Afrika’nın Bölgesel Terör Sorunu: Boko Haram Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 9 Sayı: 1, 78 - 96, 20.01.2021

Gökhan Duman , İsmet Mert Çelik

Öz

Günümüz dünyasında toplumların sık duyduğu ve devletlerin mücadele ettikleri terör; sözlük anlamı olan, ancak ortaya çıktığı toplumun dinamiklerine ve ilgili zaman dilimine göre tanımlanması gereken bir kavramdır. Devletler için birer ulusal sorun olarak ortaya çıkan terör örgütleri, yaptıkları eylemler ile hem militan kazanma hem de adlarını duyurma çabası içindedir. Genellikle hedef ve motivasyonlarının ne olduğuna bakılarak kategorize edilen terör örgütleri, ulusal bir sorun olarak ortaya çıktıktan sonra hedefledikleri devletin bulunduğu bölgeyi de etkileme çabası içerisine girişmektedirler. Boko Haram terör örgütü üzerine gerçekleştirilen bu çalışma ile Türkçe literatürdeki kapsamlı kaynak eksikliğinin giderilmesine katkı sunmak amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Boko Haram terör örgütünün kuruluşu, amacı ve yaptıkları eylemler hakkında literatür taramasına dayalı olarak verilecek bilgiler ile örgütün neden Nijerya’da ortaya çıktığı incelenecek ve nasıl bir bölgesel terör sorunu haline geldiği sorusuna yanıt aranacaktır.

Anahtar Kelimeler

Nijerya, Boko Haram, Afrika

Africa’s Regional Terrorism Problem: An Analysis on Boko Haram

Öz

Terrorism that societies frequently hear, and States fight against, is a concept which has a dictionary meaning, however; should be defined accordingly to the society and timeframe in which it emerged. Terrorist organizations, which hit the surface as national problems for the States, are trying to recruit militants and promote their names with their attacks. Terrorist organizations, which are generally categorized by analyzing their goals and motivations, are attempting to affect the region where the targeted State is located. This study aimes to contribute to Turkish literature on the Boko Haram terrorist organization. By explaining the process of Boko Haram’s emergence, goals and attacks following questions will be answered; why Boko Haram has emerged in Nigeria and how it has transformed to be a regional problem.

Anahtar Kelimeler

Nigeria, Boko Haram, Africa

Kaynakça

• “Afrika Ülkelerinin Bağımsızlık Dönemleri”, TASAM, erişim: 26.02.2020 https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&cad=rja&uact=8&ved=2ahUKEwjrleKbz-7nAhVXzcQBHSlRD0MQFjADegQIBBAB&url=http%3A%2F%2Fwww.tasam.org%2FFileDownload.ashx%3Fp%3DIcerik%26i%3D5168%26f%3DDOSYA1&usg=AOvVaw2ShiNQa9hpoQ2wvcnr312x
• “Afrika'da Boko Haram: 7 yılda 20 bin ölüm.”, Anadolu Ajansı, 2016, erişim 21.01.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/afrikada-boko-haram-7-yilda-20-bin-olum/538448.
• “Boko Haram örgütü insansız hava araçlarıyla saldırmaya başladı”, Anadolu Ajansı, erişim 19.04.2020, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/boko-haram-orgutu-insansiz-hava-araclariyla-saldirmaya-basladi/1324582.
• “Bring back our girls: global protests over abduction of Nigerian schoolgirls”, The Guardian, erişim 17.04.2020, https://www.theguardian.com/world/2014/may/07/bring-back-our-girls-global-protests-abduction-nigerian-schoolgirls.
• “Civil war breaks out in Nigeria”, History.com, erişim 16.02.2020, https://www.history.com/this-day-in-history/civil-war-in-nigeria.
• “Global Terrorism Index 2019: Measuring the Impact of Terrorism”, Institute for Economics & Peace, erişim 05.05.2020, http://visionofhumanity.org/app/uploads/2019/11/GTI-2019web.pdf.
• “Michelle Obama, ilk kez halka seslendi”. BBC, erişim 28.03.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/05/140510_obama.
• “Nijerya: Boko Haram'ın cenazede düzenlediği saldırıda en az 65 kişi öldü”. BBC, erişim 27.04.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-49147624?ocid.
• “Nijerya: Boko Haram'la savaşmayan askerlere idam cezası”, BBC, erişim 05.05.2020, https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/12/141217_nijerya_asker_idam.
• “Terror”, Merriam-Webster, erişim 18.02.2020, https://www.merriam-webster.com/dictionary/terror.
• “World Development Indicators”, World Bank, erişim 17.01.2020, https://databank.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD/1ff4a498/Popular-Indicators.
• Almond, Gabriel; Verba, Sidney: The Civic Culture: Political Attitudes and Democracy in Five Nations, Princeton: Princeton University Press, 1963.
• Artokça, İzettin: “Boko Haram ve Eş Şebab Terör Örgütlerinin Yapısal Bakımdan Karşılaştırılması”. Erişim 22.02.2020. https://tasam.org/Files/Icerik/File/boko_haram_ve_es_sebab_teror_orgutlerinin_yapisal_bakimdan_karsilastirilmasi_dbb5416f-871f-41b8-9253-4fc70377d91b.pdf.
• Bayram, Mürsel: “Enerjeopolitik Müdahaleler ve Afrika’daki İç Savaşlar: Nijerya, Angola ve Sudan Örnekleri”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. C. 7, S. 1, 2017.
• Bozkurt, Büşra: “Nijerya'da Terörizm”, yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018, s.43.
• Duman, Gökhan: “Terörü Tanımlamanın Zorluğu Üzerine Bir Analiz”. Ekonomi ve Siyaset Üzerine Yazılar. Ed. Rükan Kutlu Korlu, Gökhan Duman. Bursa: Ekin Yayınevi. 2019.
• Kekilli, Emrah; Ömer, Hayri; Abdoulaye, İbrahim Bachir: “Bir Örgütün Anatomisi”. Analiz. S. 214, 2017.
• Laquer, Walter: Terrorism. London: Weidenfeld & Nicolson. 1977.
• Maraş, Hasan: “İslami Söylemli Terörizmin Nijerya’ya Yansımaları: Boko Haram Terör Örgütünün İncelenmesi”. Turkish Studies. C. 12, S. 3, 2017, 441-466.
• Norbert, Beulah Adaoma: “Nijerya'da Etnik Şiddet ve Bölgesel Terörizm”. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2019.
• Özer, Serdar: “Boko Haram Terörü ve Bölge Siyasetine Etkisi”. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2018.
• Ramsbotham, Oliver; Woodhouse, Tom; Miall, Hugh: Contemporary Conflict Resolution, Second Edition. Oxford: Blackwell Publishing Professional. 2005.
• Sıradağ, Abdurrahim: “Sahra Altı Afrikası’nda Terörist Grupların Yükselişi: Boko Haram ve Eş-Şebab”. Analiz. S. 125, 2015.
• Şen, Yusuf Furkan; Çiçek, Hasan: “Boko Haram Terör Örgütünün Bölgedeki Etkisi ve Örgütle Müzakere Olanakları”. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi. 2018. C. 8. S. 15. 2093-2145.
• Uluer, Ahmet Göksel: “Nijerya’da silahlı örgütler: Boko Haram ve MEND”. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2014.