FUNCTION, EFFECTIVENESS AND RISKS OF INDIVIDUAL APPLICATION TO THE CONSTITUTIONAL COURT

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 17, 98 - 110, 30.06.2024

Güven Yarımbatman

https://doi.org/10.54831/vanyyuiibfd.1470378

Öz

Constitutional judiciary is one of the most effective tools for creating a limited state and thus protecting human rights and freedoms. The function of the constitutional judiciary to protect fundamental rights and freedoms has increased even more as individual application has become one of the subjects of the constitutional judiciary. With the acceptance of individual applications in Turkey, a significant progress has been made in terms of the protection and development of human rights and fundamental freedoms. With the European Court of Human Rights' acceptance of the Constitutional Court as an effective domestic remedy, one of the aims of the constitution-maker was realized, and the Constitutional Court has been able to resolve many applications in domestic law since 2012, when the individual application started, without going before the European Court of Human Rights. However, the effectiveness of the individual application mechanism faces some threats. The unsustainable continuation of the increase in the number of individual applications and the non-execution of individual application decisions are the biggest risk factors for individual applications.

Anahtar Kelimeler

Human rights, individual application to the Constitutional Court, function of individual application, effectiveness of individual application.

ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURUNUN İŞLEVİ, ETKİNLİĞİ VE RİSKLERİ

Öz

Anayasa yargısı sınırlı devleti yaratmanın ve böylece insan hak ve hürriyetlerini korumanın en etkili araçlarından biridir. Anayasa yargısının temel hak ve hürriyetleri koruma işlevi bireysel başvurunun anayasa yargısının konularından biri haline gelmesi ile daha da artmıştır. Türkiye’de de bireysel başvurunun kabul edilmesiyle insan haklarının ve temel özgürlüklerin korunması ve gelişimi açısından önemli bir mesafe katedilmiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, Anayasa Mahkemesini etkin bir iç hukuk yolu olarak kabulüyle birlikte anayasa yapıcının amaçlarından biri gerçekleşmiş, Anayasa Mahkemesi de bireysel başvurunun başladığı 2012 yılından bugüne değin çok sayıda başvuruyu Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin önüne gitmeden iç hukukta çözebilmiştir. Ancak bireysel başvuru mekanizmasının etkinliği bazı tehditlerle karşı karşıyadır. Bireysel başvuru sayısındaki artışın sürdürülemez şekilde devam etmesi ve bireysel başvuru kararlarının icra edilmemesi, bireysel başvurunun önündeki en büyük risk faktörleridir.

Anahtar Kelimeler

İnsan hakları, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru, bireysel başvurunun işlevi, bireysel başvurunun etkinliği.

Kaynakça

• Akad, M., Dinçkol, B.V., Bulut, N. (2016). Genel Kamu Hukuku, Der Yayınları, İstanbul.
• Akıllıoğlu, T. (1995). İnsan Hakları Kavram, Kaynaklar ve Koruma Sistemleri, AÜSBF İnsan Hakları Merkezi Yayınları Ankara.
• Anayurt, Ö. (2019). Anayasa Hukuku: Genel Kısım (Temel İlkeler, Kavram ve Kurumlar), Seçkin, Ankara.
• Arslan, Z. (2021). Türkiye’de İnsan Haklarının Korunmasında Bireysel Başvurunun Rolü, https://www.anayasa.gov.tr/tr/baskan/konusmalar/turkiye-de-insan-haklarinin-korunmasinda- bireysel-basvurunun-rolustar/. Erişim 17.03.2024.
• AYM Kadri Enis Berberoğlu Başvurusu B. No: 2018/30030, Karar Tarihi: 17.09.2020.
• AYM Mehmet Hasan Altan Başvurusu B. No: 2016/23672, Karar Tarihi : 11.01.2018.
• AYM Şahin Alpay Başvurusu B. No: 2016/16092, Karar Tarihi : 11.01.2018.
• Baamonde, M.E.C. (2009). Amparo Başvurusu, Anayasa Yargısı, 26, 101-110.
• Cihangir, A. (2022). Pilot Karar Uygulamasına Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi Kararları Çerçevesinde Genel Bakış, İnsan Hakları Dergisi, 10, 35-43. https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/3003202316024536_inhakdergi10_inhakdergi1 0.pdf. Erişim: 17.03.2024
• Donelyy, J. (1995). Teori ve Uygulamada İnsan Hakları, Çev. M. Erdoğan, L. Korkut, Yetkin Yayınları, Ankara.
• Erdinç, T. (2015). Karşılaştırmalı Olarak Türk Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı (Anayasa Şikâyeti), TAAD, 20, 87-138.
• Ergül, O. (2007). Türk Anayasa Mahkemesi ve Demokrasi, Adalet Yayınları, Ankara.
• Federal Constitutional Court 2023 annual report, https://www.bundesverfassungsgericht.de/EN/Presse/jahresberichte/jahresberichte.html;jsessio nid=17DF964EDEE0769EF37FE05C7D680235.internet001. Erişim: 25.03.2024.
• Göztepe, E. (1996). Anayasa Şikâyeti (Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Göztepe, E. (2011). Türkiye’de Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Hakkının (Anayasa Şikâyeti) 6216 Sayılı Kanun Kapsamında Değerlendirilmesi, TBB Dergisi, 95, 13-40.
• https://inhak.adalet.gov.tr/Home/BilgiDetay/10. Erişim: 15.03.2024.
• https://inhak.adalet.gov.tr/Resimler/Dokuman/6022024100041Avrupa%20%C4%B0nsan%20Haklar% C4%B1%20Mahkemesi%202023%20Y%C4%B1l%C4%B1%20%C4%B0statistikleri%20De %C4%9Ferlendirme%20Notu.pdf. Erişim: 15.03.2024.
• https://www.anayasa.gov.tr/media/8645/2022_yillik_rapor.pdf. Erişim: 15.03.2024.
• https://www.anayasa.gov.tr/media/7465/gerekceli_anayasa_2021.pdf. Erişim: 15.03.2024.
• Kalabalık, H. (2013). İnsan Hakları Hukuku Kavram, Uygulama, Hak ve Ödevler, Seçkin Yayınları, Ankara. Kılınç, B. (2008). Karşılaştırmalı Anayasa Yargısında Bireysel Başvuru (Anayasa Şikâyeti) Kurumu ve Türkiye Açısından Uygulanabilirliği, Anayasa Yargısı, 25, 19-59.
• Mellinghof, R. (2009). Federal Almanya Cumhuriyeti’nde Anayasa Şikâyeti, Anayasa Yargısı, 26, 31- 44.
• Salihpaşaoğlu, Y. (2009). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi ve Türkiye: Bazı Rakamlar ve Gerçekler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIII, (1-2), 253-281.
• Şimşek, O (1999). Anayasa Hukukunda İnsan Onuru Kavramı ve Korunması, (Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Yargıtay 3. Ceza Dairesinin 03.01.2024 tarih ve 2023/12611 E. 2024/1 D. İş sayılı kararı.
• Yargıtay 3. Ceza Dairesinin 08.11.2023 tarih ve 2023/12611 E. 2023/…. D. İş sayılı kararı.