“Implementing the Constitution Fully and as a Whole”: Annulment Actions Brought Before the Constitutional Court by the Turkish Labour Party (1963 – 1971)

Yıl 2017, Sayı: 6, 36 - 100, 28.11.2017

M. Murat Öngel

Öz

Abstract

Political parties are the paramount
organisations that represent the
interests of social classes and class fractions and mostly political parties dominate the legislative and oversighting processes in the parliaments.
Constitutional courts, also defined as “negative legislators”, with the power
of reviewing the acts of parliament on the ground of complying with the
constitution, also plays an important role on the law and politics which are inseparable. This article aims to focus on the
acts of parliaments that are brought before the Turkish Constitutional Court by
the Turkish Labour Party (TLP), between 1962-1971. By doing that, we can
identify the interests of social classes and class fractions which are
represented by the TLP and how and by which arguments these interests are presented before the Court. Also, some
observations will be made on the relation between law and politics from this
standpoint.

Anahtar Kelimeler

Constitutional Law, Politics, Constitutional Review, Turkish Labour Party, Social Classes

“Anayasa’nın Eksiksiz, Tastamam Uygulanması”: Türkiye İşçi Partisi’nin Anayasa Mahkemesi’nde Açtığı İptal Davaları (1963 – 1971)

Öz

Özet

Belirli
toplumsal sınıf ve fraksiyonların çıkarlarını parlamentoda temsil etmek ve
parlamentoların yasama veya denetim yetkilerini kullanmak noktasında en önemli
rolü üstlenen siyasi partiler, günümüz temsili siyasetin başat aktörleri olarak
öne çıkarlar. “Negatif yasa koyucu” olarak da tanımlanan anayasa yargısı ise,
parlamentolar tarafından yapılan yasal düzenlemelerin anayasaya uygunluğunu
denetlemesi neticesinde, birbirinden ayrılamaz olan hukuk ve siyasetin
içerisinde kendisine önemli bir yer edinir. Bu çalışma, Türkiye İşçi
Partisi’nin 1963 – 1971 yılları arasında Türk Anayasa Mahkemesi’nde açtığı
iptal davalarının konularını inceleme ve partinin temsil iddiasında olduğu
toplumsal sınıf ve fraksiyonların çıkarlarının anayasa yargısı önünde nasıl
ifade edildiğini gösterme çabasındadır. Çalışmada anayasa hukuku ile siyaset
arasındaki ilişkiye dair belirli gözlemler sunulacak; savunulan çıkarların
anayasal seviyede nasıl yorumlandığı ve bu çıkarların hangi argümanlarla
savunulduğu gösterilecektir.

Anahtar Kelimeler

Anayasa Hukuku, Siyaset, Anayasa Yargısı, Türkiye İşçi Partisi, Toplumsal Sınıflar

Kaynakça

• Akademik Yayınlar Akbaş, K. (2015). Avukatlık Mesleğinin Ekonomi Politiği. Ankara: NotaBene. Aksoy, M. (1970). Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü. Türkiye’de İnsan Hakları Semineri içinde. Ankara: AÜHF Yay. Atılgan. G. (2015). Sanayi Kapitalizminin Şafağında. Osmanlı’dan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat (G. Atılgan, C. Saraçoğlu, A. Uslu, Yay. Haz.) içinde. İstanbul: Yordam. Aren, S. (1993). TİP Olayı (1961-1971). İstanbul: Cem. Aybar, M. A. (1968). Bağımsızlık Demokrasi Sosyalizm Seçmeler: 1945-1967. İstanbul: Gerçek. Aybar, M. A. (1973). 12 Mart’tan Sonra, İstanbul: Sinan. Aybar, M. A. (2014). Türkiye İşçi Partisi Tarihi. İstanbul: İletişim. Aybay, R. ve Oral, E. (2016): Kamusal Uluslararası Hukuk, İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yay. Aydınoğlu, E. (2007). Türkiye Solu (1960-1980). İstanbul: Versus. Bilgen, P. (1976). 1961 Anayasasına Göre Sıkıyönetim. İstanbul: İÜ Yay. Boran, B. (1968). Türkiye ve Sosyalizm Sorunları. İstanbul: Gün. Çağlayan, M. M. (tarihsiz). Türk Ceza Kanunu C. II.. Ankara: Yetkin. Çelenk, H. (1976). 141 – 142 Üzerine. Ankara: Anka. Çelenk, H. (2003). Türkiye İşçi Partisi’nde İç Demokrasi, İstanbul: Evrensel Basım Yayın. Edis, S. (1979). Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri. Ankara: AÜHF Yay. Ergül, O. (2002). Anayasa Mahkemesi’nin TBMM İçtüzük Değişikliğini İptal Kararı Işığında Özel Yasama Yöntemine Bir Bakış. TBB Dergisi 51 (4), 99 – 130. Eroğul, C. (1977). Türk Anayasa Düzeninde Cumhuriyet Senatosu’nun Yeri. Ankara: AÜSBF Yay. Göztepe, E. (2012). Anayasa Yargısının Meşruluğu. Demokratik Anayasa (E. Göztepe ve A. Çelebi, Haz.) içinde. İstanbul: Metis. İba, Ş. (2009). Parlamento İçtüzük Metinleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İleri, R. N. (1987). Türkiye İşçi Partisi’nde Oportünist Merkeziyetçilik. İstanbul: Yalçın. Karahanoğulları, O. (2011). Haklar Mücadelesinde Bir Direnç Mevzisi Olarak Hukuk. Kuramsal ve Tarihsel Boyutlarıyla Hak Mücadeleleri I (Y. Bükev et.al., ed.) içinde. Ankara: NotaBene. Keleş, D. (2009). Türkiye İşçi Partisi’nin Parlamenter Muhalefeti, yayınlanmamış yüksek lisans tezi. YÖK Tez Merkezi’nden erişilmiştir (E. T. 12.06.2016). Kili, S. ve Gözübüyük, A. Ş. (1985). Türk Anayasa Metinleri. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay. Küçük, Y. (1985). Planlama, Kalkınma ve Türkiye. Ankara: Tekin. Landau, J. M. (1979). Türkiye’de Sağ ve Sol Akımlar. (E. Baykal, Çev.). Ankara: Turhan. Mumcu, U. (1986). Sosyalizm ve Bağımsızlık. Ankara: Tekin. Öden. M. (2003). Seçmenlerin ‘Kişi Tercihi’ Açısından Seçim Sistemleri. Ankara: Yetkin. Öden. M. (2003). Türk Anayasa Hukukunda Eşitlik İlkesi. Ankara: Yetkin. Öngel, M. M. (2015). 2015 Türkiye Seçimleri-3, http://viraverita.org/yazilar/2015-turkiye-secimleri-3-oy-pusulasindaki-murekkepten-ceylan-derisi-koltuklara-bir (E. T. 12.08.2016). Öztan, B. (2016). Medeni Hukuk’un Temel Kavramları. Ankara: Turhan. Salman, T. (2004). TİP Parlamentoda 1966-1967. Cilt 2. İstanbul: TÜSTAV Sargın, N. (2001). TİP’li Yıllar (1961-1971) Anılar Belgeler I-II. İstanbul: Felis. Sayılgan, A. (1974). Türkiye’de Sol Hareketler. İstanbul: Otağ. Sertel, Y. (1969). Türkiye’de İlerici Akımlar. İstanbul: Ant Sülker, K. (1976). Türkiye’de Grev Hakkı ve Grevler. İstanbul: Gözlem. Sülker, K. (1987). Türkiye’yi Sarsan 2 Uzun Gün. İstanbul: Verso. Şener, M. (2015).Türkiye Solunda Üç Tarz-ı Siyaset. İstanbul: Yordam. Tanör, B. (1979). T.C.K. 142. Madde Düşünce Özgürlüğü ve Uygulama. İstanbul: Forum Yay. Tanör, B. (1986). İki Anayasa 1961-1982. İstanbul: Beta. Tanör, B. (1993). Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu. İstanbul: BDS. Türkiye İşçi Partisi. (1962). TİP Tüzüğü. İstanbul: İstanbul Matbaası. Türkiye İşçi Partisi. (1964).TİP Programı. İstanbul: Ersa. Türkiye İşçi Partisi. (1965).TİP Tüzüğü. Türkiye İşçi Partisi. (1967). TİP Tüzüğü. Ankara: Ankara Basım ve Ciltevi. Ünlü, B. (2002). Bir Siyasal Düşünür Olarak Mehmet Ali Aybar. İstanbul: İletişim. Ünsal, A. (2015). Umuttan Yalnızlığa Türkiye İşçi Partisi (1961-1971). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yay. Yetkin, Ç. (1970). Türkiye’de Soldaki Bölünmeler 1960-1970. Ankara: Toplum.
• Anayasa Mahkemesi Kararları 24.04.1963 tarih ve E. 1963/190, K. 1963/100 sayılı karar. AMKD 1, 246 – 259. 13.05.1963 tarih ve E. 1963/200, K. 1963/110 sayılı karar. AMKD 1, 259 – 271. 21.06.1963 tarih ve E. 1963/192, K. 1963/161 sayılı karar. AMKD 1, 318 – 322. 26.06.1963 tarih ve E. 1963/197, K. 1963/166 sayılı karar, AMKD 1, 323 – 343. 01.07.1963 tarih ve E. 1963/207, K. 1963/175 sayılı karar, AMKD 1, 360 – 365. 05.07.1963 tarih ve E. 1963/170, K. 1963/178 sayılı karar, AMKD 1, 370 – 378. 08.07.1963 tarih ve E. 1963/204, K. 1963/179 sayılı karar, AMKD 1, 378 – 388. 21.10.1963 tarih ve E. 1963/172, K. 1963/244 sayılı karar, AMKD 1, 439 – 457. 20.05.1963 tarih ve E. 1963/174, K. 1963/115 sayılı karar, AMKD 2, 3 – 14. 22.05.1963 tarih ve E. 1963/205, K. 1963/123 sayılı karar, AMKD 2, 14 – 31. 29.01.1964 tarih ve E. 1963/193, K. 1964/9 sayılı karar, AMKD 2, 56 – 63. 14.04.1964 tarih ve E. 1963/202, K. 1964/32 sayılı karar, AMKD 2, 109 – 113. 14.05.1964 tarih ve E. 1963/201, K. 1964/39 sayılı karar, AMKD 2, 149 – 150. 15.09.1964 tarih ve E. 1963/339, K. 1964/61 sayılı karar, AMKD 2, 216 – 227. 05.01.1965 tarih ve E. 1963/198, K. 1965/1 sayılı karar, AMKD 3, 3 – 15. 04.03.1965 tarih ve E. 1963/331, K. 1965/12 sayılı karar, AMKD 3, 67 – 83. 05.03.1965 tarih ve E. 1963/171, K. 1965/13 sayılı karar, AMKD 3, 83 – 104. 16.03.1965 tarih ve E. 1963/199, K. 1965/16 sayılı karar, AMKD 3, 111 – 126. 18.05.1965 tarih ve E. 1964/30, K. 1965/30 sayılı karar, AMKD 3, 141 – 147. 26.10.1965 tarih ve E. 1965/39, K. 1965/56 sayılı karar, AMKD 3, 263 – 268. 08.12.1966 tarih ve E. 1964/5, K. 1966/45 sayılı karar, AMKD 4, 274 – 284. 02.08.1967 tarih ve E. 1967/22, K. 1967/22 sayılı karar, AMKD 5, 154 – 170. 02.08.1967 tarih ve E. 1967/23, K. 1967/23 sayılı karar, AMKD 5, 171 – 175. 26.09.1965 tarih ve E. 1963/173, K. 1965/40 sayılı karar, AMKD 5, 290 – 363. 26-27.09.1967 tarih ve E. 1963/336, K. 1967/29 sayılı karar, AMKD 6, 6 – 47. 19-20.10.1967 tarih ve E. 1963/336, K. 1967/31 sayılı karar, AMKD 6, 47 – 86. 27.02.1968 tarih ve E. 1967/6, K. 1968/9 sayılı karar, AMKD 6, 123 – 138. 03-04-06.05.1968 tarih ve E. 1968/15, K. 1968/13 sayılı karar, AMKD 6, 141 – 226. 18-19.02.1969 tarih ve E. 1968/26, K. 1969/47 sayılı karar, AMKD 7, 244 – 268. 30.09.1969 tarih ve E. 1969/38, K. 1969/47 sayılı karar, AMKD 7, 393 – 395. 25.11.1969 tarih ve E. 1969 69, K. 1969/66 sayılı karar, AMKD 7, 447 – 449. 27.11.1969 tarih ve E. 1969/51, K. 1969/67 sayılı karar, AMKD 7, 449 – 451. 23-24-25.10.1969 tarih ve E. 1967/41, K. 1969/57 sayılı karar, AMKD 8, 18 – 133. 14.05.1970 tarih ve E. 1967/40, K. 1970/26 sayılı karar, AMKD 8, 258 – 288. 16.06.1970 tarih ve E. 1970/1, K. 1970/31 sayılı karar, AMKD 8, 313 – 340. 17.11.1970 tarih ve E. 1970/44, K. 1970/42 sayılı karar, AMKD 8, 443 – 452. 21.01.1971 tarih ve E. 1969/37, K. 1971/8 sayılı karar, AMKD 9, 207 – 245. 28.01.1971 tarih ve E. 1970/49, K. 1971/11 sayılı karar, AMKD 9, 250 – 275. 13.04.1971 tarih ve E. 1970/41, K. 1970/37 sayılı karar, AMKD 9, 416 – 449. 19.10.1971 tarih ve E. 1970/40, K. 1971/73 sayılı karar, AMKD 10, 36 – 52. 08-09. 02.1972 tarih ve E. 1970/48, K. 1972/3 sayılı karar, AMKD 10, 111 – 155. 15-16.02.1972 tarih ve E. 1971/32, K. 1972/15 sayılı karar, AMKD 10, 155 – 236.
• Kaynakçada yer alan atıflar, Anayasa Mahkemesi Kararlar Dergisi ciltlerinin aşağıda künyesi verilen baskılarına yapılmıştır. AMKD 1 (1971). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 2 (1971). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 3 (1971). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 4 (1967). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 5 (1972). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 6 (1969). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 7 (1970). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 8 (1965). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 9 (1972). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası. AMKD 10 (1973). Ankara: Yarı Açık Cezaevi Matbaası.