın Devlet Hayatı, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi, Sakarya 2017.
• Demir, Sertaç, “İbrahim Sarım Paşa’nın Mısır Meselesindeki Yeri ve Faaliyetleri”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, S. 57, 2022, s. 192-203.
• Dönmez, Ahmet, “Yeniden Tesis Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Finansmanı”, Tarihçiliğe Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. Nejat Göğünç’e Armağan, Selçuk Üniversitesi Yayınları, Konya 2013, s. 525-535.
• Dönmez, Ahmet, Osmanlı Modernleşmesinde İngiliz Etkisi: Diplomasi ve Reform (1833–1841), Kitap Yayınevi, İstanbul 2014.
• Dönmez, Ahmet, Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi (1832–1841), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya 2006.
• Dönmez, Ahmet, “Karşılıklı Diplomasiye Geçiş Sürecinde Osmanlı Daimî Elçiliklerinin Avrupa’da Yeniden Tesisi (1832–1841)”, Fahir Armaoğlu Armağanı, ed. Ersin Embel, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2008, s. 153-182.
• Eğecioğlu, Ömer, “Kraliçe Viktorya’nın Taç Giyme Töreni ve Fethi Ahmed Paşa”, Toplumsal Tarih, S. 211, İstanbul 2011, s. 68–73.
• Göksava, İbrahim Alaaddin, “İbrahim Sarım Paşa”, Türk Meşhurları Ansiklopedisi, Yedigün Neşriyat, İstanbul 1946, s. 186.
• Karal, Enver Ziya, Osmanlı Tarihi, C. V, TTK Yayınları, Ankara 2007.
• Kaynar, Reşat, Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat, TTK Yayınları, Ankara 1954.
• Kuran, Ercüment, Avrupa’da Osmanlı İkamet Elçiliklerinin Kuruluşu ve İlk Elçilerin Siyasî faaliyetleri 1793–1821, Ankara 1988.
• Mehmed Süreyya, Sicilli Osmani, Osmanlı Ünlüleri, yay. haz. Nuri Aybayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, “Âkif Paşa”, İslam Ansiklopedisi, C. I, MEB Yayınları, Eskişehir 1997, s. 242-246.
• Tengirşenk, Y. Kemal, "Tanzimat Devrinde Osmanlı Devletinin Harici Ticaret Siyaseti", Tanzimat I, MEB Yayınları, İstanbul 1999, s. 289-323.
• Toksoy, Cemal, “İbrahim Sarım Paşa”, Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C. I, yay. yönt. Ekrem Çakıroğlu, YKY, İstanbul 1999, s. 642.
• Türkgeldi, Ali Fuad, Maruf Simalar, haz. Selçuk Akşin Somel-Mehmet Kalpaklı, TTK Yayınları, Ankara 2013.
• Yavaş, Begüm, “İbrâhim Sârım Paşa”, TDVİA, Ek 1, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2006, s. 625.