KONAKLAMA İŞLETMELERİNDE İŞ DEĞERLERİNİN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİLERİ: İŞ-AİLE-İŞ ÇATIŞMASININ ARACI ROLÜ

Yıl 2018, Sayı: 3, 235 - 257, 28.06.2018

Bekir Eşitti

Öz

 Değerlerin çeşitli
türleri arasında, iş değerleri genellikle bir bireyin işle ilgili geniş bir
yelpazedeki tutum ve davranışlarının merkezi belirleyicisi olarak görülmekte ve
çalışmalarının çeşitli yönlerine iş gören tarafından verilen göreceli önemi
ifade etmektedir. İnsanların hayatındaki iki önemli odak noktasından biri
ailesi diğeri ise işleridir. Bu iki odak noktasının beklentileri her zaman
uyumlu olmayabilir. Bu çalışmada beklentiler arasındaki uyumsuzluk iş-aile-iş
çatışması olarak ele alınmakta, iş değerleri bakış açısıyla konaklama
işletmeleri çalışanlarının iş-aile-iş çatışması, iş tatmini ve işten ayrılma
niyeti arasında var olabilecek ilişkiler, etkiler incelemekte ve çalışmanın literatüre
katkı sağlaması amaçlanmaktadır.  Çalışmanın
araştırma evreni olarak İstanbul ilinde faaliyet gösteren dört ve beş yıldızlı
konaklama işletmelerinin çalışanları seçilmiş ve Kasım 2015- Şubat 2016
tarihleri arasında düzenlenen anket formu uygulanmıştır. Genel olarak
katılımcılar iş değerleri ölçeğinde yer alan ifadeleri ‘önemli’ bulmuş ve iş
tatminine ‘olumlu’ yönde cevap vermişlerdir. İş-aile-iş çatışmasını ve işten
ayrılma niyetini ise ‘kararsızlık’  yönünde
cevaplamışlardır. Ayrıca çalışmada iş değerleri ile işten ayrılma niyeti
arasındaki ilişkide iş-aile-iş çatışmasının aracılık (mediatör) rolünün var
olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İş Değerleri, İş Aile İş Çatışması, İş Tatmini, İşten Ayrılma Niyeti, Konaklama İşletmeleri

Kaynakça

• • ALTUNIŞIK, R., COŞKUN, R., BAYRAKTAROĞLU, S. & YILDIRIM, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri. Geliştirilmiş 7. Baskı, Sakarya.
• • AKINCI, Z. (2002). “Turizm Sektöründe İş Gören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”. Akdeniz İİ BF Dergisi, 4, 1-25.
• • ARDIÇ, K. & BAŞ, T. (2001). “Kamu ve Vakıf Üniversitelerindeki Akademik Personelin İş Tatmin Düzeyinin Karşılaştırılması”. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, 24-26.
• • APPOLLİS, V. P. (2010). “The Relationship Between İntention To Quit, Pyschological Capital And Job Satisfaction İn The Tourism İndustry İn The Western Cape”. Yayımlanmamış Doktora Tezi. University of the Western Cape.
• • AVCI, N. (2011). “Turizm Eğitimi Alan Lisans Öğrencilerinin İş Değerleri: Çeşme Turizm ve Otelcilik Yüksekokulu Örneği”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 22(1), 7-18.
• • AYDIN, E. (2009). “Araştırma ve Yayın Etiğinde Araştırmacının Değerler Sistemi”. Sağlık Bilimlerinde Süreli Yayıncılık, 21-27. • BACK, K. J., LEE, C. K. & ABBOTT, J. (2011). “Internal Relationship Marketing: Korean Casino Employees’ Job Satisfaction And Organizational Commitment”. Cornell Hospitality Quarterly, 52(2), 111-124.
• • Bahar, O. & Bozkurt, K. (2010). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Turizm-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Dinamik Panel Veri Analizi”. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(2), 255-265.
• • Barlı, Ö. (2008). “Davranış Bilimleri ve Örgütlerde Davranış”, 3. Baskı, Erzurum.
• • Baron, R. M. & Kenny, D. A. (1986). “The Moderator–Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations”. Journal Of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
• • BAŞODA A. (2012). “Kişilik Özelliği Olarak Hizmet Verme Yatkınlığının İş Tatmini ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Nevşehir Üniversitesi, Nevşehir.
• • BOLAY, S. H. (2007). “Aşkın Değerler Buhranı. Değerler ve Eğitimi”. İstanbul.
• • BOTHMA, C. F. & ROODT, G. (2013). “The Validation of The Turnover Intention Scale”. SA Journal of Human Resource Management, 11(1), 1-12.
• • BROWN, D. (2002). “The Role of Work and Cultural Values in Occupational Choice, Satisfaction, And Success: A Theoretical Statement”. Journal of Counseling & Development, 80(1), 48-56.
• • BUDAK, A. (2006). “Kamu Sektöründe Çalışanların İş Tatmin Düzeyi: Milli Savunma Bakanlığı Akaryakıt İkmal ve Nato Pol Tesisleri’nde Bir Uygulama”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversites, Eskişehir.
• • BURKE, R. J., KOYUNCU, M. & FİKSENBAUM, L. (2008). “Work Experiences, Satisfactions And Sychological Well-Being Of Female And Male Managers in The Hospitality Sector in Turkey”. Equal Opportunities International, 27(6), 505-518.
• • BURKE, R. J., KOYUNCU, M. & FİKSENB, L. (2013). “Antecedents and Consequences of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Among Frontline Employees in Turkish Hotels”. IUP Journal of Management Research, 12(4), 39.
• • BYRON, K. (2005). “A Meta-Analytic Review of Work–Family Conflict and Its Antecedents”. Journal Of Vocational Behavior, 67(2),169-198.
• • CHALKİTİ, K. & SİGALA, M. (2010). “Staff Turnover İn The Greek Tourism İndustry: A Comparison Between İnsular And Peninsular Regions”. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 22(3),335-359.
• • CARLSON, D. S. & KACMAR, K. M. (2000). “Work–Family Conflict in The Organization: Do Life Role Values Make a Difference?”. Journal of Management, 26(5),1031-1054.
• • CARLSON, D. S., MİCHELE KACMAR, K. & STEPİNA, L. P. (1995). “An Examination of Two Aspects of Work-Family Conflict: Time and Identity”. Women in Management Review, 10(2),17-25.
• • CHENG, A. S. & FLEISCHMANN, K. R. (2010). “Developing a Meta‐Inventory of Human Values”. Proceedings of the Association for Information Science and Technology, 47(1), 1-10.
• • DALLI, Ö. (1998). “Turizmde İnsan Kaynakları Planlama ve Geliştirilmesi”. I. Turizm Şurası, 20-22.
• • DAVIS, L. (1991). “Handbook of Genetic Algorithms”. Van Nostrand Reinhold, New York.
• • DELOİTTE, LLP. (2010) “Hospitality: Game Changers or Spectators”. London.
• • DENNIS, N. (2007). “Human Resource Management For The Hospitality and Tourism Industries”. Elsevier, Oxford.
• • DEVRANİ, T. K. (2008). “Kişisel Değer Uyumu, Müşteri-İşletme Özdeşleşmesi ve Müşteri Sadakati İlişkisi: Uygulamalı Bir Çalışma”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• • ELIZUR, D. (1984). “Facets of Work Values: A Structural Analysis of Work Outcomes”. Journal of Applied Psychology, 69(3), 379.
• • ELIZUR, D. & SAGIE, A. (1999). “Facets of Personal Values: A Structural Analysis of Life and Work Values”. Applied Psychology, 48(1),73-87.
• • FINDIKÇI, İ. (2001). “İnsan Kaynakları Yönetimi”, Alfa Basım Yayım.
• • GREENHAUS, J. H. & BEUTELL, N. J. (1985). “Sources of Conflict Between Work and Family Roles”. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• • HAIR, J. F., BLACK, W.C., BABİN, B.J. & ANDERSON, R.E.(2010). “Multivariate Data Analysis”, New Jersey.
• • HİKSPOORS F. (2011). “Work Values Antecedents and Consequences”, Vrije Universiteit, Amsterdam.
• • HOFSTEDE, G. (1991). “Cultures and Organizations: Software of the Mind, Mc. Graw- Hill Book Company”, England.
• • İLKE, K. (2010). “Otel İşletmelerinde İşgörenlerin İş Tatminini Etkileyen İşi Bırakma Eğilimi”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 219 – 236.
• • İSTANBUL KÜLTÜR VE TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ (2016). “İstanbul Turizm İstatistikleri”, <http://www.istanbulkulturturizm.gov.tr/tr/turizm-istatistik/2015 y%C4%B1l%C4%B1-turizm-istatistikleri> Erişim Tarihi: 23 Kasım 2016
• • KARATEPE, O. M. & KILIC, H. (2015). “Does Manager Support Reduce the Effect of Work–Family Conflict on Emotional Exhaustion and Turnover Intentions?”. Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 14(3), 267-289.
• • KIM, H. J., MCCAHON, C. & MİLLER, J. (2003). “Service Orientation for Contact Employees in Korean Casual-Dining Restaurants”. International Journal of Hospitality Management, 22(1), 67-83.
• • KINNUNEN, U., GEURTS, S. & MAUNO, S. (2004). “Work-to-Family Conflict and its Relationship with Satisfaction and Well-being: A One-year Longitudinal Study on Gender Differences”. Work & Stress, 18/1, 1-22.
• • KUŞLUVAN, Z. & KUŞLUVAN, S. (2005). “Otel İşletmelerinde İş ve İşletme ile İlgili Faktörlerin İşgören Tatmini Üzerindeki Görece Etkisi: Nevşehir Örneği”. Anatolia: Turizm Arastirmalari Dergisi, 16/2, 183-203.
• • LAM, T., LO, A. & CHAN, J. (2002). “New Employees' Turnover Intentions and Organizational Commitment in The Hong Kong Hotel Industry”. Journal of Hospitality & Tourism Research, 26(3), 217-234.
• • LEWIS, J. (2009). “Work Family Balance, Gender and Policy”. Cheltenham.
• • LU, C. Q., WANG, B., SIU, O. L., LU, L. & DU, D. Y. (2015). Work-Home İnterference and Work Values in Greater China. Journal of Managerial Psychology, 30(7),801-814.
• • MAGNINI, V. P. (2009). “Understanding and Reducing Work-Family Conflict in The Hospitality Industry”. Journal of Human Resources in Hospitality & Tourism, 8(2), 119-136.
• • MEYER, J. P. & ALLEN, N. J. (1991). “A Three-component Conceptualization of Organizational Commitment”. Human Resource Management Review, 1(1),61-89.
• • NETEMEYER, R. G., BOLES, J. S. & MCMURRIAN, R. (1996). “Development and Validation of Work–Family Conflict and Family–Work Conflict Scales”. Journal of Applied Psychology, 81(4), 400.
• • ÖZDEVECIOĞLU, M. (2004). “Algılanan Örgütsel Desteğin İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkileri”. Amme İdaresi Dergisi, 37(4), 97-115.
• • ÖZKAN, Ç. & GÜMÜŞ, M. (2013). “Ege Bölgesindeki 4-5 Yıldızlı Otel İşletmelerinde Örgüt Kültürünün İş Değerlerinin Dönüşümüne Etkileri”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2, 1-14.
• • ÖZMETE, E. (2007). “İş Yaşamında Değerler”, Okur Offset Yayınları, İstanbul.
• • ÖZSOY, O. (2001). “Geleceğin Meslekleri”. Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul.
• • PAN, F. C. (2015). “Practical Application of Importance-Performance Analysis in Determining Critical Job Satisfaction Factors of a Tourist Hotel”. Tourism Management, 46, 84-91.
• • PEETERS, M. C., DE JONGE, J., JANSSEN, P. P. & VAN DER LINDEN, S. (2004). “Work-Home Interference, Job Stressors, and Employee Health in a Longitudinal Perspective”. International Journal of Stress Management, 11(4), 305.
• • PERYON & TOWERS WATSON. (2015). Peryon. Kaynak: yeri:<https://www.peryon.org.tr/wpcontent/uploads/arastirma_raporlari/Calisan_Devir_Orani_2014_karsilastirmali.pdf> Erişim Tarihi: 12 Ocak 2016
• • PERREWÉ, P. L., HOCHWARTER, W. A. & KIEWITZ, C. (1999). “Value Attainment: An Explanation for the Negative Effects of Work–Family Conflict on Job and Life Satisfaction”. Journal of occupational health psychology, 4(4), 318.
• • PETERS, L. H., BHAGAT, R. S. & O'CONNOR, E. J. (1981). “An Examination of the Independent and Joint Contributions of Organizational Commitment and Job Satisfaction on Employee Intentions to Quit”. Group & Organization Studies, 6(1),73-82.
• • PREEZ, R. D. & BENDIXEN, M. T. (2015). “The Impact of Internal Brand Management on Employee Job Satisfaction, Brand Commitment and Intention to Stay”. International Journal of Bank Marketing, 33(1),78-91.
• • SCHWARTZ, S. (1994). “Are There Universal Aspects in the Content and Structure of Values”. Journal of Social Issues, 50, 19-45.
• • SCHAUFELI, W. B. & BAKKER, A. B. (2004). “Job Demands, Job Resources, and Their Relationship With Burnout and Engagement: A Multi‐Sample Study”. Journal of Organizational Behavior, 25(3), 293-315.
• • SMITH, H. C. & WAKELEY, J. H., (1972) “Psychology of Industrial Behavior”, (3rd ed.). New York.
• • SMITH, M. & BROUGH, P. (2003). “Personnel Recruitment and Selection”. Organisational Psychology in Australia and New Zealand, 31-55.
• • SUPER, D. E. & SVERKO, B. E. (1995). “Life Roles, Values, and Careers: International Findings of The Work Importance Study”. Jossey-Bass.
• • YANARDAĞ, M. Ö. & AVCI, M. (2012). “Turizm Sektöründe İstihdam Sorunları: Marmaris, Fethiye, Bodrum İlçeleri Üzerine Ampirik Bir İnceleme”. Ege Stratejik Araştırmalar Dergisi, 3(2), 39-62.