Prioritizing the Determining Factors of Sustainability Level in Healthcare Services

Yıl 2024, , 263 - 282, 30.04.2024

Şeyda Çavmak , Doğancan Çavmak , Eda Yaşa Özeltürkay

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1386655

Öz

Purpose: The objective of this study is to identify the strategic factors determining the level of sustainability in healthcare and to examine their relative priority levels.
Methodology: The Analytic Hierarchy Process (AHP) method, a quantitative multi-criteria decision-making technique, was employed. Factors were identified through a review of relevant literature. Experts assessed the importance of each factor on a scale of 1 to 9, employing pairwise comparison forms. The panel of experts comprised four representatives from hospitals awarded the Leadership in Energy and Environmental Design (LEED) certification and four academics in health management. The data which was collected from experts were analyzed according to the AHP method’s procedural steps, resulting in the determination of the factors' importance levels.
Findings: Factors determining the level of sustainability in healthcare were categorized into three primary groups; social, economic, and environmental. The economic factors emerged as the most significant, receiving a score of 0.4433. The rankings varied according to the participant groups; representatives from the sector identified economic factors as the most critical, whereas academics ranked environmental factors to be of paramount importance.
Originality: This study possesses unique value, as it explores the multidimensional concept of sustainability focusing on its specific implications in healthcare services and provides a general framework for measuring the efficiency and effectiveness in this field.

Anahtar Kelimeler

Sustainability, Healthcare Services, Analytic Hierarchy Process, Health Management

Proje Numarası

-

Sağlık Hizmetlerinde Sürdürülebilirlik Düzeyini Belirleyen Faktörlerin Önceliklendirilmesi

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, sağlık hizmetlerinde sürdürülebilirlik düzeyini belirleyen stratejik faktörlerin tanımlanması ve önem düzeylerinin analiz edilmesidir.
Yöntem: Araştırmada, nicel yaklaşımlı çok kriterli karar verme tekniklerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Süreci (AHS) kullanılmıştır. İlgili literatürün taranması sonucu tanımlanmış olan belirleyici faktörler, ikili karşılaştırma formları kullanılarak, 1-9 arasında değerlere sahip bir skala üzerinde, ilgili uzmanlar tarafından önem dereceleri bakımından değerlendirilmiştir. Çalışmada değerlendirici olarak, Leadership in Energy and Environmental Design (LEED) sertifikasına sahip sağlık tesislerinde yönetici pozisyonunda yer alan dört sektör temsilcisi ve sağlık yönetimi alanında çalışan dört akademisyen yer almıştır. Katılımcılardan alınan değerlendirmeler AHS adımları çerçevesinde analiz edilmiş ve önem dereceleri belirlenmiştir.
Bulgular: Sağlık hizmetlerinde sürdürülebilirliği belirleyen faktörler sosyal, ekonomik ve çevresel olmak üzere üç ana kategoride toplanmıştır. Değerlendirmeler sonucu en önemli faktör grubu 0,4433 ile ekonomik faktörler olmuştur. Katılımcı grubuna göre yapılan değerlendirmelerde sektör temsilcileri en yüksek önemi ekonomik faktörlere atfederken, akademisyen grubu ise çevresel faktörlere atfetmişlerdir.
Özgünlük: Çalışmanın özgün değeri, çok boyutlu olan sürdürülebilirlik olgusunu, sağlık hizmetleri özelindeki yansımaları ile inceleyerek, bu alandaki verimlilik ve etkinlik ölçüm süreçlerine genel bir yapı sunuyor olmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Sürdürülebilirlik, Sağlık Hizmetleri, Analitik Hiyerarşi Süreci, Sağlık Yönetimi

Etik Beyan

Tarsus Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Kurulundan 2023/16 karar sayısı ile alınmıştır.

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

-

Teşekkür

Yok

Kaynakça

• Abeysekera, I. (2022). “Accounting for Cultural Capital – Sustainability Agenda of Charities Serving the First Nations People Towards Self-Determination – Evidence from The Northern Territory, Australia”, Sustainability, 14(2), 949.
• Aljaberi, O.A., Hussain, M. ve Drake, P.R. (2017). “A Framework for Measuring Sustainability in Healthcare Systems”, International Journal of Healthcare Management, 13(4), 276-285.
• Calabrese, A., Costa, R., Levialdi, N. ve Menichini, T. (2019). “Integrating Sustainability into Strategic Decision-Making: A Fuzzy AHP Method for the Selection of Relevant Sustainability Issues”, Technological Forecasting and Social Change, 139, 155-168.
• Carnero, M.C. (2015). “Assessment of Environmental Sustainability in Health Care Organizations”, Sustainability, 7(7), 8270-8291.
• Castro de Fátima, M., Mateus, R. ve Bragança, L. (2017). “Development of A Healthcare Building Sustainability Assessment Method–Proposed Structure and System of Weights for the Portuguese Context”, Journal of Cleaner Production, 148, 555-570.
• Ceballos, B., Lamata, M.T. ve Pelta, D.A. (2016). “A Comparative Analysis of Multi-Criteria Decision-Making Methods”, Progress in Artificial Intelligence, 5, 315-322.
• Cuadrado, J., Zubizarreta, M., Rojí, E., García, H. ve Larrauri, M. (2015). “Sustainability-Related Decision Making in Industrial Buildings: An AHP Analysis”, Mathematical Problems in Engineering, 2015, 157129.
• Çetiner, E.M. ve Özen, E. (2019). “Sağlık Kuruluşlarının Karşılaştığı Finansal Sorunların Tespiti ve Sorunlara Çözüm Önerileri”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), 235-259
• Damian, I.M., Navarro-Jurado, E. ve Ruiz, F. (2023). “Involving Stakeholders in the Evaluation of the Sustainability of A Tourist Destination: A Novel Comprehensive Approach”, Journal of Sustainable Tourism, 31(7), 1631-1650.
• Darko, A.P.C. ve Chan, A., (2017). ‘‘Review of Barriers to Green Building Adoption’’, Journal of Sustainable Development, 25, 167-179.
• Diaz-Balteiro, L., Gonzalez-Pach, J. ve Romero, C., (2017). “Measuring Systems Sustainability with Multi-Criteria Methods: A Critical Review”, European Journal of Operational Research, 258, 607–616.
• Doğan, A. (2020) “Türkiye’de Sürdürülebilir Hastane Uygulamalarında Karşılaşılan Engellerin Belirlenmesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gebze Teknik Üniversitesi, Gebze.
• Eckelman, M.J. ve Sherman, J. (2016). “Environmental Impacts of the U.S. Health Care System and Effects on Public Health”. PLoS ONE, 11, 1-14.
• Elkington, J. (1997). “Cannibals with Forks – Triple Bottom Line of 21st Century Business”, Stoney Creek, New Society Publishers.
• Emrouznejad, A. ve Marra, M. (2017). “The State-of-the-Art Development of AHP (1979-2017): A Literature Review with A Social Network Analysis”, International Journal of Production Research, 55(22), 6653-6675.
• Erjaee, A., Hendiani, S., Moradi, S. ve Bagherpour, M. (2022). “Healthcare Sustainability Evaluation Using A Hybrid Fuzzy Multi-Criteria Decision-Making Model”, International Journal of Fuzzy Systems, 1-21.
• ETKB (Enerj ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı), (2023). “Enerji Verimliliği El Kitabı”, https://enerji.gov.tr/Media/Dizin/EVCED/tr/EnerjiVerimlili%C4%9Fi/E%C4%9Fitimler/Enerji_verimliligi_e%C4%9Fitim_kitabi.pdf, (Erişim Tarihi: 15.09.2023)
• Freeman, R.E., Harrison, J.S., Wicks, A.C., Parmar, B.L. ve de Colle, S. (2010). “Stakeholder Theory: The State of the Art”, Cambridge, England: Cambridge University Press.
• Göncü, K.K. ve Çetin, O. (2022). “A Decision Model for Supplier Selection Criteria in Healthcare Enterprises with Dematel ANP Method”, Sustainability, 14(21), 13912.
• Guidetti, G., d'Amone, L., Kim, T., Matzeu, G., Mogas-Soldevila, L., Napier, B. ve Omenetto, F.G. (2022). “Silk Materials at the Convergence of Science, Sustainability, Healthcare, and Technology”, Applied Physics Reviews, 9(1), 011302.
• Gulliford, M. ve Jessop, E. (Eds.). (2020). “Healthcare Public Health: Improving Health Services Through Population Science”, Oxford University Press
• Guzzo, D., Carvalho, M.M., Balkenende, R. ve Mascarenhas, J. (2020). “Circular Business Models in the Medical Device Industry: Paths Towards Sustainable Healthcare”, Resources, Conservation and Recycling, 160.
• Hensher, M. ve McGain, F. (2020). “Health Care Sustainability metrics: Building A Safer, Low–Carbon Health System”, Health Affairs, 39(12), 2080-2087.
• Holdgate, M. W. (1987). “Our Common Future: The Report of the World Commission on Environment and Development”, Oxford University Press, New York.
• Hossain, M.K. ve Thakur, V. (2021). “Benchmarking Health-Care Supply Chain by Implementing Industry 4.0: A Fuzzy-AHP-DEMATEL Approach”, Benchmarking: An International Journal, 28(2), 556-581.
• Hussain, M., Khan, M., Ajmal, M., Sheikh, K.S. ve Ahamat, A. (2019). “A Multi-Stakeholders View of the Barriers of Social Sustainability İn Healthcare Supply Chains: Analytic Hierarchy Process Approach”, Sustainability Accounting, Management and Policy Journal, 10(2), 290-313.
• Karamat, J., Shurong, T., Ahmad, N., Afridi, S., Khan, S. ve Mahmood, K. (2019). “Promoting Healthcare Sustainability in Developing Countries: Analysis of Knowledge Management Drivers in Public and Private Hospitals of Pakistan”, International Journal of Environmental Research and Public Health, 16(3), 508.
• Kaswan, M.S., Rathi, R., ve Singh, M. (2019). “Just in Time Elements Extraction and Prioritization for Health Care Unit Using Decision Making Approach”, International Journal of Quality and Reliability Management, 36(7), 124.
• Kaymaz, Ç.K., Birinci, S. ve Kızılkan, Y. (2022). “Sustainable Development Goals Assessment of Erzurum Province With SWOT-AHP Analysis”, Environment, Development and Sustainability, 24(3), 2986-3012.
• Kazel, E. (2022). “Ekolojik Sürdürülebilirlik Açısından İstanbul'da Sıfır Atık Yönetimi”, Turkish Studies-Social Sciences, 17(5), 841-861.
• Khan, M., Hussain, M., Gunasekaran, A., Ajmal, M.M. ve Helo, P.T. (2018). “Motivators of Social Sustainability in Healthcare Supply Chains in the UAE—Stakeholder Perspective”, Sustainable Production and Consumption, 14, 95-104.
• Khan, A. U. ve Ali, Y. (2020). “Analytical Hierarchy Process (AHP) and Analytic Network Process Methods and Their Applications: A Twenty Year Review From 2000-2019”, International Journal of the Analytic Hierarchy Process, 12(3), 369-459.
• Klaic, M., Kapp, S., Hudson, P., Chapman, W., Denehy, L., Story, D. ve Francis, J.J. (2022). “Implementability of Healthcare İnterventions: An Overview of Reviews and Development of A Conceptual Framework”, Implementation Science, 17(1), 10.
• Korkmazer, F., Aslan, T. ve Ekingen, E. (2020). “Sağlık Çalışanlarının Değişime Karşı Tutumlarının İncelenmesi”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 12(3), 2580-2591.
• Kwatra, S., Kumar, A., Sharma, S., & Sharma, P. (2021). “Stakeholder Participation İn Prioritizing Sustainability İssues At Regional Level Using Analytic Hierarchy Process (AHP) Technique: A Case Study of Goa, India”, Environmental and Sustainability Indicators, 11, 100116.
• LEED (2023). “LEED Yeşil Bina Sertifikası”, https://www.xn--leedsertifikas-jgc.com/leed/, (Erişim Tarihi: 18.09.2023)
• Leiden, A., Cerdas, F., Noriega, D., Beyerlein, J. ve Herrmann, C. (2020). Life Cycle Assess- Ment of A Disposable and A Reusable Surgery İnstrument Set for Spinal Fusion Surgeries. Resources, Conservation and Recycling, 156, 104704.
• Leksono, E.B., Suparno, S. ve Vanany, I. (2019). “Integration of a Balanced Scorecard, DEMATEL, And ANP for Measuring The Performance of A Sustainable Healthcare Supply Chain”, Sustainability, 11(13), 3626.
• Li, Z., Wang, D., Abbas, J., Hassan, S. ve Mubeen, R. (2022). “Tourists’ Health Risk Threats Amid COVID-19 Era: Role of Technology İnnovation, Transformation, and Recovery İmplications for Sustainable Tourism”, Frontiers in Psychology, 12, 769175.
• Lopez, L.M., Ishizaka, A., Qin, J. ve Alvarez-Carrillo, P.A. (2023). “Multi-Criteria Decision-Making Sorting Methods: Applications to Real-World Problems”, Academic Press.
• Mani, V., Agrawal, R. ve Sharma, V. (2014). “Supplier Selection Using Social Sustainability: AHP Based Approach in India”, International Strategic Management Review, 2(2), 98-112.
• Mansur, F. ve Korkmaz, S. (2020). “Sağlık Hizmeti Kullanıcılarının Yeşil Hastane Farkındalık Düzeylerini Belirlemeye Yönelik bir Çalışma”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(3), 827-850.
• Mehra, R. ve Sharma, M.K. (2021). “Measures of Sustainability in Healthcare”, Sustainability Analytics and Modeling, 1, 100001
• Munir, A., Khan, F.U., Usman, M. ve Khuram, S. (2019). “Relationship Between Corporate Governance, Corporate Sustainability and Financial Performance”, Pakistan Journal of Commerce & Social Sciences, 13(4),915-933.
• Oudah, M., Jabeen, F. ve Dixon, C. (2018). “Determinants Linked to Family Business Sustainability in the UAE: An AHP Approach”, Sustainability, 10(1), 246.
• Önder, E. (2021). “Sağlık Kurumlarında Sayısal Yöntemler”, A’dan Z’ye Sağlık Yönetiminde Temel Kavramlar, (Editör: Gökhan Aba). Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Özdemir, T. (2015). Hastaneler ve Sağlık Tesisleri için LEED Yeşil Bina Sertifikası. Yeşil Bina Dergisi, 33, 34-35.
• Özispa, N. ve Arabelen, G. (2021). “Limanların Sürdürülebilirlik Stratejilerinin AHP Yaklaşımı ile Önceliklendirilmesi”, Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 16(63), 1430-1453.
• Özsarı, S.H. (2011). “Dünyada ve Türkiye’de Sağlık Harcamaları”, MÜSİAD Çerçeve Dergisi, 55, 68-73.
• Öztürk, N., Tozan, H. ve Vayvay, O. (2020). A New Decision Model Approach for Health Technology Assessment and A Case Study for Dialysis Alternatives in Turkey, International Journal of Environmental Research and Public Health 17, 3608.
• Pereno, A. ve Eriksson, D. (2020). A Multi-Stakeholder Perspective on Sustainable Healthcare: From 2030 Onwards. Futures, 122, 102605.
• Puška, A., Stević, Ž. ve Pamučar, D. (2022). “Evaluation and Selection of Healthcare Waste İncinerators Using Extended Sustainability Criteria and Multi-Criteria Analysis Methods”, Environment, Development and Sustainability, 1-31.
• Rodríguez, R., Svensson, G. ve Ferro, C. (2021). “Assessing the Future Direction of Sustainable Development İn Public Hospitals: Time-Horizon, Path and Action”, Health Policy, 125(4), 526-534.
• Saaty R.W. (1987). “The Analytic Hierarchy Process—What It Is and How It Is Used”, Mathematical Modelling, 9(3- 5),161-176.
• Saaty T.L. (1990). “How to Make A Decision: The Analytic Hierarchy Process”, Europuan Journal Operational Research, 48(1), 9-26.
• Saaty, T.L. ve Vargas, L.G. (2001). “Models, Methods, Concepts Applications of the Analytic Hiererchy Process”, Kluwer Academic Publishers: Boston, MA, USA.
• Sanchez, S.A., Eckelman, M.J. ve Sherman, J.D. (2020). “Environmental and Economic Com- Parison of Reusable and Disposable Blood Pressure Cuffs in Multiple Clinical Settings”, Resources, Conservation and Recycling, 155, 104643
• Tavana, M., Soltanifar, M. ve Santos-Arteaga, F.J. (2023). “Analytical Hierarchy Process: Revolution and Evolution”, Annals of Operations Research, 326(2), 879-907.
• Terekli, G., Özkan, O. ve Bayın, G. (2013). “Çevre Dostu Hastaneler: Hastaneden Yeşil Hastaneye”, Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, 12(2), 37-54.
• Thakur, V. ve Ramesh, A. (2017). “Healthcare Waste Disposal Strategy Selection Using Grey-AHP Approach”, Benchmarking: An International Journal, 24(3), 735-749.
• Tiftik, C. (2022). “Sağlık Sektörü İşletmelerinde Sürdürülebilirlik: Sistematik Derleme Çalışması”, Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 404-426
• Topal, Y., Erkan, M. ve Elitaş, C. (2006). “Küçük ve Orta Boy İşletmelerin Finansal Yönetim Uygulamaları: Afyonkarahisar Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 281-298.
• Tsioumpri, K., Tsakni, G. ve Goula, A. (2020). “Sustainable Development in Healthcare Facilities. Case Study: Swedish and Greek Hospital”, Journal of Sustainable Development, 13(4), 178- 190.
• United Nations (UN). (2015). “Transforming our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development”, United Nations, New York.
• Varsei, M., Soosay, C., Fahimnia, B. ve Sarkis, J. (2014). “Framing Sustainability Performance of Supply Chains with Multidimensional İndicators”, Supply Chain Management: An International Journal, 19(3), 242-257.
• Wątróbski, J., Bączkiewicz, A. ve Rudawska, I. (2023). “A Strong Sustainability Paradigm Based Analytical Hierarchy Process (SSP-AHP) Method to Evaluate Sustainable Healthcare Systems”, Ecological Indicators, 154, 110493.
• Yazdanpanah, A., Yazdi, M. ve Barzabad, P.A. (2018). ‘‘Identification and Prioritization of Barriers to Implement the Green Hospital Standards at Imam Hassan Mojtaba Hospital in Darab’’, Universal Journal of Pharmaceutical Research, 3(1), 43-49.
• Yıldız, H. (2016). “Sürdürülebilirlik Bağlamında Sağlık Sektöründe İnovatif Uygulamalar: Yeşil Hastaneler”, Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 323-340.
• Yılmaz, F.Ö., Gökmen, E. ve Erişen, M.A. (2023). “Sağlık Sistemlerinin Sürdürülebilirliğinde Sağlık Finansmanının Yerine İlişkin Sağlık Yöneticilerinin Görüşlerinin Değerlendirilmesi”, Sağlık ve Sosyal Refah Araştırmaları Dergisi, 5(2), 180-188.
• Yurtseven, E. (2012). ‘‘İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Hava Kalitesi Yönetimi’’, I. Ulusal Sağlık Kuruluşları Çevre Yönetim Sempozyumu, İstanbul.
• Zand, A., Arfaee, M. ve Eslami, K. (2020). “Studying Effects of Consumed Fertilizer on Sustainable Rural Development by Using AHP Method”, Agricultural Marketing and Commercialization Journal, 4(1), 1-12.