A CRITICAL REVIEW FOR THE POSSIBILITY OF SCIENCE WITHOUT ‘EPPUE SI MUOVE’: FROM THOMAS KUHN’S THEORY OF SCIENCE TO PSYCHOLOGY OF SCIENCE

Yıl 2019, Sayı: 9, 48 - 73, 31.05.2019

Ömer Faik Anlı , Tansel Erdem Yılmaz

Öz

The theory of science that Thomas Kuhn built in the Structure of Scientific Revolutions was considered as a hypothetical framework in this study. Since the publication of the work, many questions have arisen that call for the psychology of science. These questions are moved to another dimension through the knowledge of the decision made within Galileo Affair, which occupies an important place in modern science, fundamentally arising from an epistemic struggle and emerging out of an unscientific base besides the ignorance of unholiness. This study which leaves the perspective of observing these questions within a historical process as a weak side of the Kuhnian theory of science challenges the current approaches with an alternative perception. The epistemic complexity in the Kuhnian theory of science is an imperative complexity caused by human factors. From this perspective, there are potential questions for psychology of science as a field of study based on Kuhnian epistemology and it can be assumed that new problems may appear when the other epistemological questions which assumed as “answered” are reviewed in consideration of this study. The main thesis of this study is that psychology of science is possible as a valid and operationalizable research program based on Kuhnian theory of science.

Anahtar Kelimeler

Theory of Science, Epistemology, Psychology of Science, Thomas Kuhn, Galileo

‘EPPUE SI MUOVE’SİZ BİLİMİN OLANAĞINA DAİR ELEŞTİREL BİR İNCELEME: THOMAS KUHN’UN BİLİM TEORİSİNDEN BİLİM PSİKOLOJİSİNE

Öz

Bu makalede hipotetik bir çerçeve olarak alınan Thomas Kuhn’un Bilimsel Devrimlerin Yapısı’nda inşa ettiği paradigma eksenli bilim teorisi, yayınlandığı günden bu yana bilim psikolojisini çağıran sorular doğurmuştur. Bu sorular modern bilimin tarihinde önemli bir yer tutan Galileo Vakası’nda alınan kararın esasen epistemolojik bir mücadeleden yükseldiği ve dine aykırılığı ikinci planda tutarak (günümüz terminolojisiyle) bilime aykırılık temelinde ortaya çıktığı bilgisiyle ayrı bir boyuta taşınır. Tarihsel süreç içerisinde doğan bu soruları Kuhncu bilim teorisinin eksik yanı olarak görme seçeneğini ikinci planda tutan bu çalışma, alternatif bir görme biçimini göreve çağırır. Kuhncu bilim teorisinde vuku bulan karmaşa aslında insani faktörlerin devreye girmesiyle ‘zorunlu’ bir karmaşadır. Bu açıdan bakıldığında Kuhncu epistemolojiyi temel alan bir inceleme alanı olarak bilim psikolojisi için potansiyel sorular mevcuttur ve bu çalışma ışığında ‘yanıtlandığı varsayılan’ diğer epistemolojik sorular gözden geçirildiğinde bilim psikolojisine yeni bir görev alanı açılacağı varsayılabilir. Bu makalenin ana tezi Kuhncu bilim teorisi temele alındığında meşru ve işlemselleştirilebilir bir araştırma programı olarak bilim psikolojisinin olanaklı olduğudur.

Anahtar Kelimeler

Bilim Teorisi, Epistemoloji, Bilim Psikolojisi, Thomas Kuhn, Galileo

Kaynakça

• ANLI, Ö. F. (2016). “Pozitivist ve Konvansiyonalist Bilim Anlayışları Bağlamında Coğrafya Disiplininin Konumu”, Posseible Düşünme Dergisi, Sayı 9 (Bahar 2016), s.37-59.
• ANLI, Ö. F. (2017). “Bilim, Sosyal Bilim ve Coğrafya: Bilgi-kuramsal Bir Yeniden Ziyaret”, Kilikya Felsefe Dergisi, Sayı 2017(3), Mersin, s. 34-73.
• ANLI, Ö. F. (2018). “Bilim Tarihi, Neden Şimdi ve Nasıl?”, Türkiye’de Bilgi Üretimi ve Bilim Politikaları Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, s. 777-798. Hazırlayan: Orhan Neçare, Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• BARBER, B. (1961), “Resistance by Scientists to Scientific Discovery”, Science, Issue:134. s. 596-602.
• CHALMERS, A. (1994). Bilim Dedikleri. Hüsamettin Arslan (çev.). 2. Baskı. Ankara: Vadi Yayınları.
• GAVROGLU, K. (2006). Bilimlerin Geçmişinden Tarih Üretmek. Ali Çokona (çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• GULBENKIAN KOMİSYONU (2012). Sosyal Bilimleri Açın: Sosyal Bilimlerin Yeniden Yapılanması Üzerine Rapor. (I. Wallerstein, C. Juma, E. Fox Keller vd). Şirin Tekeli (çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• FEIST, G. J. (2006). The Psychology of Science and the Origins of the Scientific Mind. New Haven; London: Yale University Press.
• FINKELMAN, D. (1978) “Science and Psychology.” The American Journal of Psychology, vol. 91, no. 2 s. 179 -199.
• FEYERABEND, P. (1999), Yönteme Karşı, çev. Ertuğrul Başer, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• HAACK, S. (2013). “Just Say ‘No’ to Logical Negativism”, in Putting Philosophy To Work: Inquiry and Its Place in Culture -Essays on Science, Religion, Law, Literature, And Life-, pp. 179-194. New York: Prometheus Books.
• HACKING, I. (2016). Temsil ve Müdahale –Doğa Bilimleri Felsefesine Girişte Temel Konular-, Ozan Altan Altınok (çev.). İstanbul: Alfa Basım Yayım.
• KANT, I. (2015). Arı Usun Eleştirisi. Aziz Yardımlı (çev.). 4. Baskı. İstanbul: İdea Yayınları.
• KUHN, T. S. (1977). “The Essential Tension: Tradition and Innovation in Scientific Research?”, in The Essention Tension -Selected Studies in Scientific Tradition and Change, pp. 225-239. USA: The University of Chicago Press.
• KUHN, T. S. (2010). “Bilimsel Araştırmada Dogmanın İşlevi”, Bilim Sosyolojisi İncelemeleri (Ed. Bekir Balkız, Vefa Saygın Öğütle). s. 196-220. Barış Yıldırım (çev.). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• KUHN, T. S. (2014). Bilimsel Devrimlerin Yapısı. Nilüfer Kuyaş (çev.). 9. Baskı. İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• LAKATOS, I. (2017). “Yanlışlama ve Bilimsel Araştırma Programlarının Metodolojisi”, Imre Lakatos, Alan Musgrave (ed.) Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi içinde (s.123-246). Çev. Nur Küçük. İstanbul: İthaki Yayınları.
• LATOUR, B.; WOOLGAR, S. (1986). Labortory Life -The Construction of Scientific Facts-, New Jersey: Princeton University Press.
• MASTERMAN, M. (2017). “Paradigmanın Doğası”, Imre Lakatos, Alan Musgrave (ed.) Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi içinde (s.80-122). Çev. Nur Küçük. İstanbul: İthaki Yayınları.
• POPPER, K. (2017). “Olağan Bilim ve Tehlikeleri”, Eleştiri ve Bilginin Gelişmesi (Imre Lakatos & Alan Musgrave ed.) içinde, Nur Küçük (çev.)., s.70-79. İstanbul: İthaki Yayınları.
• REICHENBACH, H. (1938). Experience and Prediction. Chicago-USA: The University of Chicago Press.
• SNOEYENBOS, M. H., ve PUTNEY, R. T. (1980), “Psychology and Science.” The American Journal of Psychology, vol. 93, no. 4, s.579 - 592.