İşletme Faaliyetlerinin Kontrol ve Denetimi: Bir Ölçek Geliştirme

Yıl 2024, Cilt: 58 Sayı: 4, 587 - 600, 31.10.2024

Ali Şükrü Çetinkaya , Gürkan Güleç

https://doi.org/10.51551/verimlilik.1395829

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı, uygunluk denetimi kapsamında işletme faaliyetlerinin kontrol ve denetimi maksadıyla güncel bir ölçüm aracı geliştirmektir.
Yöntem: Literatüre dayalı olarak oluşturulan madde havuzundan kontrol ve denetim ile ilgili güncel ifadeler seçilerek ölçek geliştirme aşamaları uygulanmıştır. Veriler daha sonra ölçeğin geçerlik ve güvenirliğini değerlendirmek için analiz edilmiştir.
Bulgular: Çalışmada, her tür işletmede kontrol ve denetim faaliyetlerinin ölçülmesinde kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçek beş alt boyuttan oluşmaktadır: süreç kontrolü, malzeme ve ekipman, değerlendirme, yetkili kişi, standart prosedürler.
Özgünlük: Çalışma, özelliklerine bakılmaksızın her tür işletmede kontrol ve denetim faaliyetlerini ölçmede kullanılabilecek bir ölçek geliştirmesi bakımından özgündür. Ölçek, kontrol ve denetim uygulamalarıyla ilgili günümüzdeki çalışma koşullarını yansıttığı için de günceldir. Ölçek, araştırmacılar tarafından farklı işletme türlerinde kontrol ve denetim uygulamalarını incelemek için kullanılabilir.

Anahtar Kelimeler

Kontrol, Denetim, Ölçek Geliştirme, Otomotiv Sektörü

Controlling and Auditing Business Operations: Developing a Scale

Öz

Purpose: The aim of this study is to develop an up-to-date measurement tool to evaluate the control and audit activities in all kinds of enterprises with expressions for control and audit within the scope of compliance audit.
Methodology: Current expressions related to control and audit were selected from the item pool created based on the literature and scale development stages were applied. The data were then analyzed to evaluate the validity and reliability of the scale.
Findings: The study developed a valid and reliable scale that can be used to measure control and audit activities in all types of businesses. The scale consists of five sub-dimensions: process control, materials and equipment, assessment, authorized person, standard procedures.
Originality: The study is original in that it developed a scale that can be used to measure control and audit activities in all types of businesses, regardless of their characteristics. The scale is also up-to-date, as it reflects the latest thinking on control and audit practices. The scale is also up-to-date as it reflects today's working conditions related to control and audit practices. It can also be used by practitioners to assess the effectiveness of their control and audit systems.

Anahtar Kelimeler

Control, Audit, Scale Development, Automotive Industry

Kaynakça

• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. and Yıldırım, E. (2007). "Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri", Sakarya Yayıncılık, Sakarya, 226.
• Armutlu, İ.H. (2008). "İşletmelerde Uygulamalı İstatistik (2. Basım)", Alfa Yayınevi, İstanbul.
• Ataman, G. (2001). "İşletme Yönetimi", Türkmen Kitabevi, İstanbul.
• Büyükmirza, H.K., (2014). "Maliyet ve Yönetim Muhasebesi: Tekdüzene Uygun Bir Sistem Yaklaşımı", Gazi Kitabevi, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş. (2007). "Sosyal Bilimler için Veri Analizi El Kitabı (7. Basım)", Pegem Yayıncılık, Ankara.
• Celuch, K.G., Kasouf, C.J. and Peruvemba, V. (2002). "The Effects of Perceived Market and Learning Orientation on Assessed Organizational Capabilities", Industrial Marketing Management, 31(6), 545-554.
• Çetin, C. and Mutlu, E. (1999). "Yönetim Teori, Süreç ve Uygulama", Beta Basım Yayım, İstanbul.
• Çokluk, Ö. (2010). "Lojistik Regresyon Analizi: Kavram ve Uygulama", Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10(3), 1357-1407.
• Çömlekçi F. and Erdoğan, M. (1997). "Muhasebe Denetimi (2. Basım)", Anadolu Üniversitesi Yayınları (No:974), Eskişehir.
• Durmuş, B., Yurtkoru, E.S. and Çinko, M. (2013). "Sosyal Bilimlerde SPSS’le Veri Analizi (5. Basım)", Beta Yayıncılık, İstanbul.
• EPA (Environmental Protection Agency), 2007. “Guidance for Preparing Standard Operating Procedures (SOPs)”, Office of Environmental Information, Washington DC.
• Ejoh, N. and Ejom, P. (2014). "The İmpact of İnternal Control Activities on Financial Performance of Tertiary İnstitutions in Nigeria", Journal of Economics and Sustainable Development, 5(16), 133-143.
• Fonorow, M.S. (1989). Internal Auditor's Manual and Guide: The Practitioner's Guide to Internal Auditing. New Jersey: Prentice Hall Direct.
• Güleryüz, E. and Aydın, O. (2006). "İş Kontrolü ve Kontrol İstegi ile Tükenmişlik ve Fiziksel Sağlık Arasındaki İlişkiler", Türk Psikoloji Dergisi, 21(58), 59-76.
• Güredin, E. (1999). "Denetim (9. Basım)", Beta Basım Yayıncılık, İstanbul.
• Güredin, E. (1991). "Denetim (4. Basım)", Muhasebe Enstitü Yayıncılık (No:62), İstanbul.
• Hair Jr, J.F., Black, W.C., Babin, B.J., Anderson, R.E. and Tatham, R.L. (2010). "SEM: An Introduction", Multivariate Data Analysis: A Global Perspective, 5(6), 629-686.
• Hox, J. J., and Bechger, T. M. (2006). An Introduction to Structural Equation Modeling. Family Science Review, 354-373.
• ISO 9001. (2015). "Certification Audit Checklist", https://adldestek.com/iso-9001-listeleri.php (Erişim Tarihi: 03.08.2021).
• Kalaycı, Ş. (2010). "SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (5. Basım)", Asil Yayın Dağıtım, Ankara.
• Kaleka, A. (2002). "Resources and Capabilities Driving Competitive Advantage in Export Markets: Guidelines for Industrial Exporters", Industrial Marketing Management, 31(3), 273-283.
• Karagöz, Y. and Kösterelioğlu, İ. (2008). "İletişim Becerileri Değerlendirme Ölçeğinin Faktör Analizi Metodu ile Geliştirilmesi", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 81-98.
• Karatepe, Ş. 1988. “İdare Hukuku”, Anadolu Matbaacılık, İzmir.
• Kaval, H. (2005). "Muhasebe Denetimi Uluslararası Mali Raporlama Standartları Uygulama Örnekleriyle", Baran Yayıncılık, Ankara.
• Kaya, B. (2015). "Yöneticiler ve İç Denetçiler için Temel İç Kontrol Bilgileri-Denetim Makaleleri", http://www.bertankaya.net/index.php, (Erişim Tarihi: 14.08.2021).
• Kepekçi, C., (2000). "Bağımsız Denetim", Siyasal Kitabevi, Ankara.
• Konrath, L.F. (2002). "Auditing: A Risk Analysis Approach", South-Western Publication, ABD.
• Küçüksille, E. (2010). "Çoklu Doğrusal Regresyon Modeli", SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, (Editör: Kalaycı, Ş.), Asil Yayın Dağıtım, Ankara, 259-266.
• Lawshe, C.H. (1975). "A Quantitative Approach to Content Validity", Personnel Psychology, 28(4), 563-575.
• Lee, J.N. (2001). "The Impact of Knowledge Sharing, Organizational Capability and Partnership Quality on IS Outsourcing Success", Information & Management, 38(5), 323-335.
• MAF (Ministry of Agriculture and Forestry), T. R. (2008). "Gıda ve Gıda ile Temasta Bulunan Madde ve Malzemeleri Üreten İşyerlerine Ait Denetim ve Kontrol Formu", https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/09/20080926-4.htm, (Erişim Tarihi: 08.08.2021).
• MFLSS (Ministry of Family, Labour and Social Security), T.R. (2020). "Ofis Kontrol Listeleri", www.ailevecalisma.gov.tr, (Erişim Tarihi: 10.08.2021).
• MLSS (Ministry of Labour and Social Security), T. R. (2020). "OSGB, İş Sağlığı ve İş Güvenliği Genel Denetim Kontrol Listeleri", www.osgb.com.tr, (Erişim Tarihi: 13.08.2021).
• Nunan, D. 1988. “The Learner Centered Curriculum”, Cambridge:CUP.
• Okay, I. 1998. “İşletmelerde Süreç Yönetimine Geçiş ve Uygulama Sonuçları”, 7. Ulusal kalite Kongresi, İstanbul.
• OSHA (Occupational Safety and Health Administration), 2020. “Personel Equipment”, https://www.osha.gov/ personal-protective-equipment, (Erişim Tarihi: 04.12.2020).
• Özalp, P. (2006). "Faaliyet Denetimi Süreçlerinin İç Denetim Sisteminin Etkinliğinde Rolü", Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özbek, Ç. (2012). "İç Denetim, Kurumsal Yönetim, Risk Yönetimi, İç Kontrol", Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları, İstanbul.
• Özkalp, E., Aydın, U. and Tekeli, S. (2012). "Sapkın Örgütsel Davranışlar ve Çalışma Yaşamında Yeni Bir Olgu: Sanal Kaytarma (Cyberloafing) ve İş İlişkilerine Etkileri", Çimento İşveren Sendikası Dergisi, 26(2), 18-33.
• Sabuncu, B. (2017). "İşletmelerde "İç Denetim ve İç Kontrol İlişkisi", Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2), 161-174.
• Slavec, A. and Drnovšek, M. (2012). "A Perspective on Scale Development in Entrepreneurship Research", Economic and Business Review, 14(1). DOI: 10.15458/2335-4216.1203
• Toscano, M., Toscano, N., Ramsey, P. P. and Smidt, R. K. (2001). "Instructor's Solutions Manual for Applied Statistics for Engineers and Scientists: Using Microsoft Excel and Minitab", Prentice Hall, ABD.
• Tosun, K. (1992). "İşletme Yönetimi", Savaş Kitap ve Yayınevi, Ankara.
• Tsui, A. and Wang, D. (2002). "Employment Relationships from The Employer's Perspective: Current Research and Future Directions", International Review of Industrial and Organizational Psychology, 17, 77-114.
• Tuan, K. and Memiş, M.Ü. (2007). "İç Denetimin Yönetim Fonksiyonlarının Yerine Getirilmesindeki Rolü", Muhasebe ve Finansman Dergisi, (35), 1-14.
• Türker, M., Pekdemir, R., Selvi, Y. and Ylmaz, F. (2003). "Sınırlı Uygunluk Denetimi", TÜRMOB Yayınları, 198(1), 144-145.
• Uyar, S. (2009). "İç Kontrol ve İç Denetim: 5018 Sayılı Kanun Açısından Değerlendirme", Gazi Kitabevi, Ankara.
• Yıldırım, S.K. (2016). "Etik İklim ve Örgütsel Kontrol Mekanizmalarının Sanal Kaytarma Davranışı Üzerindeki Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracılık Rolü", Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.