Zamanın ve Mekânın Sanallaşması (Felsefe ve Bilimin Nesnel Gerçekliğinden, Dijital Çağın Sanallığına: Zaman ve Mekânın Yapısal ve İşlevsel Değişimi)

Yıl 2020, Cilt: 10 Sayı: 20, 115 - 137, 30.04.2020

Saniye Vatandaş

Öz

İnternet teknolojisi “çok şeyi değiştirdi ve değiştirmeye devam ediyor. İnternet teknolojisinin oluşturduğu veya etkide bulunduğu önemli durumlardan birisi, öncelikle ve en önemli kısmıyla zamanın ve mekânın anlamında gözlenmektedir. İnternet, zaman ve mekân anlayışında köklü değişikliklere yol açtı. İnternet teknolojisi sayesinde zamandaki ardışık olma durumu yok olurken, mekân ise tarihsel, coğrafi anlamlarından koparıldı. Geçmişin, şimdinin ve geleceğin aynı iletide birbiriyle etkileşim içinde olacak şekilde programlanabildiği yeni iletişim sisteminde ‘zaman’ silinip yok olmaktadır. Zaman sıfırlanmıştır. Zamanın süreyle ilgili bir karşılığı neredeyse kalmamıştır. ‘Mekân’ da sanallaşmıştır. Mekân yapısal ve işlevsel açıdan köklü bir değişime uğramıştır. Mekân, ağlar üzerinden görüntü kolâjları halinde yeniden inşa edilmekte, fiziksel ve sabit yerlere özgü mekânın yerine geçen son derece akışkan mekân anlayışı devreye girmektedir. Akışkan mekân ve sıfırlanmış zaman, kronolojik olarak aktarılan sunum dizgelerinin çeşitliliğini aşan farklı ve yeni bir kültürün maddi temellerini oluşturmaktadır. Bu çalışma, ‘zaman’ ve ‘mekân’ ile ilgili algı ve anlayışlarının geçmişten bugüne uzanan sürecini ve bugün itibarıyla söz konusu iki sözcüğe eklenen ‘sanal’ olma durumunun anlam ve niteliğini irdelemek” amacındadır.

Anahtar Kelimeler

Zaman, Mekân, Sanallaşma, İnternet, Sosyal Medya

Kaynakça

• Akarsu, B. (1984). Felsefe terimleri sözlüğü. Ankara: Savaş Yayınları.
• Akkaş, İ. (2015). Sanal cemaatler. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
• Aristoteles. (2005). Fizik. (Çev: S. Babür). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Atance, C. & Jackson, M. (2009). The development and coherence of future oriented behaviours during the preschool years. Journal of experimental child psychology.
• Augustinus. (2010). İtiraflar. (Çev: Ç. Dürüşken). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Aytaç, Ö. (2017). Kent, metropol ve değişen yer/mekân imajları. Mukaddime, 8(1), (1-23).
• Batuhan, H. (1997). Aydınlanma kavramı üzerine bazı düşünceler. Türkiye'de aydınlanma hareketi. Strasbourg Sempozyumu. İstanbul: Adam Yayınları.
• Bauman, Z. (2000b). Siyaset arayışı. (Çev: T. Birkan). İstanbul: Metis Yayınları.
• Bury, J. B. (1987). The idea of progress: An ınquiry into its origin and growth. New York: Dover Publications.
• Castells, M. (1977). The urban question, (Trans: A. Sheridan). London: Edward Arnold.
• Castells, M. (1983). The city and the grassrootts. A croos-cultural theory of urban social movement. London: Edvard Arnold.
• Castells, M. (1997). Kent, sınıf, iktidar. (Çev: A. Erendil). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Castells, M. (2005). Enformasyon çağı: Ekonomı̇, toplum ve kültür, ağ toplumunun yükselişi̇. (Çev. E. Kılıç). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü, İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Collingwood, R. (1996). Tarih tasarımı. (Çev: K. Dinçer), Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Condorcet, M. (1990). İnsan zekâsının ilerlemeleri üzerinde tarihi bir tablo taslağı (Çev: O. Peltek), İstanbul: Milli Eğitim Yayınları.
• Copleston, F. (2004). Aydınlanma. (Çev: A. Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Foucault, M. (2006), Büyük kapatılma. (Çev: F. Keskin & I. Ergüden). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Giddens, A. (2014). Modernite ve bireysel kimlik geç modern çağda benlik ve toplum. (Çev:Ü. Tatlıcan). Ankara: Say Yayınları.
• Gökberk, M. (1997). Kant ile Herder’in tarih anlayışları. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Harvey, D. (2008). Umut mekânlar. (Çev: Z. Gambetti). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (1999). Postmodernliğin durumu. (Çev: S. Savran). İstanbul: Metis Yayınları.
• Harvey, D. (2002). Sınıfsal yapı ve mekânsal farklılaşma kuramı. (Der) A. Alkan & B. Duru. 20. yüzyıl kenti. Ankara: İmge Yayınevi.
• Harvey, D. (2003). Sosyal adalet ve şehir (Çev: M. Moral). İstanbul: Metis Yayınlar.
• Hawking, S. (2002). Ceviz kabuğundaki evren. (Çev: K. Çömlekçi). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Horkheimer, M. & Adorno, T. W. (1995). Aydınlanmanın diyalektiği (Felsefi Fragmanları I ), (Çev: O. Özügül). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Kant, I. (2008). Arı usun eleştirisi. (Çev: A. Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kantarcıoğlu, A. Ç. (2017). Küçük çocuklarda zaman kavrayışı ve öngörü arasındaki bağlantılar. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kır, G. (2008). Internet ve gençlik. İzmir: Şenocak Yayınları.
• Koç, Y. (1984). Determinizm ve mekân. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Lipson, L. (2003). Uygarlığın ahlaki bunalımları (Manevi bir erime mi? Yoksa ilerleme mi?). (Çev: J. Ç. Yeşiltaş). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Locke, J. (1995). İnsanın anlama yetisi üzerine bir deneme. (Çev: M. Delikara). Ankara: Öteki Yayınları.
• Maclyntre, A. (2001) Erdem peşinde. (Çev: M. Özcan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Nelson, K. & Fivush, R. (2004). The emergence of autobiographical memory: A social cultural developmental theory. Psychological Review. 111(2), (486-511).
• Newton, I. (1998) Doğal felsefenin matematiksel ilkeleri, (Çev: A. Yardımlı). İstanbul: İdea Yayınları.
• Olwig, K. R. (2002). Landscape, place, and the state of progress. Baltimore : Johns Hopkins University Press.
• Özkan, C. İ. (2010). 19. yüzyıl tarih felsefelerinde akıl ve ilerleme arasında kurulan ilişki: Hegel-Marx-Comte, (Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Robins, K. (1999). İmaj: görmenin kültür ve politikası, (Çev: N. Türkoğlu). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Rubin, S. & Greenberg, W. (2003). Belief and recollection of autobiographical memories. Memory & Cognition. (31), (887-901) . Sarp, N. & Tosun, A. (2011). Duygu ve otobiyografik bellek. Psikiyatride güncel yaklaşımlar. 3(3), (446-465).
• Skirbekk, G. & Gilje, N. (2003). Antik Yunan’dan modern döneme felsefe tarihi. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Timisi, N. (2005). Sanallığın gerçekliği: internetin kimlik ve topluluk alanlarına girişi. Internet toplum kültür, (Der. M. Binark, B. Kılıçbay). Ankara: Epos Yayınları.
• Turetzky, P. (1999). Mutlak ve ideal zaman. (Çev: N. Yılmaz). Teori ve politika dergisi. Bahar 99. (14). Ankara: Burçak matbaası.
• Uyanık, N. (2006). Aydınlanma felsefesinde ilerleme düşüncesi ve etkileri. (Yüksek Lisans Tezi), Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Weber, M. (l993), Sosyoloji yazıları, (Çev. T. Parla), İstanbul: Hürriyet Vakfı Yayınları.
• West, T. & Bauer, B. (1999). Assumptions of infantile amnesia: Are there differences between early and later memories?. Memory. (7), (257–278).