A TURKISH PATHWAY TO AESTHETICS, IDEOLOGY AND NARRATIVE: PERSPECTIVE AND CENTERS OF CONSCIOUSNESS IN ADALET AĞAOĞLU’S STORIES

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 72 - 92, 26.12.2023

Hüseyin Soylu

Öz

Perspective is the sense of depth and breadth in literary text. An author sets up his or her narrative layout, sequence of details along with a principle of choice. It gives literary text an ability to trace a historical sequence of time and provides a holistic view of the conflicts and relations in social reality with a collective lens. Centers of consciousness are the points of insight in a literary text. The textual perspective expands through centers of consciousness and the reader acquires prevailing points regarding the content. Adalet Ağaoğlu is a prominent writer in modern Turkish literature that constructs social reality and ideological commitments with new perceptions by passing them through a literary process. She presents historical and cultural ways of thinking and traditionalized life forms on an aesthetic basis. The aim of the study is to analyze the aesthetic effect and ideological representations in Adalet Ağaoğlu's stories through perspective and centers of consciousness which are the basic topographical narration technics. Approaching the tradition of literary criticism of modern Turkish literature from a different vantage point and contributing the theory of world literature are also among the goals that the study hopes to achieve.

Anahtar Kelimeler

Adalet Ağaoğlu, Modern Turkish Literature, Literary Criticism, Aesthetic, Ideology

Estetik, İdeoloji ve Anlatı Üçgeninde Bir Türk Patikası: Adalet Ağaoğlu’nun Öykülerinde Perspektif ve Bilinç Merkezleri

Öz

Perspektif, edebi metin içerisinde yer alan derinlik ve genişlik duygusudur. Yazar anlatı düzenini, ayrıntı dizinini bir seçim ilkesi ile birlikte yönlendirir. Perspektif, edebi metne tarihsel bir zaman dizimini izleme olanağı verir. Toplumsal gerçeklik içerisinde yer alan çatışma ve ilişkilere, sosyal bir mercek ile bütüncül bir boyutta bakılmasını sağlar. Bilinç merkezleri, edebi metnin iç görü noktalarıdır. Metinsel perspektif, bilinç merkezleri aracılığıyla genişler ve okur, içeriğe ilişkin hâkim noktalar elde eder. Adalet Ağaoğlu, modern Türk edebiyatında toplumsal gerçekliği ve ideolojik bağlılıkları yazınsal bir ilişkiler ağından ve estetik bir kavrayıştan geçirerek inşa eden öncü yazarlardandır. Tarihsel ve kültürel kalıpları, konvansiyonel yaşam biçimlerini artistik bir idrâk ve panorama ile sunar. Bu çalışmanın amacı, temel topoğrafik anlatım teknikleri olan perspektif ve bilinç merkezleri aracılığıyla Adalet Ağaoğlu'nun öykülerindeki estetik etkiyi ve ideolojik temsilleri çözümlemektir. Ayrıca, Türk edebiyatının edebi eleştiri geleneğine farklı bir bakış açısıyla yaklaşmak ve bu geleneği, dünya edebiyatının kuramsal birikimi ile birleştirmek çalışmanın ulaşmayı ümit ettiği hedefler arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Adalet Ağaoğlu, Modern Türk Edebiyatı, Edebi Eleştiri, Estetik, İdeoloji

Kaynakça

• Ağaoğlu, A. (2014). Geçerken. İstanbul: Everest Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (2015). Sessizlğin İlk Sesi (The First Sound of Silence). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (2016h). Hadi Gidelim (Let’s Go). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (2016y). Yüksek Gerilim (High Voltage). İstanbul: Everest Yayınları.
• Ağaoğlu, A. (2017). Hayatı Savunma Biçimleri (Life Defense Units). İstanbul: Everest Yayınları.
• Booth, W. C. (1983). The Rhetoric of Fiction. Chicago-London: The University of Chicago Press.
• Bourdieu, P. (1996). Distinction. Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press.
• Bourdieu, P. (2001). Masculine Domination. California: Stanford University Press.
• Cohn, D. (1983). Transparent Minds. New Jersey: Princeton University Press.
• Eagleton, T. (1994). Ideology. London-New York: Longman.
• Eagleton, T. (2003). Literary Theory an Introduction. Minnesota: The University of Minnesota Press.
• Eagleton, T. (2004). The Ideology of The Aesthetic. Oxford: Blackwell Publishing.
• Eagleton, T. (1991). Ideology An Introduction. London, New York: Verso.
• Eagleton, T. (1978). Criticism and Ideology: A Study in Marxist Literary Theory. London: Verso.
• Eagleton, T. (1979). Ideology, Fiction, Narrative. Social Text, 2, 62–80.
• Eco, U. (1992). Interpretation and overinterpretation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Foucault, M. (1995). Discipline and Punish. New York: Vintage Books A Division of Random House.
• Genette, G. (1983). Narrative Discourse. New York: Cornell University Press.
• Labrie, R. (1968). Henry James's Idea of Consciousness. American Literature, vol. 39, no. 4, Duke University Press, 517–29.
• Lukacs, G. (1969). The Meaning of Contemporary Realism. London: Merlin Press.
• Peer, W. V.& Chatman, S. (2001). New Perspectives on Narrative Perspective. New York: State University of New York Press.
• Ricoeur, P. (1976). Interpretation Theory. Texas: Texas Christian University Press.
• Ricoeur, P. (1984). Time and Narrative Volume 2. Chicago-London: The University of Chicago Press.
• Ziegler, H. (1983). James’s Central Intelligence and the Deconstruction of Character. Revue Française d’études Américaines, no. 17, Editions Belin, 227–236.
• Zizek, S. (2008). The Sublime Object of Ideology. London-New York: Verso.
• Culler, J. (2004). Omniscience. Narrative, 12(1), 22–34.