TÜRKİYE’NİN SANAYİ ÜRETİMİ İLE DIŞ TİCARETİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: 2001-2009 DÖNEMİ İÇİN DEĞERLENDİRMELER

Yıl 2021, Sayı: 4, 153 - 165, 29.09.2021

Ülkü Özbay

https://doi.org/10.51551/verimlilik.657679

Cited By: 3

Öz

Amaç: Dış ticaret, ülkelerin kaynaklarını daha verimli kullanmalarına olanak tanımaktadır. Bazı ülkeler aynı malı daha verimli, daha hızlı, daha düşük maliyetle üretebilmekte ve dış ticarette rekabet avantajı elde edebilmektedir. Dolayısıyla ülkelerin ekonomik performanslarının ölçülmesinde dış ticaret ve üretim ilişkisi önem arz etmektedir. Bu bağlamda çalışma, 2001:12-2019:05 dönemi Türkiye’de sanayi üretim endeksi ile dış ticaret arasındaki ilişkiyi araştırmayı hedeflemektedir.

Yöntem: Çalışmada Türkiye’de 2001:12-2019:05 dönemi sanayi üretimi ile dış ticaret arasındaki ilişki Vektör Otoregresif Model (VAR) analizi ile incelenmiştir. Türkiye’de sanayi üretim endeksi ile dış ticaret ilişkisinin yönünü belirlemek ve değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini analiz etmek amacıyla Granger Nedensellik Testi, Etki-Tepki ve Varyans Ayrıştırma Analizi kullanılmıştır.

Bulgular: Türkiye’de sanayi üretim endeksi ile dış ticaret arasında anlamlı ve önemli ilişki tespit edilmiştir. Analizler sonucunda sanayi üretim endeksi ile ithalat arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Ayrıca sanayi üretim endeksinden dış ticaret hacmine doğru ve dış ticaret dengesinden sanayi üretim endeksine doğru tek yönlü nedensellik söz konusudur.

Özgünlük: Türkiye’de sanayi üretimi ve dış ticaret dengesi konusunda çalışan karar vericilere destek olacak bir uygulamadır. Ayrıca, dış ticaret dengesi, dış ticaret hacmi, ihracat, ithalat ve uluslararası rezervler değişkenleri ile sanayi üretim endeksi arasındaki ilişkinin tek bir çalışmada yer alması literatüre
katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sınai Üretim, Sanayi Üretim Endeksi, Dış Ticaret, Granger Nedensellik Testi, Vektör Otoregresif Model

THE RELATIONSHIP between TURKEY'S INDUSTRIAL PRODUCTION and FOREIGN TRADE: EVALUATIONS for the PERIOD 2001-2009

Öz

Purpose: Foreign trade enables countries to use their resources more efficiently. Some countries can produce the same good more efficiently, faster and at lower cost, thus gaining a competitive advantage in foreign trade. Therefore, the relationship between foreign trade and production is important in measuring the economic performance of countries. In this context, the study aimed to investigate the relationship between the industrial production index and foreign trade in Turkey for the period 2001:12-2019:05.

Methodology: In this study, the relationship between industrial production and foreign trade in Turkey for the period 2001:12-2019:05 is examined by Vector Autoregressive Model (VAR) analysis. Granger Causality Test, Impact-Response and Variance Separation Analysis are conducted to determine the direction of the relationship and to analyses the causality relationship between the variables.

Findings: The significant and important relationship between foreign trade and industrial production index in Turkey is observed. As a result of the analyses, a two-way causality relationship is determined between the industrial production index and imports. In addition, there is one-way causality from the industrial production index towards the volume of foreign trade and from the balance of foreign trade towards the Industrial Production Index.

Originality: This study will support decision makers working on industrial production and foreign trade balance in Turkey. In addition, the inclusion of the relationship between the foreign trade balance, foreign trade volume, exports, imports and international reserves variables and the industrial production index in a single study will contribute to the literature.

Anahtar Kelimeler

Industrial Production, Industrial Production Index, Foreign Trade, Granger Causality Test, Vector Autoregressive Model

Kaynakça

• AKKUŞ, G. E. (2014), The Effects of Trade and Productivity on Employment in the Manufacturing Industry of Turkey, İktisat Fakültesi Mecmuası, 64 (2), 1-44. AMARASINGHE, A. A. M. D. (2016), A Study on the Impact of Industrial Production Index (IPI) to Beverage, Food and Tobacco Sector Index with Special Reference to Colombo Stock Exchange, Procedia Food Science, 6, 275-278.
• BARIŞIK, S. ve YAYAR, R. (2012), Sanayi Üretim Endeksini Etkileyen Faktörlerin Ekonometrik Analizi, İktisat, İşletme ve Finans, 27 (316), 53-70.
• BAYAR, G., GÜLOĞLU, B. ve TOKPUNAR S. (2011), Sanayi Sektörü İstihdamının Temel Belirleyicileri ve Dış Ticaret: Türkiye Örneği, Ekonomik Yaklaşım Kongreler Dizisi, 15.
• BİLGİN, C. ve ŞAHBAZ, A. (2009), Türkiye’de Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (1), 177-198.
• CHOW, P. (1987), Causality Between Export Growth and Industrial Development: Empirical Evidence from the NICs, Journal of Development Economics, 26 (1), 55-63.
• ÇÜTCÜ, İ. ve ATIŞ M. (2016), Poverty-Growth and Social Policies: The Analysis of Immiserizing Growth Hypothesis on Turkey, International Journal of Economics Research, 7 (4), 45-57.
• DICKEY, D. A. ve FULLER, W. A. (1979), Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root, Jounal of the American Statistical Association, 74 (366), 427-431.
• DUTTA, D. ve AHMED, N. (2004), Trade Liberalization and Industrial Growth in Pakistan: A Cointegration Analysis, Applied Economics, 36 (13), 1421-1429.
• ERKİŞİ, K. ve TEKİN, Ü. E. (2019), The Relationship between Intermediate and Capital Goods, Journal of Yaşar University, 14 (55), 358-368.
• FUNG, H. G., SAWHNEY B., LO, G. W. ve XİANG, P. (1994), Exports, Imports and Industrial Production: Evidence from Advanced and Newly Industrializing Countries, International Economic Journal, 8 (4), 87-98.
• GÖKMENOĞLU, K., AZİNA, V. ve TAŞPINAR, N. (2015), The Relationship between Industrial Production, GDP, Inflation and Oil Price: The Case of Turkey, Procedia Economics and Finance, 25, 497-503.
• GRANGER, C. W. J. (1969), Investigating Causal Relations by Econometric Models and Cross-Spectral Methods, Econometrica, Econometric Society, 37 (3), 424-438.
• KARLUK, R. (1997), Türkiye Ekonomisi, 5. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul.
• KEHO, Y. (2018), Manufacturing and Economic Growth in ECOWAS Countries: A Test of Kaldor’s First Law, Modern Economy, 9 (5), 897-906.
• KUNST, R. ve MARIN, D. (1989), On Exports and Productivity: A Causal Analysis, The Review of Economics and Statistics, 71 (4), 699-703.
• LOTO, M. A. (2012), The Determinants of Output Expansion in the Nigerian Manufacturing Industries, Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 3 (6), 991-996.
• MARIN, D. (1992), Is the Export-Led Growth Hypothesis Valid for Industrialized Countries?, Review of Economics and Statistics, 74 (4), 678-688.
• METE, M. (2011), Türkiye’de Dış Ticaret-Sanayi Üretim İndeksi İlişkisinin Araştırılması (1990-2010), Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 5 (3), 103-113.
• QIANG, S. (2010), The Research on the Relationship between Import Trade Structure and Economic Growth in China, 2010 International Symposium on Low-carbon Economy and Technology Science, 187-191.
• PARASIZ, İ. (2004), Türkiye Ekonomisi, Ezgi Yayınevi, Bursa.
• ÖNDER, K. ve HATIRLI, S. E. (2014), Türkiye’de İmalat Sanayi İhracatı ve Büyüme İlişkisinin İktisadi Analizi, Journal of Yaşar University, 9 (34), 851-5869.
• ÖZTÜRK, S. ve ÖZYAKIŞIR, D. (2005), Türkiye Ekonomisinde 1980 Sonrası Yaşanan Yapısal Dönüşümlerin GSMH, Dış Ticaret ve Dış Borçlar Bağlamında Teorik Bir Değerlendirmesi, Mevzuat Dergisi, 8 (94), 1-19.
• SARIKOVANLIK, V., KOY, A., AKKAYA, M., YILDIRIM, H. H. ve KANTAR, L. (2019), Finans Biliminde Ekonometri Uygulamaları, 1. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• TARI, R. (2006), Ekonometri, 4. Baskı, Avcı Ofset, İstanbul.
• TANG, C. F. (2013), A Revisitation of the Export-Led Growth Hypothesis in Malaysia Using the Leveraged Bootstrap Simulation and Rolling Causality Techniques, Journal of Applied Statistics, 40 (11), 2332-2340.
• T.C. Merkez Bankası, (2019), https://evds2.tcmb.gov.tr, (Erişim Tarihi: 01.07.2019).
• YALÇINKAYA, M. H., ÇILBANT, C. ve ÖZÇALIK, M. (2009), Avrupa Birliği Sürecinde Türk İmalat Sanayi Dış Ticaretinin Rekabet Gücü 1989-2009 VAR Analizi, Yönetim ve Ekonomi, 16 (1), 115-137.