Entansif hindi yetiştiriciliği işletmelerinde kârlılık ve verimlilik analizleri

Yıl 2021, Cilt: 92 Sayı: 2, 96 - 110, 15.06.2021

Cevat Sipahi , Yavuz Cevger

https://doi.org/10.33188/vetheder.838670

Öz

Bu araştırma, entegre firmalara bağlı olarak sözleşmeli hindi yetiştiriciliği yapan işletmelerin ekonometrik bir analizini yaparak, işletmelerde kârlılık ve verimliliği etkileyen, iktisadi faktörlerin dağılımlarını tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini, Bolu, Eskişehir, İzmir, İzmit ve Manisa ilinde bulunan entansif hindi yetiştiriciliği işletmelerinden tabakalı rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen 65 adet işletmeden anket yoluyla sağlanan 2006 – 2007 yıllarına ait veriler oluşturmuştur. Elde edilen verilerin değerlendirilmesinde, verimlilik analizleri için, Basamaklı (Stepwise) Regresyon Analizi prosedüründen, kârlılık analizleri için de rantabilite rasyolarından yararlanılmıştır. Hindi endüstrisinde işletmeler genelinde ortalama kesim yaşı 2006 yılında 119,9 gün, 2007 yılında 111,9 gün, ortalama ölüm oranı 2006 yılında %8,8; 2007 yılında %7,3; ortalama CA 2006 yılında 10,8 kg, 2007 yılında 9,5 kg, FCR 2006 yılında 2,557; 2007 yılında 2,472; AVF 2006 yılında 368,18; 2007 yılında 361,75 olarak bulunmuştur. Araştırmada kullanılan girdi unsurlarının toplam girdi içerisindeki oranları incelendiğinde yem masraflarının 2006 yılında %75,5; 2007 yılında %73 oranında, civciv/palaz masrafının 2006 yılında %10,6; 2007 yılında %12,7; toplam amortisman masraflarının 2006 ve 2007 yılında %4,1; genel idare giderlerinin 2006 ve 2007 yılında %2,7; bakım – onarım masraflarının 2006 yılında ve 2007 yılında %2,2; ısıtma – aydınlatma masraflarının 2006 ve 2007 yılında %2 oranında olduğu tespit edilmiştir. Diğer masraf unsurlarının toplam maliyetler içindeki payının 2006 yılında %2,9; 2007 yılında %4,1 olduğu hesaplanmıştır. İşletmeler genelinde O/I oranının 2006 yılında ortalama 1,2; 2007 yılında ortalama %1,22 olduğu belirlenmiştir. Mali rantabilite rasyosu işletmeler genelinde 2006 yılında ortalama 0,127; 2007 yılında ortalama 0,132 olarak; rantabilite faktörü değeri 2006 yılında ortalama 0,165; 2007 yılında ortalama 0,175 olarak hesaplanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hindi, Kârlılık, Sözleşmeli yetiştiricilik, Verimlilik analizi

Analysis of profitability and productivity of intensive turkey breeding enterprises

Öz

This research was carried out in order to determine the distribution of economic factors affecting profitability and productivity in enterprises by conducting an econometric analysis of the contracted turkey farming enterprises under integrated companies. The material of the study consisted of data from the years 2006 - 2007 obtained from 65 enterprises selected by the stratified random sampling method from the intensive turkey farming enterprises in the provinces of Bolu, Eskişehir, İzmir, İzmit and Manisa. In the evaluation of the data obtained, the Stepwise Regression Analysis procedure was used for productivity analysis and the profitability ratios were used for profitability analysis. Average slaughter age across enterprises in the turkey industry was 119.9 days in 2006, 111.9 days in 2007, the average mortality rate was 8.8% in 2006; 7.3% in 2007; average live weight was 10.8 kg in 2006, 9.5 kg in 2007, and FCR 2,557 in 2006; 2,472 in 2007; European efficiency factor was 368.18 in 2006 and 361.75 in 2007. When the rate of inputs used in the study were examined, feed costs rate were identified to be 75.5% in 2006; 73% in 2007, chick/poult costs rate were identified to be 10.6% in 2006; 12.7% in 2007, total depreciation charge rate were identified to be 4.1% both in 2006 and 2007, general administration expenses rate were identified to be 2.7% both in 2006 and 2007, maintenance - repair costs rate were identified to be 2.2% both in 2006 and 2007, heating – lighting costs were identified to be 2% both in 2006 and 2007. Other costs rate were calculated as 2.9% in 2006 and 4.1% in 2007. The enterprises’ output/input ratios were determined as 1.2 in 2006 and 1.22 in 2007. The enterprises’ financial profitability ratios were calculated as 0.127 in 2006 and 0.132 in 2007. Profitability factor values of the enterprises were identified as 0.165 in 2006 and 0.175 in 2007.

Anahtar Kelimeler

Contract growing, Productivity, Profitability analysis, Turkey

Kaynakça

• Anonim (2007): BESD-BİR Genel Sekreteri Yüce CANOLER’den elde edilen veriler. Görüşme Tarihi: 08.03.2007.
• Anonim (2008): BESD-BİR Genel Sekreteri Yüce CANOLER’den elde edilen veriler. Görüşme Tarihi: 18.05.2008.
• Ayala MK, Nwagu BI, Sekoni AA, Adesehinwa AOK (2007): The profitability of turkey production in Zaira, Kaduna State, Nigeria. Asian J Inform Tech, 6(1), 27–33.
• Cevger Y (2003): Quantitative methods to determine factors affecting profits of lamb fattening enterprises. Veterinární medicína, 48(1–2), 25–31.
• Cevger Y, Türkyılmaz MK (2001): Türkiye’de hindi eti ve önemi. Vet Hekim Der Derg, 70(3).
• Çıngı H (1990): Örnekleme Kuramı. Hacettepe Üniversitesi Fen Fakültesi Basımevi, Beytepe/Ankara.
• Donohue M, Cuningham DL (2009): Effects of grain and oilseed prices on the costs of US poultry production. J Appl Poult Res, 18, 325 – 337.
• Duncan IJH (2004): Welfare problems of poultry. 307–324. In: Benson JB, Rollin BE (Eds.) The Well-Being of Farm Animals, Ames, IA, Blackwell, 2004.
• Fulginiti EL (1996): The change from red to white meat: The role of technology. Proceeding book. AAEA Meetings, San Antonio, 1996. Erişim adresi: http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1006 &context=ageconfacpub. Erişim tarihi: 07.06.2007
• Kohler H (1985): Statistics for Business and Economics. 2nd Ed. Scott, Foresman and Company, U.S.A.
• Leadtools (2003): SPSS 12.0 for Windows, Version 2.0. Champaign, IL: Lead Technologies, Inc.
• Microsoft (2007): Office Excel, Version 2007 (10. 2701. 2625). Champaign, IL: Microsoft.
• Sarıözkan S (2005): Afyon ili yumurta tavukçuluğu işletmelerinde kârlılık ve verimlilik analizleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Turkson PK, Osafo-Adu A (1991): Evaluation of performance in broilers kept on prophylactic medication with coccidiostats. Revue Elev Méd WV Pays trop, 44(4), 491 – 496.
• TÜRKİYEM-BİR (Türkiye Yem Sanayicileri Birliği) (2009): 1998–2008 yıllarında yem sanayine ait ithalat miktar (ton), değer ($) ve fiyatları ($/ton). Erişim adresi: http://www.turkiyeyembir.org.tr/yembir/index.php?area=1&p=static&page=istatistikler. Erişim tarihi: 04.11.2009.
• Yalçın C, Cevger Y, Sarıözkan S, Aral Y, Genç L, İçöz Y (2008): Türkiye’de yaşanan Avian Influenza krizinin kanatlı sektörü, köy tavukçuluğu ve tüketiciler üzerindeki sosyo-ekonomik etkileri. TÜBİTAK 1001 Proje Sonuç Raporu, Proje No: 106O457.