Bir Kopuş: Yer Algısından Mekan Algısına Modernite Eşiği ve Modern Mekansallığın Metafizik Karakteri

Yıl 2022, Sayı: 16, 189 - 211, 30.11.2022

Ahmet Eker

https://doi.org/10.47124/viraverita.1103912

Öz

Yer ve mekan kavramları güncel insan ve toplumsal deneyimin en tartışılan meselesi haline gelirken kavramların tarihsel serüveni içinde kırılmalar, kopuşlar genellikle belirsizleşmektedir. Öznel deneyiminin ontik ve ontolojik niteliği bir dünyada olmaktır; bu nedenle insanın mekansal deneyimindeki değişimlere paralel kavramsal anlayış çerçevesi de değişim göstermektedir. Bu nedenle modern toplumsal formasyondaki değişimin mekan anlayışını etkilememesi söz konusu değildir. Bu çalışma, mekanın modern anlamlandırma çerçevesinin metafizik bir belirlenim tarafından inşa edilmekte olduğu; Hesiod, Platon ve Aristoteles ile çerçevesi çizilen Antik düşüncenin yer/mekan anlayışı ile Modernitenin eşiği olarak değerlendirilebilecek Galileo, Newton ve özellikle Descartes’in mekan anlayışında temel bir kopuşun belirginleştiği, iddiasını taşımaktadır. Bu kopuşun tarihsel izleğini ve kavramsal bir haritalandırma çerçevesini çizmeyi amaçlamaktayım.

Anahtar Kelimeler

Mekan metafiziği ve yer, modernite, Descartes, Platon, Aristoteles

Kaynakça

• Adams, S. (2011), Castoriadis’s Ontology: Being and Creation, Fordham University Press, New York
• Anders, G. (2007). Le Temps de la Fin. L'Herne.
• Aristoteles, (2019). Fizik, çev. Saffet Babür, 7. Baskı, YKY yayınları, İstanbul
• Aristotle, (1938). The Categories; On Interpretation; Prior Analytics, translaed by Harold P. Cooke and Hugh Tredennick Harvard University Press, London
• Augustinus. İtiraflar, çev: Çiğdem Dürüşken. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2010
• Beyssade, J. M. (1997). “Descartes: Felsefi Bir Devrim mi?”, çev. Tülin Bumin, Cogito Dergisi, Sayı-10
• Biggs, M. (1999). Putting the State on the Map: Cartography, Territory, and European State Formation, in Comparative Studies in Society and History, Vol. 41, No. 2, p.376 and p.380
• Curley, E. M. (1993). “Analysis in the Meditations: The Quest for Clear and Distinct Ideas” in Meditations on First Philosophy in Focus, Rene Descartes [ed. Stanley Tweyman], London: Routledge
• De Certeau, Michel (1988), The Practice of Everyday Life. Translated by Steven Rendall, University of California Press, Berkeley
• De Certeau, Michel (2009). Gündelik Hayatın Keşfi, Çev. Lale Arslan Özcan, Ankara, Dost Yayınları
• Derrida, J (1997), Chora, [pp.15-32], in: Chora L Works: J. Derrida and P. Eisenman, The Monacelli Press, New York
• Derrida, J. (2008). Khora, çev. Didem Eryar, Kabalcı Yayınevi, İstanbul
• Descartes, R. (1984). Metot Üzerine Konuşmalar, çev. K. Sahir Ser, Sosyal yay., İstanbul
• Descartes, R. (1998). Descartes: The World and Other Writings, edited and translated by Stephen Gaukroger, Cambridge University Press
• Descartes, R (2007), Felsefenin İlkeleri çev. Mesut Akın, Say yayınları, İstanbul
• Descartes, R. (2015). Meditasyonlar, çev. Çiğdem Dürüşken, Alfa Yay., İstanbul
• Heidegger, M. (2000). Introduction to Metaphysics, translated by Gregory Fried and Richard Polt, Yale University Press.
• Hesiod (1988). Theogony and Works and Days, trans.: M. L. West, Oxford University Press, Oxford
• Jammer, M. (2012). Concepts of Space: The History of Theories of Space in Physics, third ED., Courier Corporation
• Jean-Didier Urbain (2014), “La trace et le territoire”, Actes Sémiotiques [En ligne]. n° 117. Disponible sur: <http://epublications.unilim.fr/revues/as/5277> Document créé le 30/06/2014, p.3 access: 15/05/2021 16:50
• Koestler, A. (2013), Uyurgezerler: Bir Bilim Tarihi Kitabı/ İnsanın Değişen Evren Görüşünün Bir Tarihi, çev. Ekrem Berkay Ersöz, Phoenix Yayınları, Ankara
• Koyre, A (1998). Daha Önce Hiç Görülmemiş Şeyler ve Hiç Düşünülmemiş Düşünceler: Galileo ve Descartes, Kapalı Dünyadan Sonsuz Evrene içinde, çev. Aziz Yardımlı, İdea Yayınları, İstanbul
• Koyre, A. (2004). Galileo ile Platon içinde Bilim Tarihi Yazıları, çev. Kurtuluş Dinçer. 6. Basım, TÜBİTAK yay., Ankara
• Malpas, J. (2018). Place and Experience: A Philosophical Topography, Cambridge University Press, UK
• Mendell, H. (1987). Topoi on Topos: The Development of Aristotle's Concept of Place. Phronesis, 32 (1-3), 206-231
• Miller, D. M. (2014). Representing Space in the Scientific Revolution. Cambridge University Press, Cambridge
• Newton, I. (1974). The Motion of Bodies, Vol. I, 7. Printing, Translated by Andrew Motte [pp. 1-29], in Sir Isaac Newton’s the Mathematical Principles of Natural Philosophy and His System of the World, Revised by Florian Cajori
• Newton, I. (1685), De Gravitatione in Philosophical Writings/CambridgeTexts in the History of Philosophy, ed. Andrew Janiak, Cambridge University Press
• Platon (1943). Timaios, çev: Erol Güney ve Lütfi Ay, Maarif matbaası, İstanbul
• Raffestin, C. ; Bresso, M. (1982). Tradition, Modernité, Territorialité. Cahiers de Géographie du Québec, 26 (68), 185–198. https://doi.org/10.7202/021557ar, p.188
• Palmerino, C., Bellis, D., and Bakker, F. (2019). Introduction in Space, Imagination and the Cosmos from Antiquity to the Early Modern Period (Vol. 48), [pp. 69-91], F. A. Bakker et al. (eds.), Springer, Switzerland
• Sorabji, R. (1992). Introduction, in Ancient Commentators on Aristotle/ Simplicius: Corollaries on Place and Time. [pp.1-11] translated by J. O. Urmson Bloomsbury, London
• Tiziana, S-Nani, (2019). Space and Movement in Medieval Thought: The Angelological Shift in Space, Imagination and the Cosmos from Antiquity to the Early Modern Period (Vol. 48), [pp. 69-91], F. A. Bakker et al. (eds.), Springer, Switzerland
• Tuan, Yi-Fu. (2001), Space and Place: The Perspective of Experience Eighth Printing, University of Minessota Press: Minneapolis London
• Toulmin, S. E. (1992). Cosmopolis: The Hidden Agenda of Modernity. University of Chicago Press
• Urry, J. (1999). Mekânları Tüketmek, Çev. Rahmi G. Öğdül, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Walton, M. T. (2005). Active Principle in Encyclopedia Of The Scıentıfıc Revolutıon From Copernıcus To Newton, Taylor & Francis E-Library,New York
• Whitehead, Alfred N., (2017). Doğa Kavramı, çev. Sercan Çalcı ve Songül Köse, Alfa Yayınları, İstanbul