DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM KARARLARININ BELİRLEYİCİLERİ: FİRMA DÜZEYİNDE TÜRKİYE UYGULAMASI

Yıl 2015, Sayı: 4, 7 - 25, 25.11.2015

İlker Sakınç

Öz

Doğrudan yabancı yatırım, gelişmekte olan ülke hükümetleri tarafından teşvik edilen önemli bir ekonomik kavramdır. Makroekonomik değişkenler yanında firma düzeyindeki bilgiler de doğrudan yabancı yatırım kararlarında önemli rol oynar. Bu çalışma yabancı yatırımcıların yatırım kararlarına etki eden firma düzeyindeki bilgilere odaklanmaktadır. Bu çalışmanın dört amacı vardır. Bunlar; “yabancıların hissedar olduğu firmalar” ile “yüzde yüz yerli firmalar” arasındaki farklılıkları ortaya koymak; yabancıların yerli firmalar ile ortaklık yapmasına etki eden faktörleri belirlemek; yabancıların şirket kontrolünü elinde tuttuğu firmalarla yerli ortakların firma kontrolünü elinde tuttuğu firmalar arasındaki farklılıkları tespit etmek ve yabancıların şirket kontrolünü elinde tutmasına etki eden faktörleri belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda İstanbul Sanayi Odası’nın 2012 yılında yaptırmış olduğu “Birinci 500 Büyük Sanayi Firma” sıralamasına giren verisi eksiksiz 339 firma çalışma kapsamına alınmış olup ANOVA ve lojistik regresyon modeli kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçlarına göre, yabancılar ihracat performansı yüksek, çalışanların yarattığı brüt katma değeri fazla olan ve büyük firmaları ortak olarak tercih etmektedirler. Ayrıca çalışmada, yabancıların ortaklık yaptığı firmalarda kontrolünü elinde tutmasına finansal performans pozitif yönde etkili olurken, borçla finansmanın kontrolü elde tutmaya negatif yönde etki ettiği tespit edilmiştir.   

Anahtar Kelimeler

Doğrudan Yabancı Yatırım, ISO, Lojistik Regresyon Analizi, ANOVA

DETERMINANTS OF FOREIGN DIRECT INVESTMENT DECISION: TURKISH CASE AT FIRM LEVEL

Öz

"Foreign direct investment" (FDI), which is promoted by the governments of developing countries, is an important economic concept. Variables at firm level play an important role in FDI decisions besides the well-recognized macroeconomic factors. This study focuses on variables at firm level affecting the investment decision of foreign investors. There are four separate goals of this study. These are; to reveal the differences between “the companies which have foreign shareholders” and “the companies which the shareholders are all native”; to determine the factors that play role in partnership decision with foreigners; to identify the differences between companies controlled by foreigners and natives; to reveal the factors affecting the control decision by foreigners. For this purpose, the data from 339 firms with complete information out of 500 companies listed as “The First 500 Largest Industrial Companies” by İstanbul Chamber of Industry (ISO) in 2012, is analyzed with ANOVA and logistic regression analysis. According to the results, foreigners prefer the companies which have high export performance, more gross value added created by employees and large companies as a partner. It is also determined that financial performance affects the control decision positively; however, debt financing affects the control decision by foreigners negatively. 

Anahtar Kelimeler

Foreign Direct Investment, ISO, Logistic Regression Analysis, ANOVA

Kaynakça

• • AÇIKALIN, S., (2009), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar (DYY) ve Yurtiçi Yatırımlar Arasındaki Nedensellik İlişkisi, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2.
• • AITKEN, B. J. & HARRISON, A. E., (1999), Do domestic firms benefit from direct foreign investment? Evidence from Venezuela, American Economic Review, 605-618.
• • AYDIN, N., SAYIM, M. & YALAMA, A., (2007), Foreign ownership and firm performance: Evidence from Turkey, International Research Journal of Finance and Economics, 11, 103-111.
• • BARBOSA, N. & LOURI, H., (2002), On the determinants of multinationals’ ownership preferences: Evidence from Greece and Portugal, International Journal of Industrial Organization, 20, 493-515.
• • BİLGİLİ, F., DÜZGÜN, R. & UĞURLU, E., (2007), Büyüme, Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları ve Yurtiçi Yatırımlar Arasındaki Etkileşim, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23 (2), 127-152.
• • BOARDMAN, A. E., SHAPIRO, D. M. & VINING, A. R., (1997), The role of agency costs in explaining the superior performance of foreign MNE subsidiaries, International Business Review, 6, 295-317.
• • DOUMA, S., GEORGE, R. & KABIR, R., (2006), Foreign and domestic ownership, business groups, and firm performance: Evidence from a large emerging market, Strategic Management Journal, 27, 637-657.
• • DUMLUDAG, D., (2009), An analysis of the determinants of foreign direct investment in Turkey: The role of the institutional context, Journal of Business Economics and Management, 10, 15-30.
• • EGE, İ. & BAYRAKDAROĞLU, A., (2012), İMKB Şirketlerinin Hisse Senedi Getiri Başarılarının Lojistik Regresyon Tekniği İle Analizi, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 5, 139-158.
• • GERMIDIS, D., (1977), Transfer of technology by multinational corporations and absorptive capacity of the developing countries: A synthesis, Transfer of Technology by Multinational Corporations, 1, 9-43.
• • GLASS, A. J. & SAGGI, K., (1998), International technology transfer and the technology gap, Journal of Development Economics, 55, 369-398.
• • GLASS, A. J. & SAGGI, K., (2002), Licensing versus direct investment: Implications for economic growth, Journal of International Economics, 56, 131-153.
• • GRANT, R. M., (1987), Multinationality and performance among British manufacturing companies, Journal of International Business Studies, 79-89.
• • GÜNDÜZ, L. & TATOĞLU, E., (2003), A comparison of the financial characteristics of group affiliated and independent firms in Turkey, European Business Review, 15, 48-54.
• • JAVORCIK, B. S., (2004), Does foreign direct investment increase the productivity of domestic firms? In search of spillovers through backward linkages, American Economic Review, 605-627.
• • KANDIR, S. Y., (2008), Yabancı Yatırımcıların Türkiye’deki Yatırım Tercihlerinin Araştırılması, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 38, 199-209.
• • KAR, M. & TATLISÖZ, F., (2008), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Sermaye Hareketlerini Belirleyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi, KMU İİBF Dergisi, 10.
• • KARAGÖZ, M. & KARAGÖZ, K., (2006), Türk Ekonomisinde İhracat ve Doğrudan Yabancı Yatırım İlişkisi: Bir Zaman Serisi Analizi, AİBÜ-İİBF Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi.
• • KIM, W. S. & LYN, E. O., (1990), FDI Theories and the Performance of Foreign Multinationals Operating in the US, Journal of International Business Studies, 41-54.
• • KONINGS, J., (2001), The effects of foreign direct investment on domestic firms, Economics of Transition, 9, 619-633.
• • LA PORTA, R., LOPEZ-DE-SILANES, F., SHLEIFER, A. & VISHNY, R., (2000), Investor protection and corporate governance, Journal of Financial Economics, 58, 3-27.
• • MADDALA, G. S., (1991), A perspective on the use of limited-dependent and qualitative variables models in accounting research, Accounting Review, 66, 788-807.
• • NOTTA, O. & VLACHVEI, A., (2008), Foreign–Owned Versus Domestically-Oowned Firms: Evidence from Greece, New Medit, 4, 17-18.
• • OKSAY, S., (1998), Çokuluslu Şirketler Teorileri Çerçevesinde, Yabancı Sermaye Yatırımlarının İncelenerek Değerlendirilmesi, Dış Ticaret Dergisi, Dış Ticaret Müsteşarlığı, (Ocak).
• • PFAFFERMAYR, M. & BELLAK, C., (2000), Why foreign-owned firms are different: A conceptual framework and empirical evidence for Austria, HWWA discussion paper.
• • SAKINC, I. & UGURLU, E., (2013), A Logistic Regression Analysis to Examine Factors Affecting Gender Diversity on the Boardroom: ISE Case, International Journal of Business and Social Science 4, 57-61.
• • VALSAMIS, D., KATSAITI, M.-S. & PETRAKIS, P., (2011), Discrepancies in Financial Performance between Domestic and Foreign Owned Enterprises: The case of Greece, International Journal of Economics and Finance, 3, 76-85.
• • VERGIL, H. & ÇEŞTEPE, H., (2005), Döviz Kuru Değişkenliği ve Yabancı Doğrudan Yatırım Akımları: Türkiye Örneği, İktisat Fakültesi Mecmuası, 55, 975-986.
• • WILLMORE, L., (1976), Direct foreign investment in Central American manufacturing, World Development, 4, 499-517.
• • WILLMORE, L. N., (1986), The comparative performance of foreign and domestic firms in Brazil, World Development, 14, 489-502.
• • YAPRAKLI, S., (2006), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Belirleyicileri Üzerine Ekonometrik Bir Analiz, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21.