From the Waqfs of Sultan Abdulmecid: Mecidiye Mosque in Çırağan / Sultan Abdülmecid Vakıflarından Çırağan Mecidiye Camii

Yıl 2015, Sayı: 43, - , 30.06.2015

Şefaattin Deniz

https://doi.org/10.16971/vd.54680

Cited By: 1

Öz

Abstract

Abdülmecid I, ascended the throne in 1839 after the death of his father, Mahmud II and ruled the Empire until his death in 1861. Despite his European point of view and life style, he maintained the traditional understanding of Waqf of the Ottomans and had many charity works constructed in different places of the Empire, particularly in Istanbul, as well as in the Holy such as Land Mecca, Medina and Taif. One of these works is Mecidiye Mosque in Çırağan. Eight personnel, including one preacher, two imams, three muezzins, one doorkeeper, one gatekeeper for the Sultan’s Lodge (Mahfil-i Hümayun) and the heating room were employed in Mecidiye Mosque. Besides, there were many participants in the Ceremony of Holy Prophet Muhammad’s beard (known commonly as the “Sakal-i Serif”), organized every year. The cost of the personnel was covered from the incomes of the real estate property of the Waqfs within the Empire. After Mecidiye Mosque was built, Friday Salutation Ceremony was also held in there and the Sultan gave gratuities to certain people during this ceremony.

Keywords: Abdülmecid I, Mecidiye Mosque, Waqf, Personnel, Friday Salutation

Öz

Sultan Abdülmecid, 1839 yılında babası II. Mahmud vefat edince Osmanlı tahtına çıkmış ve 1861 yılındaki ölümüne kadar tahtta kalmıştır. Kendisi batılı bir anlayış ve yaşam tarzına sahip olmasına rağmen Osmanlıların geleneksel vakıf uygulamasını devam ettirmiş, başta İstanbul olmak üzere Mekke, Medine ve Taif gibi kutsal topraklarla imparatorluğun değişik yerlerinde hayır eserleri inşa ettirmiştir. Bunlardan birisi de Çırağan’da bulunan Mecidiye Camii’dir. Bir vaiz, iki imam, üç müezzin, bir kapıcı, gazcı ve mahfel-i hümâyûn bekçisi olmak üzere sekiz personelin görev yaptığı camide, ayrıca her yıl düzenlenen Sakal-ı şerif merasimine katılan görevliler de vardı. Personelin giderleri vakıfların imparatorluk dâhilinde bulunan gayrimenkullerinden elde edilen gelirlerden karşılanmaktaydı. Cami inşa edildikten sonra burada Cuma Selamlığı törenleri de yapılmaya başlanmış, padişah gidiş gelişlerinde saray ve cami görevlilerine bahşişler dağıtmıştır.

Anahtar Kelimeler: Sultan Abdülmecid, Mecidiye Camii, Vakıf, Cuma Selamlığı.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Arşiv Vesikaları
• Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivi (VGMA) Defterler: 1419, 997, 998.
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA) Hatt-ı Hümayun (HAT) / 1646; İrade Dâhiliye (İ.DH), nr. 918 / 72874.
• Araştırma Eserleri
• Batur, Afife (1985). “Batılılaşma Döneminde Osmanlı Mimarlığı”, Tanzimattan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi, c. IV, İstanbul: İletişim Yayınları, s. 1038-1067.
• Batur, Selçuk (1998). “Mecidiye Camii” Dünden Bugüne Beşiktaş, Editör: Nuri Akbayar, İstanbul: Beşiktaş Belediye Başkanlığı Yayınları, 164-166.
• Batur, Selçuk (Tarih Yok). “Mecidiye Camisi”, Editör: Ahmet Keskin, Prof. H. Kemalî Söylemezoğlu’na, s. 61-78.
• Can, Selman (2010). Son Dönem Osmanlı Mimarlığı, Erzurum İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, İstanbul.
• Can, Selman (2007). “XIX. Yüzyıl Mimarları ve Ermeniler”, Türk Dünyası Araştırmaları, 2007/167:39-47.
• Çelik, Gözde (2000). İstanbul’da 19. Yüzyıl Abdülmecid Camileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Deniz, Şefaattin (2014). “Ortaköy Camii’nin İnşa Sürecinde Gayri Müslim Yönetici, Usta ve Tüccarların Rolü”, Osmanlı İstanbulu II : Bildiriler: 27-29 Mayıs 2014, Uluslararası Osmanlı İstanbulu Sempozyumu, Editörler: Feridun M. Emecen, Ali Akyıldız, Emrah Safa Gürkan, İstanbul 29 Mayıs Üniversitesi; İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş., 2014, s. 693-707.
• Emecen, Feridun (1996). “Fodula”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. XIII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 167-170.
• Eyice, Semavi (2002). “Küçük Mecidiye Camii”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. XXVI, Ankara:Türkiye Diyanet Vakfı, 527-528.
• İnci, Nurcan (1985). “18. Yüzyılda İstanbul Camilerine Batı Etkisiyle Gelen Yenilikler”, Vakıflar Dergisi, 1985/19: 223-236.
• İpşirli, Mehmet (1993). “Cuma Selamlığı”, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, c. VIII, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, s. 90-92.
• Koçu, Reşat Ekrem (1960). İstanbul Ansiklopedisi, c. IV, İstanbul: İstanbul Ansiklopedisi ve Neşriyat, s. 2092-2093.
• Mehmed Raif (1314). Mir’ât-ı İstanbul, İstanbul: Alem Matbaası.
• Öz, Tahsin (1965). İstanbul Camileri, c. II, İstanbul: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Özcan, Tahsin (2003). Osmanlı Para Vakıfları, Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Pakalın, Mehmet Zeki (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, c. III. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Sertoğlu, Midhat (1986). Osmanlı Tarih Lûgatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
• Tuğlacı, Pars (1981). Osmanlı Mimarlığında Batılılaşma Dönemi ve Balyan Ailesi, İstanbul: İnkılap ve Aka Kitabevleri.
• Yücel, Utku; Bekiroğlu, Havva Ekşi; Özel, Oktay; Boran, Asude Tomris (2014). “Küçük Mecidiye Camii” Kubbe Künk Sistemi ve Uygulama Süreci, Vakıf Restorasyon Yıllığı, 2014/8:8-14.