Central Asian Leaders Consultative Meetings

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 122 - 149, 30.10.2024

Mehmet Ali Uğur , Alisher Esanov

https://doi.org/10.17828/yalovasosbil.1501003

Öz

After gaining their independence, the Central Asian leaders came together for the first time, independent of extra-regional actors, to initiate the Central Asia Leaders' Consultative Meetings series to take joint steps towards the region's future. This series of meetings, which has been held regularly since 2018, has completed one cycle so far, having been organized once in each country of the region. In the meetings, regional leaders have attempted to address political, economic, and sociocultural issues, striving to overcome regional problems without the need for intervention from external actors. It is indeed too early to speak of a distinctive regional identity construction and regional integration process specific to Central Asia. Essentially, the expected benefit from this series of meetings is to contribute to regional stability and peace, to promote prosperity through regional development, and to demonstrate a willingness among regional states to act together towards establishing a common culture and identity in the region. Therefore, it is important to evaluate all consultative meetings held so far together to track the progress made by regional countries in terms of political, economic, and sociocultural rapprochement. Additionally, while it may not be foreseeable at present, this study aims to provide an initial assessment for researchers who will monitor the process towards a potential Central Asian Union that could emerge in the long term.

Anahtar Kelimeler

Central Asia, Leaders, Consultative Meetings, Regional Integration, Central Asian Union

Proje Numarası

-

Orta Asya Liderleri İstişare Buluşmaları

Öz

Orta Asya ülkeleri liderleri bağımsızlıklarını kazandıktan sonra ilk defa eksiksiz ve bölge dışı aktörlerin etkisinden bağımsız olarak bir araya gelmiş ve bölgenin geleceğine yönelik beraber adım atmak için Orta Asya Liderleri İstişare Buluşmaları serisini başlatmışlardır. 2018'den beri düzenli olarak gerçekleştirilmekte olan bu buluşmalar serisi bugüne kadar bölge ülkelerinin her birinde birer defa düzenlenmek kaydıyla bir döngüyü tamamlamış bulunmaktadır. Buluşmalarda bölge liderleri genel olarak politik, ekonomik ve sosyokültürel alanlara ilişkin meseleleri ele alırken bölgesel sorunların üstesinden başka aktörlerin müdahalesine ihtiyaç duymaksızın gelmeye çalışmışlardır. Orta Asya’ya özgü bir bölgesel kimlik inşası ve bölgesel entegrasyon sureciden bahsetmek için henüz çok erken olduğu bir gerçektir. Esasen bu buluşma serisinden beklenen fayda bölgesel istikrar ve huzura katkı sunması, bölgesel kalkınma yoluyla refahın yükselmesine yol açması ve bölgede ortak kültür ve kimliğin oluşturulmasına yönelik bölge devletleri olarak birlikte hareket etme iradesinin sergilenmesidir. Bu maksatla, siyasî, iktisadi ve sosyokültürel yakınlaşma adına bölge ülkelerinin kat ettikleri mesafenin takip edilebilmesi adına bugüne kadar düzenlenen tüm istişare buluşmalarının bir arada değerlendirilmesi önem arz etmektedir. Ayrıca, şu an için öngörülebilir olmasa bile uzun vadede ortaya çıkma ihtimali olan bir Orta Asya Birliği’ne dair süreç takibi yapacak olan araştırmacılar için bu çalışma bir ön değerlendirme sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Orta Asya, Liderler, İstişare Buluşmaları, Bölgesel Entegrasyon, Orta Asya Birliği

Etik Beyan

Bu eserin yazılması esnasında etik beyan gerektirecek herhangi bir kaynak kullanılmamıştır.

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Abaydullayeva, M. M., Khadzhieva, G. U., Arupov, A. A. ve Tusupova, L. A. (2019). Potential for development of ıntegration cooperation of central asian countries. Вестник университета «Туран», (4), 32-38.
• Abdikadirova, E. (2017). Orta Asya’da entegrasyon süreçleri. Reforma, 2(74), 65-70.
• Acharya, A. (2022). Thinking theoretically about asian ır. International Relations of Asia içinde (ed. David Shanbaugh), (Rowman & Littlefield: London), 64-73.
• Akgül, B. İ. (2023, 23 Şubat). Rusya-Ukrayna Savaşı’nda 1 yıl geride kaldı. TRT Haber. https://www.trthaber.com/haber/dunya/rusya-ukrayna-savasinda-1-yil-geride-kaldi-748387.html
• Akorda.kz. (2018, 15 Mart). Участие в Рабочей (консультативной) встрече глав государств Центральной Азии. Офиц. сайт Президента Республики Казахстан. https://www.akorda.kz/ru/events/akorda_news/meetings_and_receptions/uchastie-v-rabochei-konsultativnoi-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoi-azii
• Akorda.kz. (2021, 06 Ağustos). Выступление Президента Казахстана на Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Официальный сайт Президента Республики Казахстан. https://www.akorda.kz/ru/vystuplenie-prezidenta-kazahstanana-konsultativnoy-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoy-azii-672341
• Akorda.kz. (2022, 21 Temmuz). Выступление Президента К.К.Токаева на IV Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Официальный сайт Президента Республики Казахстан. https://www.akorda.kz/ru/vystuplenie-na-iv-konsultativnoy-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoy-azii-2163148
• Akorda.kz. (2023, 14 Eylül). Президент Казахстана Касым-Жомарт Токаев принял участие в V Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Официальный сайт Президента Республики Казахстан. https://www.akorda.kz/ru/prezident-kazahstana-kasym-zhomart-tokaev-prinyal-uchastie-v-v-konsultativnoy-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoy-azii-1484611
• Allaberdiyev, B. (2018, 22 Mart). I. Orta Asya Liderler Zirvesi, Astana’da Gerçekleştirildi. TUIC AKADEMİ. https://www.tuicakademi.org/orta-asya-liderler-zirvesi-astanada-gerceklestirildi/
• Allison, R. (2008). Virtual regionalism, regional structures and regime security in central asia. Central Asian Survey, 27(2), 185-202.
• Altyn asyr. (2018, 15 Mart). Туркменская делегация приняла участие в рабочей встрече глав государств Центральной Азии. Золотой век – Инф. Аген. Туркменистана. https://turkmenistan.gov.tm/ru/post/30808/turkmenskaya-delegatsiya-prinyala-uchastie-v-rabochei-vstreche-glav-gosudarstv-tsentralnoi-azii
• Altyn asyr. (2019, 29 Kasım). Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň Merkezi Aziýa ýurtlarynyň döwlet Baştutanlarynyň Konsultatiw duşuşygynda sözlän sözi. Türkmenistanyň Döwlet habarlar agentligi. https://www.turkmenistan.gov.tm/tk/habar/50435/turkmenistanyn-prezidenti-gurbanguly-berdimuhamedowyn-merkezi-aziya-yurtlarynyn-dowlet-bastutanlarynyn-konsultatiw-dususygynda-sozlan-sozi
• Altyn asyr. (2021a, 06 Ağustos). В Туркменистане состоялась Консультативная встреча глав государств Центральной Азии. Государственное информационное агентство Туркменистана. https://www.turkmenistan.gov.tm/ru/post/56199/v-turkmenistane-sostoyalas-konsultativnaya-vstrecha-glav-gosudarstv-centralnoj-azii
• Altyn asyr. (2021b, 06 Ağustos). Совместное Заявление по итогам Консультативной встречи глав государств Центральной Азии. Гос. информационное агентство Туркменистана. https://www.turkmenistan.gov.tm/ru/post/56215/sovmestnoe-zayavlenie-po-itogam-konsultativnoj-vstrechi-glav-gosudarstv-centralnoj-azii
• Altyn asyr. (2022, 21 Temmuz). Выступление Президента Туркменистана Сердара Бердымухамедова на Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Туркменистан: Золотой век, государственное информационное агентство Туркменистана. https://www.turkmenistan.gov.tm/ru/post/64981/vystuplenie-przdt.
• Altyn asyr. (2023, 14 Eylül). Выступление Президента Туркменистана Сердара Бердымухамедова на пятой Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Золотой век - Государственное информационное агентство Туркменистана. https://www.turkmenistan.gov.tm/ru/post/75524/vystuplenie-przdt.
• Aparı, S. F. (2021, 31 Ağustos). ABD'nin en uzun savaşı: Afganistan'da 20 yıl. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/dunya/abdnin-en-uzun-savasi-afganistanda-20-yil/2351523#
• Avesta.tj. (2023, 15 Eylül). Выступление Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона на Пятой консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Информационное Aгенство “Авеста” / Avesta - Infoormation Agency. https://avesta.tj/2023/09/14/vystuplenie-prezidenta-respubliki-tadzhikistan-emomali-rahmona-na-pyatoj-konsultativnoj-vstreche-glav-gosudarstv-tsentralnoj-azii/
• Bobokulov, I. (2006). Central asia: Is there an alternative to regional ıntegration? Central Asian Survey, 25(1-2), 75-91.
• Buranelli, F. C. (2021). Central asian regionalism or central asian order? Some reflections. Central Asian Affairs, 8(1), 1-26.
• CIS. (2018, 15 Mart). В Астане прошла первая консультативная встреча главгосударств Центральной Азии. Исполнительный комитет Содружества Независимых Государств. https://cis.minsk.by/news/8979/v-astane-prosla-pervaa-konsultativnaa-vstreca-glav-gosudarstv-centralnoj-azii
• Çakmak, Ö. A. (2017). Orta Asya: Bölgesel entegrasyon girişimleri ve öneriler. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33), 116-134.
• Dadabayeva, G. ve White, K. (2018). Is central asian ıntegration possible without russia? Вестник КазНУ. Серия историческая, 91(4), 130-137.
• Dieter, H. (1996). Regional ıntegration in central asia: Current economic position and prospects. Central Asian Survey, 15(3-4), 369-386.
• Elemesov, R., Tileubergen, A. ve Balaubaeva, B. (2018). Prerequisites for the ıntegration of central asian countries. Вестник КазНУ. Серия международные отношения и международное право, 83(3), 72-78.
• Halanskii, I. V. (2011). Центральноазиатская интеграция: действительность и возможности. Вестник КРСУ, 11(11), 30-34. IICA. (2023, 10 Mayıs). Markaziy osiyo xalqaro ınstituti haqida. Markaziy Osiyo xalqaro instituti rasmiy veb-sayti. https://iica.uz/oz/page/o-mejdunarodnom-institute-tsentralnoy-azii
• Kabar. (2021, 06 Ağustos). Садыр Жапаров выступил на Консультативной встрече глав государств ЦА в Туркменбаши. Кыргызское Национальное информационное агентство. https://kabar.kg/news/sadyr-zhaparov-vystupil-na-konsul-tativnoi-vstreche-glav-gosudarstv-tca-v-turkmenbashi/
• Kadı, O. S. ve Nezihoglu, H. (2010). Prospects for central asian ıntegration. Reforma, 3(47), 5-10.
• Kanlıdere, A. (2014). Özbekistan Cumhuriyeti. A. Kanlıdere & İ. Kemaloğlu (Ed.), Çağdaş Türk Dünyası içinde (Ünite 7). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Kubicek, P. (1997). Regionalism, nationalism and realpolitik in central asia. Europe Asia Studies, 49(4), 637-655.
• Kukeyeva, F. T., Baisalbek O. A. ve Ziyabekova, А. Zh. (2023). New trends in regional ıntegration and their ımpact on the countries of central asia. Известия. Серия: Международные отношения и Регионоведение, 52(2).
• KunUZ. (2022, 15 Ağustos). “Toʻlaqonli mintaqa boʻlish uchun yagona taqdir ekanini anglash kerak” – 5 davlat birlasha oladimi? [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=jQKYdTrGNuQ
• KunUZ. (2023, 18 Eylül). Beshinchi uchrashuv qanaqa o‘tdi? [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=_06bsWUeA7A
• Makhmutova, E. V. (2018). Центральная Азия в поисках собственной интеграционной модели. Вестник МГИМО Университета, (4 (61)), 78-91.
• Mfa.tj. (2021, 15 Temmuz). Мулоқоти вазирони корҳои хориҷии давлатҳои Осиёи Марказӣ. Вазорати корҳои хориҷии Ҷумҳурии Тоҷикистон. https://mfa.tj/tg/main/view/8273/muloqoti-vazironi-korhoi-khorijii-davlathoi-osijoi-markazi
• Mfa.uz. (2019, 02 Aralık). Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining ikkinchi Maslahat uchrashuviga oid maxsus ko‘rsatuv. [Video]. YouTube. https://youtu.be/n-o3hn8sWZw?si=tGFa47AL4dHFdnrf
• Mfa.uz. (2020a, 03 Ağustos). Vıdeokonferensaloqa Shaklıdagı Markazıy Osıyo Davlatları Ekspertları Uchrashuvı To‘g‘rısıda. O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti. https://mfa.uz/uz/press/news/2020/videokonferensaloqa-shaklidagi-markaziy-osiyo-davlatlari-ekspertlari-uchrashuvi-togrisida---28438
• Mfa.uz. (2020b, 18 Ağustos). Vıdeokonferensaloqa Shaklıdagı Markazıy Osıyo Davlatları Ekspertları Uchrashuvı To‘g‘rısıda. O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti. https://mfa.uz/uz/press/news/2020/videokonferensaloqa-shaklidagi-markaziy-osiyo-davlatlari-ekspertlari-uchrashuvi-togrisida---28439
• Mfa.uz. (2021, 15 Temmuz). Vazir Abdulaziz Komilov Markaziy Osiyo xalqaro institutining ochilish marosimida ishtirok etdi. O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti. https://mfa.uz/uz/press/news/2021/vazir-abdulaziz-komilov-markaziy-osiyo-xalqaro-institutining-ochilish-marosimida-ishtirok-etdi---29997
• Mfa.uz. (2023, 04 Ağustos). O‘zbekiston Prezidenti Ashxobod sammitida ishtirok etdi. O'zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligining rasmiy sayti. https://mfa.uz/uz/press/news/2023/ozbekiston-prezidenti-ashxobod-sammitida-ishtirok-etdi---34329
• Mitrany, D. (1966). A working peace system. Chicago: Quadrangle
• Najmitdinov, A. (2010). Central Asian integration as a way of guaranteeing regional security, economic growth, feasibility and prospects (No. 48). Discussion Paper.
• Nazarbayev.kz. (2019, 29 Kasım). Елбасы Нурсултан Назарбаев принял участие во второй Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Официальный сайт первого Президента Республики Казахстан Нурсултана Назарбаева. https://nazarbayev.kz/ru/news/2019-11/elbasy-nursultan-nazarbaev-prinyal-uchastie-vo-vtoroy-konsultativnoy-vstreche-glav
• NCA. (2023, 15 Eylül). Пятая Консультативная встреча глав государств Центральной Азии в Таджикистане – Итоги. News
• Central Asia. https://www.newscentralasia.net/2023/09/15/5-aya-konsultativnaya-vstrecha-glav-gosudarstv-tsentralnoy-azii-v-tadzhikistane-itogi/
• Novosti Tadzhikistana. (2021, 09 Ağustos). Выступление Президента Республики Таджикистан Эмомали Рахмона на Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Русскоязычный информационный портал «Новости Таджикистана Сегодня». https://novosti-tadzhikistana.ru/vystuplenie-prezidenta-respubliki-tadzhikistan-emomali-rahmona-na-konsultativnoj-vstreche-glav-gosudarstv-centralnoj-azii-2/
• Olcott, M.B. (1994). The Myth of ‘Tsentral’naia Aziia’. Orbis, 38(4), 549-565.
• O‘rozov, A. B. (2018, 16 Mart). Markaziy Osiyo davlat rahbarlarining Birinchi maslahat uchrashuvi. O‘zA. https://kknews.uz/oz/12563.html
• O'Zmtrk. (2018, 15 Mart). Поинициативе Шавката Мирзиёева прошла консультативная встреча главгосударств Центральной Азии. [Video]. YouTube. https://youtu.be/psdjOHJzmlQ?si=4BYTAPhm_U6FLNRc
• Patnaik, A., Gubaidullina, M., Makasheva, K. ve Konuspayev, Y. (2019). The idea of regional integration in the central asian and eurasian perspective. Вестник КазНУ. Серия международные отношения и международное право, 86(2), 4-15.
• President.kg. (2018, 15 Mart). Президент Сооронбай Жээнбеков: Исторически центрально-азиатский регион был регионом религиозной терпимости, межнациональной толерантности. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/17580
• President.kg. (2019, 29 Kasım). Президент Сооронбай Жээнбеков: Кыргызстан выступает за равный учет интересов и потребностей всех стран Центральной Азии в водно-энергетической сфере. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/19702
• President.kg. (2021a, 06 Ağustos). Президент Садыр Жапаров: Проект строительства ж/д магистрали «Китай-Кыргызстан-Узбекистан» станет одним из альтернативных и важных звеньев Центрально-Азиатского участка Евразийской железнодорожной сети. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/22016
• President.kg. (2021b, 06 Ağustos). Президент Садыр Жапаров в г. Туркменбаши озвучил ряд предложений по улучшению взаимодействия стран ЦА в борьбе с коронавирусной инфекцией. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/22017
• President.kg. (2022, 21 Temmuz). Президент Садыр Жапаров: В нынешних кризисных условиях международных отношений страны ЦА будут еще более тесно сотрудничать, чтобы продвигать общие интересы региона на мировой арене. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/23377
• President.kg. (2023, 14 Eylül). Президент Садыр Жапаров: Нерешаемых вопросов нет, нужна политическая воля. Кыргызская Республика придает приоритетное значение развитию сотрудничества со странами Центральной Азии. Президент Кыргызской Республики. https://president.kg/news/all/24566
• President.tj. (2018a, 15 Mart). Иштирок дар Мулоқоти кории сарони кишварҳои Осиёи Марказӣ. Хадамоти матбуоти Президенти Тоҷикистон. http://president.tj/node/17282
• President.tj. (2018b, 15 Mart). Совместное заявление Глав государств Центральной Азии по случаю светлого праздника Навруз. Пресс служба Президента Таджикистана. http://president.tj/ru/node/17284
• President.tj. (2019, 29 Kasım). Выступление на второй консультативной встрече Глав государств Центральной Азии. Пресс служба Президента Таджикистана. http://www.president.tj/ru/node/21887
• President.tj. (2022, 21 Temmuz). Иштирок дар Вохӯрии чоруми машваратии сарони давлатҳои Осиёи Марказӣ. Хадамоти матбуоти Президенти Тоҷикистон. http://www.president.tj/ru/node/28763
• President.tj. (2023, 14 Eylül). Совместное заявление по итогам Пятой Консультативной встречи Глав государств Центральной Азии. Пресс служба Президента Таджикистана. http://www.president.tj/ru/node/31498
• President.uz. (2017, 20 Eylül). O‘zbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev BMT Bosh Assambleyasining 72-sessiyasida nutq so‘zladi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining rasmiy veb-sayti. https://president.uz/uz/lists/view/1063
• President.uz. (2018, 15 Mart). Shavkat Mirziyoyev tashabbusiga asosan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining rasmiy veb-sayti. https://president.uz/oz/lists/view/1571
• President.uz. (2021, 07 Ağustos). Выступление Президента Республики Узбекистан Шавката Мирзиёева на третьей Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. Официальный веб-сайт Президента Республики Узбекистан. https://president.uz/ru/lists/view/4534
• President.uz. (2022, 21 Temmuz). O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining to‘rtinchi maslahat uchrashuvidagi nutqi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining rasmiy veb-sayti. https://president.uz/oz/lists/view/5360
• President.uz. (2023, 14 Eylül). O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyevning Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvidagi nutqi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining rasmiy veb-sayti. https://president.uz/oz/lists/view/6658
• Pulatkhodzhayev, Z. (2019). Процессы регионализации в Центральной Азии. Восточный факел, 3(3), 157-168.
• Rahmanov, N. (2024). The history and present of integration processes in Central Asian countries: problems and solutions. Евразийский журнал социальных наук, философии и культуры, 4(2), 32-38.
• Rashid, A. (2007). Tajikistan and regional ıntegration in central asia. Central Asia and the Caucasus, 2(44), 62-66.
• Rosset, D. ve Svarin, D. (2014). The constraints of the past and the failure of Central Asian regionalism, 1991–2004. Region: Regional Studies of Russia, Eastern Europe, and Central Asia, 3(2), 245-266.
• Sadoi Dushanbe. (2022, 21 Temmuz). Вохӯрии навбатии панҷуми машваратии сарони давлатҳои Осиёи Марказӣ дар Душанбе баргузор мешавад. Радиои Садои Душанбе. https://sadoidushanbe.tj/archives/14224
• Saipov, Z. (2021, 05 Ocak). Markaziy Osiyo davlatlari jipslashuvi: integratsiya yo‘lidagi muammolar va istiqbol. Kun.uz. https://m.kun.uz/uz/news/2021/01/05/markaziy-osiyo-davlatlari-ozaro-birlasha-oladimi
• Thomson, C., ve Turkstra, A. (2019, 29 Kasım). Uzbekistan hosts second consultative meeting of Central Asian leaders. the european ınstitute for asian studies (EIAS). https://eias.org/publications/op-ed/uzbekistan-hosts-second-consultative-meeting-of-central-asian-leaders/
• Tolipov, F. (2010). Geopolitical stipulation of Central Asian integration. Strategic Analysis, 34(1), 104-113.
• TRT Avaz. (2021, 06 Ağustos). O'rta Osiyo davlatlari rahbarlarining uchinchi Maslahat uchrashuvida Turkmanistonda bo'lib o'tdi. TRT AVAZ Uzbekistan. https://www.trtavaz.com.tr/haber/uzb/avrasyadan/orta-osiyo-davlatlari-rahbarlarining-uchinchi-maslahat-uchrashuvida-turkmanisto/610d445701a30a7df896503d
• Turkmenistan.ru. (2021, 06 Ağustos). Выступление Президента Туркменистана Гурбангулы Бердымухамедова на консультативной встрече глав государств Центральной Азии. https://www.turkmenistan.ru/ru/articles/45763.html
• Tvt.tj. (2019, 29 Kasım). Суханронии Президенти Ҷумҳурии Тоҷикистон Эмомалӣ Раҳмон дар Вохӯрии дуюми машваратии сарони давлатҳои Осиёи Марказӣ. Телевизиони Тоҷикистон. https://www.tvt.tj/suhanronii-prezidenti-chumkhurii-tochikiston-emomali-rakhmon-dar-vohurii-duyumi-mashvaratii-saroni
• Umarova N., ve Tolipov, F. (2021, 09 Temmuz). Markaziy Osiyo integratsiyasi qay tomon yo‘nalmoqda? Davr24 – O’zbekiston, Markaziy Osiyo va Dunyo Yangiliklari. https://davr24.uz/archives/5614 Uğur, M. A. (2018). “Küresel yönetişimin müzakeresi: Birleştirici bir yaklaşım”. M. Karakaş, S. Karatepe, F. Benli (Ed.), Siyasal, Ekonomik ve Entelektüel Boyutlarıyla İyi Yönetişim içinde (323-344. ss.) İstanbul: Beta
• Uza.uz. (2019, 30 Temmuz). Выступление Президента Республики Узбекистан Шавката Мирзиёева на Консультативной встрече глав государств Центральной Азии. O'zbekiston Milly axborot agentligi. https://uza.uz/ru/posts/vystuplenie-prezidenta-respubliki-uzbekistan-30-11-2019
• Uza.uz. (2021, 06 Ağustos). O‘zbekiston Prezidenti Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining Maslahat uchrashuvida nutq so‘zladi. O'zbekiston Milly axborot agentligi. https://uza.uz/oz/posts/ozbekiston-prezidenti-markaziy-osiyo-davlatlari-rahbarlarining-maslahat-uchrashuvida-nutq-sozladi_290623
• UzDaily. (2019, 29 Kasım). Совместное заявление консультативной встречи глав государств Центральной Азии. Агентстве по печати и информации Республики Узбекистан. https://www.uzdaily.uz/ru/post/47922
• Uzlidep.uz. (2018, 15 Mart). Shavkat Mirziyoyev tashabbusiga asosan Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining maslahat uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. O‘zbekiston Liberal-demokratik partiyasi. https://uzlidep.uz/uz/news-of-uzbekistan/1261
• UzReport. (2022, 21 Temmuz). Qirg‘izistonda Markaziy Osiyo davlatlari rahbarlarining 4-maslahat uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. UzReport axborot agentligi. https://uzreport.news/politics/qirg-izistonda-markaziy-osiyo-davlatlari-rahbarlarining-4-maslahat-uchrashuvi-bo-lib-o-tdi
• UzReport. (2023, 14 Eylül). Shavkat Mirziyoyev Markaziy Osiyo davlatlari o‘rtasidagi kelgusi hamkorlik istiqbollari yuzasidan qator takliflarni ilgari surdi. UzReport axborot agentligi. https://uzreport.news/politics/shavkat-mirziyoyev-markaziy-osiyo-davlatlari-o-rtasidagi-kelgusi-hamkorlik-istiqbollari-yu
• VectorStock, (b.t.). Central asia map vector image. VECTORSTOCK [10 Haziran 2024’te alınmıştır]. vector/central-asia-map-vector https://www.vectorstock.com/royalty-free 1606261?utm_source=Pinterest&utm_medium=VectorStock+Social+Share&ut m_campaign=Vector+Social+Share&utm_content=Central+Asia+map+vector +image
• Viktorowych Halanskii, I. ve Han, N. P. (2012). Ethnocentrism and the problem of Central Asian integration: Current status. The Copernicus Journal of Political Studies, (1 (1)) 122-129.
• Yılmaz, S. (2020). Bölge ve bölgesel entegrasyon bağlamında orta asya devletleri’nin birliği için bir model önerisi. Itobiad: Journal of the Human & Social Science Researches/İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9(5), 3229-3243.
• Yuldashev, A. ve Azizov, K. (2022). Central Asian regional cooperation genealogy and main problems: Lessons from european experience. Евразийский журнал академических исследований, 2(12), 1298-1310.
• Zhekenov, D. (2022). Role of Central Asian integration in solving and strengthening logistics issues. Logistics & Diplomacy in Central Asia, 165-180.