Yusuf Ziya Paşa’nın Hayatı Ve Keban’da Yaptırdığı Konak Hamamı

Yıl 2021, Sayı: 55, 157 - 170, 30.06.2021

Selda Yıldırım , İsmail Aytaç

https://doi.org/10.16971/vakiflar.602000

Öz

Bu makalede nitel çalışma yöntemi kullanılmıştır. Yusuf Ziya Paşa’nın hayatı ve vakfetmiş olduğu eserlerden Elazığ İli Keban İlçesi’nde yer alan Konak Hamamı tanıtılarak, Osmanlı Siyasi ve Türk-İslam Sanatı Tarihi bakımından önemi değerlendirilmiştir. Yusuf Ziya Paşa, çeşitli alanlarda aldığı eğitimler ve kabiliyetinin bir sonucu olarak III. Selim ve II. Mahmut devirlerinde iki kez sadrazamlık olmak üzere birçok önemli görevde bulunmuştur. Bu özelliklerinin yanı sıra hayırsever bir kişiliğe sahip olan Paşa, kurmuş olduğu vakıflar yolu ile Malatya, Keban, Çemişgezek, Erzurum, Trabzon ve İstanbul gibi şehirlerde bani olarak, kendisinin yapmış olduğu hat levha örnekleriyle de Türk Sanatına katkılar sağlamış önemli bir devlet büyüğüdür. Yusuf Ziya Paşa’nın yaptırmış olduğu eserlerden makalemize konu olan Keban’daki konak hamamı büyük oranda tahrip olmuştur. Beden duvarları ayakta olan hamamın kubbe örtüsü tamamen çökmüştür. Hamam, 18. Yüzyıl sonu Osmanlı Mimarisini yansıtmaktadır. Bu yapı planı, malzemesi ve işlevi açıklandıktan sonra dönemi içerisinde değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Yusuf Ziya Paşa, Ayşe Hatun, Keban, Elazığ, Türk hamamı

Teşekkür

Vakıflar Genel Müdürlüğü, Malatya Vakıflar Bölge Müdürlüğü, Fırat Üniversitesi ve Prof. Dr İsmail AYTAÇ

Life of Yusuf Ziya Pasha and His Bathhouse in Keban

Öz

Qualitative study method is used in this article. The life of Yusuf Ziya Pasha and the Konak Bathhouse, which was one of his endowments, located in the Keban district of Elazığ will be examined with regard to their importance for the Ottoman political history and for the history of Turkish-Islamic art. As a result of the education he received in various fields and his talents, Yusuf Ziya Pasha served in many important positions, mainly as a grand vizier for twice during the reigns of Selim III and Mahmut II. In addition to these characteristics, the Pasha, who had a philanthropic personality, was a respected statesman. He significantly contributed to the Turkish Art as the financer of waqf buildings in Malatya, Keban, Çemişgezek, Erzurum, Trabzon and İstanbul and as the calligraphist of plates decorating his waqf buildings. The Konak Bathhouse, on eof his endowments, has been largely destroyed. Its walls are standing but its dome has collapsed. The Bathhouse reflects the Ottoman architecture of the late 18th century. This structure is examined through its plan, architecture, ornamentation and function and evaluated within its historical context .

Anahtar Kelimeler

Yusuf Ziya Pasha, Yusuf Ziya Pasha, Ayşe Hatun, Elazığ, Keban, Turkish Bath

Kaynakça

• 1. Arşiv Kaynakları VGM 578 numaralı defter 290 sayfa 104.sırada kayıtlı Ayşe Hanım Vakfına ait vakfiye VGM 578 numaralı defter 288 sayfa 103 sırasında kayıtlı Yusuf Ziya Paşa Vakfına ait vakfiye VGM 579 Numaralı defterin 53. sayfasının 29. sırasında kayıtlı zeyl vakfiye formu VGM 579 numaralı defter 54 sayfa 30.sırada kayıtlı Yusuf Ziya Paşa Vakfına ait zeyl vakfiye 2. Araştırma ve İnceleme Eserler ALANOĞLU,Murat,“Elazığ Eğitim Tarihine Katkı: Vezir Ispanakçızade Hafız Mustafa Paşa’nın Harput Ve Keban’da Kurduğu Eğitim Müesseselerine Dair İki Vakfiye’’, Elazığ Eğitim Tarihine Katkı, Tarihten Günümüze Elazığ, C.2, Ankara, 2015,s.741-760 ARSLAN,Celil,Elazığ’daki Türk Devri Yapıları,(Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi),Konya,2003 BEYDİLLİ,Kemal,“Yusuf Ziya Paşa’’,TDV İslam Ansiklopedisi, C.44, Ankara, 2003, s.34-37 BİLGİN,Sait, Dünden Bugüne Keban,Ankara,2007 ÇELİK,Kürşat, “Keban’da Yusuf Ziya Paşa Külliyesi Vakfı’’,Fırat Üniversitesi Harput Araştırmaları Dergisi, C.1, Elazığ,2014,s.49-64 ERKUTUN,İlkin,Darendeli İzzet Hasan Efendi Ziyaname,İstanbul,2009 EYİCE,Semavi, “Hamam’’,TDV İslam Ansiklopedisi,C.15,İstanbul,1997,s.402-430 KARAKAŞ,Servet,Elazığ Geleneksel Konut Kültürü,(Selçuk Üniversitesi Fen Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya,2008, KARPUZ,Haşim,Trabzon,Ankara,1990, SAKAOĞLU,Necdet,Divriği’de Ev Mimarisi,İstanbul,1978, SÖZEN,Metin,TANYELİ,Uğur, Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, 1999 SÜREYYA,Mehmed,Sicill-i Osmani,C.5,İstanbul,1996 TIZLAK,Fahrettin, “XVIII. Yüzyıl Sonu İle XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Harput Çevresinde Madencilik Faaliyetleri’’, Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu,Elazığ,23-25 Mayıs 2013,s.349-365 YALVAÇ,Celal,“Malatya Tarihinden Notlar:Yusuf Ziya Paşa Camisi’’,Görüş Gazetesi, Malatya, 21-22 Haziran 1984,s.2 3. Resim Kaynakları BAYINDIR, Cem,‘‘Yusuf Ziya Paşa”,Keban Gazetesi, S.285, Keban,15-30 Haziran 2015 BAYINDIR, Cem,“Keban’la İlgisi Olan Son Dönem Osmanlı Din Bilginleri”, Keban Gazetesi, S.115,15-31 Mayıs 2008