Görsel-İşitsel Çeviride Deyimsel Aktarım: Diriliş Ertuğrul Dizisinin Arapça Altyazı Çevirileri

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 1, 53 - 73, 30.06.2023

Arife Eray , Murat Özcan

https://doi.org/10.58306/wollt.1274938

Cited By: 1

Öz

Kısa yapıları ile derin anlamlara sahip olan deyimler her dilin ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmektedir. Bir başka deyişle, dillerin özünü ve ruhunu simgelemektedir. Anlatıma akıcılık katan ve çoğunlukla gerçek anlamlarından ayrı bir anlam taşıyan deyimlerin oluşturulmasında ve kullanımında söz konusu dile ve kültüre özgü değerler ön plana çıkmaktadır. Bu sebeple diller arası çeviri sürecinde çeşitli zorluklarla karşı karşıya kalınmaktadır. Bununla birlikte görsel-işitsel ürünlerde deyimlerin kullanımına sıkça rastlanmakta ve teknolojinin ilerlemesi ile birlikte günümüzde görsel-işitsel çeviriye yoğun bir ilgi ve ihtiyaç duyulmaktadır. Bazı durumlarda kaynak dil deyiminin hedef dilde birebir karşılığı bulunmamaktadır. Bu çalışmanın amacı, çeviribilim alanında Mona Baker’ın (1992) deyimsel ifadelerin çevirisinde önerdiği yöntemleri kullanarak Diriliş Ertuğrul dizisindeki deyimlerin Arapça altyazı çevirisinde uygulanan stratejileri incelemektir. Bu amaçla dizinin birinci sezonundaki bir, beş, on, on beş, yirmi ve yirmi beşinci bölümlerinde geçen deyimsel ifadeler tespit edilmiş ve Arapça altyazı çevirileri karşılaştırılmıştır. İnceleme sonucunda Mona Baker’ın “Benzer anlam, farklı biçimle çeviri” stratejisinin diğer çeviri stratejilerine göre daha yoğun kullanıldığı tespit edilmiştir. Aynı zamanda çevirmenin, kültüre ve dile olan hâkimiyetindeki yetersizlikten dolayı bazı deyimlerin çevirisinde kayıpların yaşandığı görülmüştür. Çalışmanın sonucunda öneri mahiyetinde birtakım deyimlerin alternatif çevirileri sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Görsel-işitsel Çeviri, Altyazı, Deyim, Arapça, Çeviri Stratejileri

Transfer of Idioms in Audiovisual Translation: Arabic Subtitle Translations of the Diriliş Ertuğrul Tv Series

Öz

Idioms, which have deep meanings with their short structures, are considered an integral part of every language. In other words, it symbolizes the essence and soul of languages. The values specific to the language and culture in question come to the fore in the creation and use of idioms, which add fluency to expression and often carry a meaning separate from their literal meaning. For this reason, various difficulties are encountered in the process of interlingual translation. However, the use of idioms in audiovisual products is common and with the advancement of technology, there is an intense interest and need for audiovisual translation today. In some cases, the source language idiom does not have an exact equivalent in the target language. The aim of this study is to examine the strategies applied in the Arabic subtitle translation of the idioms in the Diriliş Ertuğrul series by using the methods suggested by Mona Baker (1992) in the field of translation studies for the translation of idiomatic expressions. For this purpose, the idiomatic expressions in episodes one, five, ten, fifteen, twenty and twenty-five of the first season of the series were identified and compared with the Arabic subtitle translations. As a result of the analysis, it was determined that Mona Baker's strategy "Similar meaning but dissimilar form" was used more intensively than other translation strategies. At the same time, it was observed that some idioms were lost in translation due to the translator's inadequate command of the culture and language. However, alternative translations of some idioms are presented in the study.

Anahtar Kelimeler

audiovisual translation, subtitle, idiom, Arabic, translation strategies

Kaynakça

• Aksan, D. (2002). Anadilimizin Söz Denizinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (2017). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü 2 (Deyimler Sözlüğü). İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Al-Shawi, M., & Mahadi, T. S. T. (2012). Strategies for translating idioms from Arabic into English and vice versa. Journal of American Arabic Academy for Sciences and Technology, 3(6), 139-147.
• Baker, M. (2011). In other words: A coursebook on translation. Abingdon, Oxon: Routledge.
• Cansız, T., & Arkan, Z. (2022). Itamar Even Zohar’ın çoğuldizge kuramı ışığında Ahmed Saadavi’nin “Frankenstein Bağdat’ta” adlı eseri’nin incelenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 841-854.
• Dağbaşı, G. (2016). Arapçadan Türkçeye Yapılan Şiir Çevirilerinde Nitelik Sorunu. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(16), 177-196.
• Demir, Y. M. (2021). Tevfîk el-Hakîm’in Yevmiyyâtu Nâʾib fi’l-Eryâf Adlı Eserinin Türkçe ve İngilizce Çevirilerinin Eşdeğerlik Bağlamında Değerlendirilmesi. Turkish Studies-Language and Literature, 16(2), 1097-1119.
• Doğru, E. (2011). Dilin Derin Devleti Deyimler. Ankara: Fecr Yayınları.
• Erdoğan, N. (2009). Altyazı ve dublaj çevirileriyle ilgili yöntem ve tekniklerin çeviribilim açısından incelenmesi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Gottlieb, H. (1998). Subtitling. M. Baker içinde, Routledge Encyclopedia of Translation Studies (s. 244-248). London ve New York: Routledge.
• Gottlieb, H. (2001). Screen Translation: Six Studies in Subtitling, Dubbing and Voice-over. Copenhagen: Center for Translation Studies.
• Howwar, M. (2013). Seeking the nature of idioms: A socio-cultural study in idiomatic English and Arabic meanings. International Journal of Scientific and Research Publications, 1-3.
• Kurt, G. (2015). Arap Kültürünün Tanınmasında Arapçadan Türkçeye Yapılan Çevirilerin Rolü. International Journal of Sport Culture and Science, s. 526-536.
• Larson, M.L. (1984) Meaning-based Translation: A Guide to Cross-language Equivalence. London ve New York: University Press of America.
• Matkivska, N. (2014). Audiovisual translation: Conception, types, characters’ speech and translation strategies applied. Kalbų studijos, 38-44.
• Mohseni, A., Rezaee Mozafar, H. (2013). Strategies employed in translation of idioms in English subtitles of two Persian television series. Journal of Language and Translation, 3(2), 27-32.
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. Oxford: Pergamon Press.
• Petit, Z. (2009). Connecting cultures: Cultural transfer in subtitling and dubbing. J. D. Cintas içinde, New Trends in Audiovisual Translation (s. 44-57). Clevedon: Multilingual Matters.
• Pym, A. (2010). Exploring translation studies. London and New York: Routledge.
• Yıldız, M., & Şanverdi, H. İ. (2019). ‘Azrâ’u Câkartâ Adlı Romanın Türkçe Çevirilerinin Çeviri Stratejileri Açısından İncelenmesi. Dil ve Edebiyat Araştırmaları, 19(19), 237-261.
• Yılmaz, Sezer; Muammer Sarıkaya. "Arapça- Türkçe Yazın Çevirilerinin Estetik Boyutu". Eskiyeni (2019): 283-300.