Hamidiye Medresesi

Yıl 2019, Sayı: 52, 123 - 137, 31.12.2019

Celalettin Uzun

https://doi.org/10.16971/vakiflar.620537

Öz

Eğitim,
günümüzde olduğu gibi geçmişte de gelişim ve ilerleme hareketlerinin temelini
oluşturuyordu. Bu nedenle bir devletin idari, siyasi, askeri ve ekonomik alanda
gelişip büyümesinde eğitimin en önemli unsur olduğu ifade edilebilir. Eğitim
sisteminin öneminin farkında olan Osmanlı Devleti, kendinden önceki Selçuklu ve
diğer İslam ülkelerinden örnek aldığı eğitim müesseselerine büyük ehemmiyet
vermiştir. Eğitim kurumlarını, sürekli değişen ve gelişen çağın şartlarına ve
halkın ihtiyaçlarına uygun bir şekilde yenileyerek, devletin ve toplumun
büyüyüp gelişmesini sağlamıştır.

Osmanlı eğitim sistemi modernleşmenin üst
seviyelerine II. Abdülhamid döneminde
ulaşmıştır. Bu devirde öğretim yaşına gelmiş her çocuğun eğitim alabilmesi için
ilköğretim, devletin sınırları dâhilinde bulunan mahalle, köy ve kasabalara
kadar yayılması hedeflenmiştir. Sultan Abdülhamid, bu suretle Anadolu’nun en
uzak köşelerinde bulunan yerleşim yerlerine kadar okul yaptırmayı amaçlamıştır.

Bu
çalışmada Sultan Abdülhamid tarafından Çemişgezek şehir merkezinde yaptırılan
Hamidiye Medresesi hakkında bilgi verilmiştir. Bu bağlamda medresenin kuruluş
amacından bahsedilmiş ve arşiv belgelerinden hareketle müessesenin inşa tarihi
ortaya çıkartılmıştır. Ayrıca çalışmada medresedeki eğitim ve öğretim
faaliyetine değinilip medresede okutulan dersler ve bunlara ait kitap
listelerine yer verilmiştir. Öte taraftan çalışmada eğitim ve öğretim
faaliyetleri sırasında öğrenci kaynaklı yaşanan birtakım olumsuz olaylardan da
bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Eğitim, Medrese, Öğretim, Çemişgezek

Hamidiye Madrasah İn Cemisgezek

Öz

Education made up the basis of
growth and development in the past as it is the case in present time. For this
reason, it is possible to argue that education is the most important element in
the growth and development of a state in administrative, political, military
and economic terms. Being aware of the importance of an educational system, the
Ottoman State gave great importance to educational institutions, which it
inherited from Seljukid State and other Islamic Countries. It ensured that the
state and the society grew and developed by renewing the educational
institutions in line with the constantly changing and developing conditions of
the age and the needs of the society.

The Ottoman Educational System
reached its peak during the reign of Abdulhamid II. In this period, it was
targeted that primary education was spread to all neighborhoods, villages and
towns within the boundaries of the Empire to ensure that each child who was at
the primary education age received education. Sultan Abdulhamid II aimed to
establish schools in every residential area even in farthest corners of
Anatolia.

In the present study, information
was provided on the Hamidiye Madrasah that was built by Sultan Abdulhamid II in
the city center of Çemişgezek. In this context, the purpose of establishing
this madrasah was mentioned, and the date of its establishment was revealed
based on the archives. In addition, the education and training activities in
this madrasah were also examined, the lessons taught and the book lists of
these lessons were also included. On the other hand, some negative events that
were experienced in this Madrasah during the education and training activities
caused by the students were also touched upon.

Anahtar Kelimeler

Madrasah, Education, Training, Çemişgezek, Hamidiye

Kaynakça

• Akgündüz, Murat (2002). Osmanlı Medreseleri ( XIX. Asır). İstanbul.Atay, Hüseyin (2018). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi. Ankara.Aykurt, Çetin (2013). “Bir Büyük Düşünce: Pekin Hamidiyye Üniversitesi”. Tarih incelemeleri Dergisi. XXVIII/1, s. 37-39.Baltacı, Cahid (2005). XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri. Cilt I-II, İstanbul. Baytal, Yaşar (2000). “Tanzimat ve II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikaları”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (11), s. 23-32.Eğri, Sadettin (2014). “II. Abdülhamid Döneminde Eğitim Sisteminde Modernleşme Çabaları: Kızların Eğitimi ve Bursa İnas Rüşdiye Mektebi”. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26 /1), s. 127-148.Kanal, Hümmet (2016). “Sultan II. Abdülhamid’in Osmanlı Eğitimine Yaptığı Önemli Bir Katkı: Emlâk-ı Hümâyûn’a İnşa Edilen okullar”. SUTAD, (40), s. 151-176. Kankal, Recep (2019). “Kuzey Kutbu’nda Mektup Var Perm Hamidiye Camii”. Yedikıta Aylık Tarih ve Kültür Dergisi, (26), s. 19-33.Karataşer, Büşra (2017). “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikası Hakkında Bir Değerlendirme”. International Journal of Social Science, (57), s. 423-434. Kodaman, Bayram (1991). Abdulhamid Devri Eğitim Sistemi. Ankara.Özbek, Abdullah (1997). Bütün Yönleriyle Çemişgezek. Çemişgezek Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği Yayınları, Özyılmaz, Ömer (2002). Osmanlı Medreselerinin Eğitim Programı. Ankara. Taşkın, Ünal (2013). “Maarif Salnamelerinde Mamuratülaziz”. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), (6/3), s. 1345-1346.Uzun, Celalettin (2018). “Osmanlı Döneminde Çemişgezek Şehri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28/1), s. 261-279.Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2014). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı. Ankara.
• Akgündüz, Murat (2002). Osmanlı Medreseleri ( XIX. Asır). İstanbul.Atay, Hüseyin (2018). Osmanlılarda Yüksek Din Eğitimi. Ankara.Aykurt, Çetin (2013). “Bir Büyük Düşünce: Pekin Hamidiyye Üniversitesi”. Tarih incelemeleri Dergisi. XXVIII/1, s. 37-39.Baltacı, Cahid (2005). XV-XVI. Yüzyıllarda Osmanlı Medreseleri. Cilt I-II, İstanbul. Baytal, Yaşar (2000). “Tanzimat ve II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikaları”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, (11), s. 23-32.Eğri, Sadettin (2014). “II. Abdülhamid Döneminde Eğitim Sisteminde Modernleşme Çabaları: Kızların Eğitimi ve Bursa İnas Rüşdiye Mektebi”. U.Ü. Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (26 /1), s. 127-148.Kanal, Hümmet (2016). “Sultan II. Abdülhamid’in Osmanlı Eğitimine Yaptığı Önemli Bir Katkı: Emlâk-ı Hümâyûn’a İnşa Edilen okullar”. SUTAD, (40), s. 151-176. Kankal, Recep (2019). “Kuzey Kutbu’nda Mektup Var Perm Hamidiye Camii”. Yedikıta Aylık Tarih ve Kültür Dergisi, (26), s. 19-33.Karataşer, Büşra (2017). “Sultan II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikası Hakkında Bir Değerlendirme”. International Journal of Social Science, (57), s. 423-434. Kodaman, Bayram (1991). Abdulhamid Devri Eğitim Sistemi. Ankara.Özbek, Abdullah (1997). Bütün Yönleriyle Çemişgezek. Çemişgezek Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği Yayınları, Özyılmaz, Ömer (2002). Osmanlı Medreselerinin Eğitim Programı. Ankara. Taşkın, Ünal (2013). “Maarif Salnamelerinde Mamuratülaziz”. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), (6/3), s. 1345-1346.Uzun, Celalettin (2018). “Osmanlı Döneminde Çemişgezek Şehri”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (28/1), s. 261-279.Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2014). Osmanlı Devletinin İlmiye Teşkilatı. Ankara.