Ayaktan Radyoterapi Alan Hastalara Evde Bakım Veren Aile Bireylerinin Bakım Verme Yükleri İle Yaşam Kaliteleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, , 113 - 119, 30.08.2023

Muhammet Faruk Yiğit , Behice Erci

https://doi.org/10.52976/vansaglik.1180988

Öz

Amaç: Ayaktan Radyoterapi alan hastalara evde bakım verenlerin bakım verme yükleri ile yaşam kalitesi arasındaki ilişkinin incelenmesidir.
Gereç Yöntem: Tanımlayıcı-ilişkisel olarak yapılan çalışma, Şubat 2017-Ocak 2018 tarihleri arasında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Dursun Odabaş Tıp Merkezi ve Van Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi Radyasyon Onkolojisi Birimlerinde yapılmıştır. Araştırmanın evrenini belirtilen hastanelerin Radyasyon Onkolojisi Birimlerine gelen hastaların bakım vericileri oluşturmuştur (n=231). Veriler Bakım Vericileri Tanıtıcı Bilgi Formu, Hasta Bireyi Tanıtıcı Bilgi Formu, Bakım Verme Yükü Ölçeği, Bakım Vericilerin Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Kruskal Wallis, Mann Withney-U, Bağımsız Gruplardan t Test, Tek yönlü ANOVA, Pearson Korelasyon Analizi kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmaya katılan bakım vericilerin Bakım Verme Yükü Ölçeği puan ortalamasının 42.83±13.76 olduğu ve bakım vericilerin tanıtıcı özelliklerinden, hastalığa ilişkin özelliklerinden ve yaşadıkları sorunlardan gelir durumu, çalışma durumu, medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, hasta ile yakınlık derecesi, kronik hastalığa sahip olma durumu ve bakım verme süresine göre bakım verme yükü ölçeği puan ortalamasının istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Bakım Vericilerin Yaşam Kalitesi Ölçeği puan ortalamasının 85.00±18.00 olduğu ve bakım vericilerin tanıtıcı özelliklerinden, hastalığa ilişkin özelliklerinden ve yaşadıkları sorunlardan gelir durumu, çalışma durumu, medeni durum, çocuk sahibi olma durumu, hasta ile yakınlık derecesi, kronik hastalığa sahip olma durumu ve bakım verme süresine göre yaşam kalitesi ölçeği puan ortalamasının istatistiksel olarak önemli olduğu belirlenmiştir (p<0.05).
Sonuç: Bakım vericilerin bakım verme yüklerinin, tanıtıcı ve bakım vermeye ilişkin özelliklerinin ve yaşadıkları sorunların bakım verme yükü ve yaşam kalitesi üzerinde etkili olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

bakım yükü, kanser, yaşam kalitesi

Destekleyen Kurum

İnönü Üniversitesi, Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu, Sağlık Bilimleri Girişimsel Olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu

Proje Numarası

2017/88654, 2018/1-1

Teşekkür

Bu tez çalışmasına desteklerinden dolayı Malatya İnönü Üniversitesi Sağlık Bilimleri Girişimsel olmayan Klinik Araştırmalar Etik Kurulu'na teşekkürler.

Kaynakça

• Babaoğlu E, Öz F. (2003). Terminal dönem kanser hastasına bakım veren eşlerin duygusal ve sosyal sorunları arasındaki ilişki, HEMAR-G, 2, 24-33.
• Bektaş HA, Özer ZC. (2009). Reliability and validty of the caregiver quality of life index-cancer (CQOLC) scale in Turkish cancer caregivers, Journal of Clinical Nursing, 18, 3003-3012.
• Bodur S, Cingil DD. (2006). Bağımlı yaşlıların aile içi bakıcılarının bakımla ilgili tutumları ve eğitimle ilişkisi, Selçuk Üniversitesi Tıp Dergisi, 4, 2.
• Chen H, Chen M, Shyu YL, Tang W. (2007). Development and testing of a scale to measure caregiving load in caregivers of cancer patients in Taiwan: The Care Task Scale Cancer, Cancer Nursing, 130(3), 223-231.
• Çetinkaya, Y. (2006). Kanser hastalarına bakım verenlerde stres, stres yaratan durumlar ve etkilerinin incelenmesi. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Fleming D, Sheppard V, Mangan P, Taylor K, Tallarico M, Adams I, Ingham J. (2006). Caregiving at the end of life: Perceptions of health care quality and quality of life among patients and caregivers, Journal of Pain and Symptom, 31(5), 407-420.
• Gök Uğur H, Çatıker A. (2019). Evde Bakım Hastalarının Bakım Vericilerindeki Stres Düzeyi ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi, EGE HFD, 35(3), 115-122.
• Hacıalioğlu N, Özer N, Yılmaz E, Erdem N, Erci B. (2010). The quality of life of family caregivers of cancer patients in the East of Turkey. European Journal Oncology Nursing, 14, 211–217.
• Halm M, Treat JD, lındquıst R, Savık K. (2007). Caregiver burden and outcomes of caregiving of spouses of patients who undergo coronary artery bypass graft surgery, Heart Lung, 36, 170-187.
• İnci F, Erdem M. (2006). Bakim verme yükü ölçeği’nin türkçe'ye uyarlanmasi geçerlilik ve güvenilirliği, Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(4), 85-95.
• Karabuğa H. (2009). Kanserli Hastalara Bakım Verenlerde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Marmara üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
• Karakaşıkçı M, Alberto J. (2007). Family support, perceived self-efficacy and self-care behavior of turkish patients with chronic obstructive pulmonary disease, Journal Clinical Nursing, 23, 1468-1478.
• Kaynar Ö, Vural F. (2018). Assessment of The Caregiver Burden of Caregivers of Colorectal Cancer Patients, Turk Journal Colorectal Dis, 28, 164-171.
• Kızılcı, S. (1999). Kemoterapi alan kanserli hastalar ve yakınlarının yaşam kalitesinin etkileyen faktörler, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 3, 18-26. Kitrungrote L, Cohen MZ. (2006). Quality of life of family caregivers of patients with cancer: a literature review, Oncology Nursing Forum, 33, 625-632.
• Kuşçu MK, Dural U, Önen P, Yaşa Y, Yayla M, Başaran G, Turhal S, Bekiroğlu N. (2009). The association between individual attachment patterns, the perceived social support, and the psychological wellbeing of Turkish informal caregivers, Psychooncology, 18, 927–935.
• Küçükgüçlü Ö, Esen A, Yener G. (2009). Bakım verenlerin Yükü Envanterinin Türk Toplumu için Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi, Journal of Neurological Sciences, 26(1).
• Meyers JL, Gray LN. (2001). The relarionship between family primary caregiver characteristics and satisfaction with hospice care, Oncology Nursing Forum, 28(1), 73-82.
• Mılbury K, Badr H, Fossella F, Pısters KM, Carmack CL. (2013). Longitudinal Associations Between Caregiver Burden and Patient And Spouse Distress in Couples Coping with Lung Cancer, Support Care Cancer, 21(9), 2371-2379.
• Okçin F. (2007). Kanser Hastasına Bakım Veren Aile Üyelerinin Yaşam Kalitesi Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ege Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.
• Papastavrou E, Charalambous A, Tsangarı H. (2009). Exploring The Other Side of Cancer Care: The İnformal Caregiver, European Journal of Oncology Nursing, 13(2): 128-36.
• Rha SY, Park Y. (2015). Caregiving burden and the quality of life of family caregivers of cancer patients: the relationship and correlates, European Journal of Oncology Nursing, 19, 376-382.
• Turkoglu N, Kilic D. (2012). Effects of care burdens of caregivers of cancer patients on their quality of life, Asian Pacific Journal of Cancer Prevention, 13(8), 4141-4145.
• Weitzner MA, Jacobsen PB, Wagner JR, Friedland J, Cox C. (1999). The caregiver quality of life index-cancer (CQOLC) scale: development and validation of an instrument to measure quality of life of the familiy caregiver of patients with cancer, Quality Of Life Research, 8, 55-63.
• Yaşar F. (2008). Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı Olan Bireylerin Primer Bakım Vericilerinin Gereksinimleri, Bakım Verme Yükü ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Yee JL, Schulz R. (2000). Gender differences in psychiatric morbidity among family caregivers: A review and analysis, Gerontologist, 40, 147-164.
• Yun HY, Rhee YS, Kang IO, Lee SJ, Bang SM, Lee WS, Kim SJ. (2005). Economic Burdens And Quality of Life of Family Caregivers of Cancer Patients, Oncology, 68 (2-3), 107-114.
• Yurtseven Koşan İ. (2018). Kanserli Hastalara Bakım Veren Aile Üyelerinin, Bakım Yükü ve Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Zarit SH, Reever KE, Back-Peterson J. (1980). Relatives of the ımpaired elderly: Correlates of feelings of burden, Gerontologist, 20, 649-655.