Kur’ân Eğitiminde Harflerin Sıfatlarından Renklendirme Yoluyla Yararlanma: Zıt Sıfatlar Örneğinde Bir Yöntem Önerisi

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 233 - 280, 31.12.2019

Mustafa Kılıç

https://doi.org/10.32955/neu.istem.2019.5.2.02

Öz

Tecvid ilmi, Kur’an-ı Kerîm okurken harflerin düzgün bir şekilde telaffuz edilmesini sağlamayı amaçlamaktadır. Bu amacı gerçekleştirmek üzere harfler, mahreçleri ve sıfatları itibariyle incelemeye tabi tutulmuştur. Harflerin sıfatlarının teorik öğretiminin yanı sıra uygulamalı eğitim yapılması önem arz etmektedir. Aksi takdirde Kur’ân tilâveti esnasında harflerin sıfatları bilgisi tek başına işe yaramamaktadır. Sıfatlar konusunun pratik uygulamalarının, öğrenciler harflerin doğru telaffuzu konusunda meleke kazanana kadar yapılması/yaptırılması gerekmektedir. Bu doğrultuda Kur’ân-ı Kerîm öğretiminde görsel materyallerden istifade edilmesinin, bu eğitime önemli bir katkı sağladığı gözlemlenmektedir. Bu nedenle sınıfta çalışılacak surelerin veya ayetlerin, harflerin zıt sıfatlarına göre renklendirilip toplu/koro okuma esnasında tahtaya yansıtılarak okunmasının, Kur’ân eğitimini kolaylaştırdığı müşahede edilmektedir. Makalede, önce Kur’ân tilâvetine katkısı bağlamında harflerin birbirine zıt sıfatları anlatılacak, ardından Kur’ân eğitiminde kullanılabilecek yeni bir metot önerisi seçilen birkaç sure üzerinden sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kur'an Eğitimi, Harflerin Sıfatları, Renklendirme Yöntemi, Zıddı Olan Sıfatlar, Tecvid, Tilavet

Kaynakça

• Akaslan, Yaşar. “Türkiye’de Kıraat İlmi Eğitim-Öğretimi”, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi 2 (2018): 1081-1107.
• Alemdar, Yusuf. “İlâhiyat Fakültelerinde Kur’an Dersleri İle İlgili Problemler ve Çözüm Önerileri”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12/1 (2008): 177-212.
• Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasan Nureddîn Ali b. Sultân Muhammed. el-Minehu’l-fikriyye alâ metni’l-Cezeriyye. Mısır: Matbaatü Mustafa Bâbî ve Evlâdüh, 1948.
• Birgivî, Muhammed b. Pir Ali. ed-Dürru’l-yetîm. İzmir: Hafız Nuri Efendi Matbaası, 1301/1885.
• Cüraysî, Muhammed Mekkî Nasr. Nihâyetü’l-kavli’l-müfîd fî ‘ilmi tecvîdi’l-Kur’âni’l-Mecîd. Tsh. Abdullah Mahmud Muhammed Ömer. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Çetin, Abdurrahman. Kur’an Okuma Esasları. Bursa: Emin Yayınları, 2013. Çollak, Fatih. ““Reîsü’l-Kurrâ”lık Müessesesi ve Esâmî-i Kurrâ Defteri”. Kur’ân ve Tefsir Araştırmaları-IV (Kırâat İlmi ve Problemleri). İstanbul: Ensar Neşriyat, 2002.
• Dânî, Ebû Amr Osman b. Saîd b. Osman. et-Tahdîd fi’l-itkân ve’t-tecvîd. Thk. Ğânim Kaddûrî Hamed. Ammân: Dâru Ammâr, 2000.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Muhammed Abdülgani. İthâfu fudalâi’l-beşer bi’l-kırââti’l-erbeate aşer. thk. Şa’bân Muhammed İsmâîl. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1987. Ehvâzî, Ebû Ali Hasan b. İbrahim b. Yezdâd. el-Vecîz fî şerhi kırââti’l-karaeti’s-semâniyyeti’l-emsâri’l-hamse. Thk. Düreyd Hasan Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Garbi’l-İslâmî, 2002.
• Eskicizâde, Seyyid Ali b. Hüseyin. Tercüme-i Dürr-i Yetîm. İzmir: Hafız Nuri Efendi Matbaası, 1301/1885.
• Gökdemir, Ahmet. “el-Mürşidü’l-Vecîz ve en-Neşr Bağlamında Ebû Şâme ile İbnü’l-Cezerî’nin Kur’ân Tilâvetine Bakışı”. Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6 (2019): 103-122.
• Gülle, Sıtkı. Açıklamalı Örnekleriyle Tecvîd İlmi. İstanbul: Huzur Yayınları, 2005. Hamed, Ğânim Kaddûri. ed-Dirâsâtü’s-savtiyye ‘inde ‘ulemâi’t-tecvîd. Amman: Dâru Ammâr, 2007.
• Hamza Miskîn, Tecvîd-i edâiyye. İzmir: Hafız Nuri Efendi Matbaası, 1301/1885.
• Hemedânî, Ebü’l-‘Alâ Hasan b. Ahmed. et-Temhîd fî ma‘rifeti’t-tecvîd. Thk. Cemaleddin Muhammed Şerif, Mecdi Fethi Seyyid. Tanta/Mısır: Dâru’s-Sahâbe li-t’Türâs, 2005.
• Husarî, Mahmûd Halîl. Ahkâmu kırâati’l-Kur’âni’l-Kerîm. Zabeta nassahû ve allaka aleyhi Muhammad Talha Bilâl Minyâr. Mekke: el-Mektebetü’l-Mekkiyye, 1999.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. en-Neşr fi’l-kırââti’l-aşr. Thk. Ali Muhammed Dabbâ‘. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Âlemiyye, ts.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. et-Temhîd fî ilmi’t-tecvîd. Thk. Ğânim Kadûrî Hamed. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. Manzûmetü’l-mukaddime fî mâ yecibü ‘alâ kârii’l-Kur’âni en ya‘lemeh, thk. Eymen Rüşdî Süveyd. Cidde: Dâru Nûri’l-Mektebât, 2006.
• İbnü’l-Cezerî, Ebü’l-Hayr Muhammed b. Muhammed. Tayyibetü’n-neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. Eymen Rüşdî Süveyd. Dımeşk: Mektebetü İbni’l-Cezerî, 2012.
• Karaçam, İsmail. Kur’ân-ı Kerîm’in Faziletleri ve Okuma Kâideleri. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2007.
• Karakılıç, Ali Celaleddin. Tecîd İlmi Kur’ânı Kerîm Okuma Kâıdeleri. Ankara: Kalkan Matbaacılık, 2016.
• Kurtubî, Abdülvehhâb b. Muhammed. Abdülvehhâb b. Abdülkuddûs. el-Mûdıh fi’t-tecvîd. thk. Ğânim Kaddûrî Hamed. Ammân: Dâru Ammar, 2000.
• Mağnisî, Ahmed b. Muhammed. Tercüme-i Cezerî. İzmir: Hafız Nuri Efendi Matbaası, 1301/1885.
• Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed b. Hammus b. Muhammed. er-Ri‘âye li-tecvîdi’l-kırâe ve tahkîki lafzi’t-tilâve. Thk. Ahmed Hasan Ferhat. Ammân: Dâru Ammâr, 1996.
• Merğînî, İbrahim b. Ahmed b. Süleyman. Nücûmü’t-tavâli‘ ale’d-düreri’l-levâmi‘ fî asli mukrii’l-imâm Nâfi‘. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Mersafî, Abdülfettâh Seyyid Acemî. Hidâyetü’l-kârî ilâ tecvidi kelâmi’l-Bârî. Medine: Mektebetü Tayyibe, 2005.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2014.
• Saçaklızâde, Mehmed b. Ebûbekir Maraşî. Cühdü’l-mukıl. Thk. Sâlim Kaddûrî Hamed. Amman: Dâru Ammâr, 2008.
• Sarı, Mehmet Ali. Kur’ân-ı Kerîm’i Güzel Okuma Tekniği ve Kuralları. İstanbul: Nümune Matbaacılık, ts.
• Taşköprüzâde, Ebü’l-Hayr ‘İsamüddîn Ahmed Efendi. Şerhu’l-mukaddimeti’l-Cezeriyye. Thk. Muhammed Seydî. Medine-i Münevvere: Vizâratü’ş-Şü’ûni’l-İslâmiyye ve’l-Evkâf ve’d-Da‘ve ve’l-İrşâd, 1421.
• Temel, Nihat. Kıraat ve Tecvîd Istılahları. İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2013.