İbn Kuteybe ve Müberred Üzerinde el-Câhız Etkisi -Belagat İlmi Açısından-

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 1, 157 - 168, 01.06.2018

Semira Karuko

Öz

Arap Dili açısından Belağat ilminin yeri ve önemi gayet açıktır. Dolayısıyla

bu ilmin kurucu ve önde gelen isimleri de ehemmiyyet kesbetmektedir.

Biz bu çalışmamızda belağat ilminin inşasında ilklerden olan İ􀇚bn Kuteybe

ve el-Müberred üzerinde el-Cahız’ın etkisini araştırdık; bu etkiyi örnekler

üzerinden delillendirmeye çalıştık. Nitekim birçok âlim gibi bu iki ismin

de belağat ilminin kurucusu kabul edilen el-Câhız’dan etkilenmeleri, onun

izlerini taşımaları kaçınılmaz bir olgudur.

Anahtar Kelimeler

İ􀇚bn Kuteybe, Müberred, el-Câhiz, Belagat

Kaynakça

• Abdulmuttalip Arpa, İbnKuteybe’nin Belâgat İlminin Teşekkülüne Katkıları – Te’vilü’l-Müşkili’l-Kuran Çerçevesinde- Şırnak Ü􀇆 niversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2011/ I yıl:2, Cilt: II, sayı 3.
• AhmedAbdu’l-Bâkî􀆸,min A’lâmi ‘Ulemâ’i-l-‘Arabfi’l-Karni’s-sâlisi’l-Hicrî, Dirâsatu’l-‘Arabiyye, Beyrût, 1990.
• Brockelmann, Carl, Geschicte der arabisshenLitteratur, Leyden, 1937- 1949.
• Durmuş, İsmail, “Muberred” mad.,D.İ.A., İstanbul, 2006.
• el-‘Askalânî, İbn Hacer, Tezhîbu’t-Tezhîb, Dârus-Sadr, Beyrût, tsz.
• el-Câhız, Ebû ‘Osmân ‘Amr b. Bahr, el-Beyân ve’t-Tebyîn, (Thk. M. ‘AbdusselamHarûn), Matbaatu’l-Hancî, Mısır, 1975.
• el-Hudârî, Muhammed Bek, MuhâdaratuTarihi’l-Umemı’l-İslâmiyye, (ed-Düvelü’l-Abbasiyye), Kahire, 1980.
• el-Kıftî􀆸, İnbâhu’r-Ruvât ‘alâ Enbâi’n-Nuhât, thk. Muhammed Ebû’l-Fal İ􀇚brâhî􀆸m, Dâru’l-Fikri’l-‘Arâbî􀆸, Mısır, 1955.
• Elmalılı, M. Hamdi Yazır, Hak Dini Kuran Dili, Eser neşriyat, İstanbul, 1971.
• el-Müberred, Ebû’l-‘Abbâs Muhammed b. Yezî􀆸d b. ‘Abdulekber el-Ezdî􀆸, el-Kâmil fi’l-luğave’l-edeb, Matbaatu’l-İ􀇚stikâme, 1951. __________, Risâletun fi’l-belâğa, (Thk. Ramadân ‘Abduttevvâb, Matbaatu Câmiati ‘Ayniş-şems), Kâhire, 1965.
• Hatîb el-Bağdâdî􀆸, TarihuBağdâd, Bağdat, tsz.
• Hüseyin Yazıcı, “İ􀇚bnKuteybe”, DİA, XX.
• İbn Haldun, Mukaddime, LecnetuBeyân’i-l ‘Arabî, 1968.
• İbnKuteybe, EbûMuhammed Abdullâh b. Müslim, eş-Şi‘rve’ş-şu‘arâ’, (thk. Müfîd Kamâha Nu‘aymZerzûr), Beyrut, 19885. __________,Te’vilumüşkil’il-Ùur’ân,(Thk. es-Seyyid Ahmed Sakr) Beyrut, 1981. __________,‘Uyûnu’l-Ahbâr, Kâhire, 1925.
• İbnuNedîm, el-Fihrist, Beyrut.tsz.
• İnu’l-Anbârî, Nüzhetu’l-elibbâ fî tabakâti’l-üdebâ, Bağdat, 1979.
• Kazım Hatit, Ma’aİbnKuteybefi’l-Akideti’l-İslâmiyye, Beyrut, 1990.
• Kazvinî, Celâluddîn Muhammed b. ‘Abdurrahmân el-Hatîb, el-İzah fî ‘ulûmi’l- belâğa, (Thk. Muhammmed ‘Abdulmü’minHafâcî􀆸), Beyrut, 1980.
• Muhammed Rıvâned-Dâya, A’lâm’ul-Edebi’l-‘Abbâsî,Muessesetu’r-Risâle, Beyrût, 1987.
• Mustafa Kurt, İbn Kuteybe ve Tefsir anlayışı, İstanbul, M.Ü􀇆 .İ􀇚.F.V.Y., 1996. Şevkı Dayf, el-Belâğatu Tatavvurun ve Târihun, Daru’l-Me‘ârif, Kâhire, 1962.