Paradigmasız Devrim: Yapı’dan Sonraki Yol Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Sayı: 9, 29 - 47, 31.05.2019

Umut Morkoç

Öz

Bu
çalışmada Bilimsel Devrimlerin Yapısı’ndan
Yapı’dan Sonraki Yol’a geçerken T. Kuhn’un
felsefesinde ne gibi bir dönüşüm yaşandığı ele alınacaktır. Kuhn’un geç dönem
çalışmaları bilim felsefesi açısından oldukça verimli bir tartışma potansiyeli
taşımalarına rağmen genellikle Bilimsel
Devrimlerin Yapısı’nın gölgesinde kalmışlardır. Bu çalışmayla, Kuhn’un geç
dönem felsefesinin ve geçirdiği dönüşümün taşıdığı potansiyellere işaret
edilmesi hedeflenmektedir. Bunun için öncelikle Kuhn’un iki dönemini temsil
eden Bilimsel Devrimlerin Yapısı ve Yapı’dan sonraki Yol adlı eserleri
hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra, erken dönemden geç döneme geçerken sırasıyla
paradigma, bilimsel devrim ve Eşölçülemezlik kavramlarında nasıl bir
dönüşüm meydana geldiği anlatılacaktır. Son olarak ise bu dönüşümün Bilimsel Devrimlerin Yapısı’ndan sonra
Kuhn'a yöneltilen temel eleştiriler açısından sonuçları tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Yapı’dan Sonraki Yol, Paradigma, Bilimsel Devrim, Eşölçülemezlik, Leksikon

Kaynakça

• Bird, A. (2000). Thomas Kuhn. Chesham: Acumen Publishing.
• Bozkurt, E. (2016). Thomas Kuhn’un bilimsel ilerleme kavrayışının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ege Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü: İzmir.
• Hoyningen-Huene, P. (1993). Reconstructing scientific revolutions. (Alexander Levine, İng’ye Çev.). Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Friedman, M. (1999). Reconsidering Logical Positivism. New York: Cambridge University Press.
• Friedman, M. (2001). Dynamics of reason. Stanford: CSLI Pubilactions.
• Irzık, G., Grünberg, T. (1998). “Whorfian variations on kantian themes: kuhn’s linguistic turn”. Studies in History and Philosophy of Science. 29 (2). ss. 207-221.
• Irzık, G (2001). “Review: the road since structure”. Philosophy of Science. 68(4). ss.573-575.
• Kuhn, T. (1968). “The history of science”. International Encyclopedia of Social Sciences. 14. ss.74-83.
• Kuhn, T. (1970). “Alexandre koyré and the history of science: on an ıntellectual revolution”. Encounter. 34. ss.67-69.
• Kuhn, T. (1994a) [1977], Asal gerilim. (Yakup Şahan, Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Kuhn, T. (1994b) [1977], “Paradigmalar üzerine ikinci düşünceler”. Asal gerilim. (Yakup Şahan, Çev.). (ss.351-381). İstanbul: Kabalcı.
• Kuhn, T. (1996) [1962]. The structure of scientific revolution. Chicago, London: The University of Chicago Press.
• Kuhn, T. (2019a) [1970]. “Eleştiriler üzerine düşünceler”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan sonraki yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 161-227). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019b) [1979]. “Bilimde metafor”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan sonraki yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 253-267). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019c) [1983]. “Ortak-ölçülülük, karşılaştırılabilirlik, iletişebilirlik”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan sonraki yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 47-79). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019d) [1987]. “Bilimsel devrimler nedir?”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan sonraki yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 23-47). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019e) [1990]. “Yapı’dan sonraki yol”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan sonraki yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 119-139). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019f) [1993]. “Sonsöz”. James Conant, John Haugeland (Ed.). Yapı’dan Sonraki Yol. (Erkan Bozkurt, Çev.). (ss. 23-47). İstanbul: İletişim.
• Kuhn, T. (2019g) [2000], Yapı’dan sonraki yol. James Conant, John Haugeland (Ed.). (Erkan Bozkurt, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Masterman, M. (1965). “The nature of a paradigm”. Lakatos, I., Musgrave, A. (Ed.), Criticism and the Growth of Knowledge. (ss.59-90). Cambridge: Cambridge University Press.
• Morkoç, U. (2014). “Kuhn felsefesinin dönüşümü ve bu dönüşümün yarattığı imkanlar üzerine”, Felsefe Tartışmaları. Sayı: 49. ss.17-35.
• Sankey, H. (1993). “Kuhn’s changing concept of incommensurability”. The British Journal of Philosophy of Science. 44 (4). ss.759-774.