Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinin Giyilebilir Teknolojik Ürün Kullanımlarının Fiziksel Aktiviteye Katılım Motivasyonları Üzerine Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 1 - 18, 26.10.2023

Serkan Necati Metin , Gizem Başkaya , Tuncay Öcal , Ali Erdoğan , Gülsen Tosun Tunç

Öz

Bu çalışmada spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin giyilebilir teknolojik ürün kullanımlarının, fiziksel aktiviteye katılım motivasyonları üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda çalışmaya spor bilimleri fakültesinde öğrenim gören toplam 238 öğrenci gönüllü olarak katılmıştır. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından oluşturulan kişisel bilgi formunun yanında giyilebilir teknolojik spor ürünlerine yönelik tutum ölçeği (GTSÜYTÖ) ve fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ölçeği (FAKMÖ) kullanılmıştır. Çalışmada ikili karşılaştırmalar için Independent Samples T-Testi, etki büyüklüğünü hesaplamak için Cohen's d formülü kullanılmıştır. Çoklu karşılaştırmalarda Multivariate ANOVA testi, etki büyüklüğünü belirlemek için ise, eta-kare (η2) formülü kullanılmıştır. Öğrencilerin giyilebilir teknolojik spor ürünlerine karşı tutumları ile fiziksel aktiviteye katılım motivasyonları arasında ilişkiyi belirlemek için Pearson Korelasyon Testi, giyilebilir teknolojik spor ürünlerine karşı tutumlarının fiziksel aktiviteye katılım motivasyonları üzerindeki etkisini belirlemek için ise, Regresyon analizinden faydalanılmıştır. Analizler sonunda cinsiyet, sınıf ve bölüm değişkenine bağlı anlamlı farklılık olduğu anlaşılmıştır (p<.05). Ayrıca, GTSÜYTÖ ve FAKMÖ arasında pozitif yönlü anlamlı ilişki olduğu anlaşılmış ve öğrencilerin giyilebilir teknolojik spor ürünlerine yönelik pozitif ya da negatif tutumlarının fiziksel aktiviteye katılım motivasyonları üzerinde etkisinin olduğu ve bu etkinin yaklaşık %42 oranında açıklayıcılığa sahip olduğu anlaşılmıştır. Sonuç olarak, giyilebilir teknolojik spor ürünlerinin spor bilimleri fakültesi öğrencilerinin fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu üzerinde etkisi olduğu, bu ürünlerin, fiziksel aktiviteye katılım noktasında bireylere motivasyon sağladığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, Spor, Teknoloji, Ürün

Kaynakça

• Ahraz, A. O., Çar, B., ve Cengiz, C. (2021). Fiziksel aktivitenin arttırılmasına yönelik dijital teknolojiler hakkında literatür taraması: 2010-2020. Spormetre, 19(3), 218-232. https://doi.org/10.33689/spormetre.905970
• Akpınar Dellal, N. ve Günak, D. (2009). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi’nde İkinci Yabancı Dil Olarak Almanca Öğrenen Öğrencilerin Öğrenme Motivasyonları. Dil Dergisi, 143, 20-41.
• Aston, R. (2018). Physical health and well-being in children and youth. Review of the literature. OECD Education Working Papers, 170, OECD Publishing, Paris.
• Aydın, N. (2019). Giyilebilir teknolojiler. Ankara: Iksad yayınlar. 25-26.
• Aydın, N. (2021). Sürdürülebilir giyilebilir ürünler: insan yaşam kalitesini artırmak için giyilebilir teknoloji. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, (7).
• Camkıran, N., Sersan, V. ve Yıldız, K. (2021). Spor ortamında teknoloji kullanımına yönelik derleme bir çalışma. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 6(2), 162-177.
• Cha, E., Akazawa, M. K., Kim, K. H., Dawkins, C. R., Lerner, H. M., Umpierrez, G., ve Dunbar, S. B. (2015). Lifestyle habits and obesity progression in overweight and obese American young adults: Lessons for promoting cardiometabolic health. Nursing & Health Sciences, 17(4), 467–475. https://doi.org/10.1111/nhs.12218
• Cohen, J. (2013). Statistical power analysis for the behavioral sciences. Academic press. Newyork
• Cox, M. (2023). The Effects of Wearable Technology on Health-Related Behavior Change Among Undergraduate College Students (Doctoral dissertation, Southern Nazarene University).
• Çakır, E. (2019). Lise öğrencilerinin fiziksel aktiviteye katılım motivasyonları ile vücut kitle indeksi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 21(1-A), 30-39.
• Çar, B., Bezci, Ş., Dokuzoğlu, G., & Kurtoğlu, A. (2022). Giyilebilir Teknolojik Spor Ürünlerine Yönelik Tutum Ölçeği (GTSÜYTÖ) Geliştirme Çalışması. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(Özel Sayı 2), 1155-1167.
• Demirci, Ş. (2018). Giyilebilir teknolojilerin sağlık hizmetlerine ve sağlık hizmet kullanıcılarına etkileri. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(6), 985-992.
• Frick, B., ve Wicker, P. (2016) The trickle-down effect: how elite sporting success affects amateur participation in German football. Applied Economics Letters, 23(4), 259-263.
• Fritz, T., Huang, E., Murphy, G., ve Zimmermann, T. (2014). Persuasive technology in the real world: A study of long-term use of activity sensing devices. CHI’14. Proceedings of the SIGCHI Conference on Human Factors in Computing Systems, (pp. 487-496). https://doi.org/10.1145/2556288.2557383
• Haake, S. J. (2009). The impact of technology on sporting performance in Olympic sports. Journal of Sports Sciences, 27(13), 1421-1431. https://doi.org/10.1080/02640410903062019
• Haney, A. C. (2018). Young female college millennials’ intent for behavior change with wearable fitness technology (Publication No. 10816875) [Doctoral dissertation, Walden University]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Hartman, S.J., Nelson, S.H., ve Weiner, L.S. (2018). Patterns of fitbit use and activity levels throughout a physical activity ıntervention: exploratory analysis from a randomized controlled trial. JMIR Mhealth Uhealth, 6(2), 29-36.
• Hopkins, W., Marshall, S., Batterham, A., ve Hanin, J. (2009). Progressive statistics for studies in sports medicine and exercise science. Medicine Science in Sports Exercise, 41(1), 3.
• Kang, H. (2021). Sample size determination and power analysis using the G* Power software. Journal of educational evaluation for health professions, 18.
• Karasar, N., (2016). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara: Nobel yayıncılık.
• Keating, X. D., Liu, J., Xiaofen, S., ve Guan, J. (2018). Validity of Fitbit charge 2 in controlled physical education settings. International Council for Health, Physical Education, Recreation, Sport, and Dance Journal of Research, 28-35.
• Kerner, C., ve Goodyear, V.A. (2017). The motivational ımpact of wearable healthy lifestyle technologies: a selfdetermination perspective on fitbits with adolescents. American Journal of Health Education, 48(5), 287-297.
• Keskin, Y. (2022). Rekreasyonel koşuya katılan bireylerin giyilebilir teknoloji kullanımı ve egzersiz bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Kilpatrick, M., Hebert, E., ve Jacobsen, D. (2002). Physical activity motivation: A practitioner's guide to Self-Determination Theory. Journal of Physical Education, Recreation & Dance, 73(4), 36–41. https://doi.org/10.1080/07303084.2002.10607789
• Kinney, D. (2017). College students’ use and perceptions on wearable fitness trackers and mobile health apps (Publication No. 10753556 [Doctoral dissertation, University of Cincinnati]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Koca, G., ve Urmak Akçakaya, E. D. (2021). Giyilebilir teknolojik ürünlerin tasarımında etkili olan faktörlerin best-worst metodu (BWM) ile değerlendirilmesi. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 8(1), 136-150. https://doi.org/10.35193/bseufbd.847791
• Kurtuluş, K. (1998). Pazarlama Araştırmaları. Genişletilmiş 6. Baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yay. No: 274.
• Küçük Kılıç, S. (2020). Lise öğrencilerinde sosyal görünüş kaygısı ve fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ilişkisi. International Journal of Active Learning, 5(2), 69-85. https://doi.org/10.48067/ijal.827568
• Lee, J., Kim, D., Ryoo, H.-Y., ve Shin, B.-S. (2016). Sustainable wearables: wearable technology for enhancing the quality of human life. Sustainability, 8(5), 466. https://doi.org/10.3390/su8050466
• Lox, C. L., Ginis, K., ve Petruzzello, S. J. (2014). The psychology of exercise (4th ed.). Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315213026
• Lunney, A., Cunningham, N. R., ve Eastin, M. S. (2016). Wearable fitness technology: A structural investigation into acceptance and perceived fitness outcomes. Computers in Human Behavior, 65, 114–120. https://doi.org/10.1016/j.chb.2016.08.007
• McFadden, P., Ross, J., Moriarty, J., Mallett, J., Schroder, H., Ravalier, J., Manthorpe, J., Currie, D., Harron, J., ve Gillen, P. (2021). The role of coping in the wellbeing and work-related quality of life of uk health and social care workers during covid-19. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(2), 815. https://doi.org/10.3390/ijerph18020815
• Mutlu Bozkurt, T., ve Tamer, K. (2020). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu düzeyi. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 5(3) , 286-298. https://doi.org/10.31680/gaunjss.759018
• Ng, K., Kokko, S., Tammelin, T., Kallio, J., Belton, S., O'Brien, W., Murphy, M., Powell, C., ve Woods, C. (2020). Clusters of adolescent physical activity tracker patterns and their associations with physical activity behaviors in Finland and Ireland: Cross-Sectional Study. J Med Internet Res., 22(9):e18509.
• Pope, Z. C. (2018). Use of wearable technology and social media to improve physical activity and dietary behaviors among college students: A 12-week randomized pilot study (Publication No. 10829760) [Doctoral dissertation, University of Minnesota]. ProQuest Dissertations and Theses Global.
• Rupp, M. A., Michaelis, J. R., McConnell, D. S., ve Smither, J. A. (2016). The impact of technological trust and self-determined motivation on intentions to use wearable fitness technology. Proceedings of the Human Factors and Ergonomics Society Annual Meeting, 60(1), 1434–1438.
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology, 25(1), 54–67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
• Ryan, R. M., ve Deci, E. L. (2001). On happiness and human potentials: A review of research on hedonic and eudaimonic well-being. Annual Review of Psychology, 52, 141–166. https://doi.org/10.1146/annurev.psych.52.1.141
• Sağtaş, S., ve Aslan, M. (2022). Giyilebilir teknolojik ürünlerin benimsenmesinde etkili olan faktörler: Akıllı saatler üzerine bir uygulama. BMIJ, 10(1), 325-339. https://doi.org/10.15295/bmij.v10i1.2011
• Schrager, J., Shayne, P., Wolf, S., Das, S., Patzer, R., White, M., ve Heron, S. (2017). Assessing the influence of a fitbit physical activity monitor on the exercise practices of emergency medicine residents: A pilot study. JMIR mHealth and uHealth, 5(1), e2. https://doi.org/10.2196/mhealth.6239
• Serçek, S., ve Korkmaz, M. (2023). Sporda giyilebilir teknoloji üzerine sistematik bir literatür taraması. International Journal of Contemporary Educational Studies, 9(1), 77-92.
• Song, V. (2022, March 22). The best fitness trackers to buy right now. The Verge. https://www.theverge.com/22985108/best-fitness-tracker
• Stride, C., Williams, J., Moor, D., ve Catley, N. (2015) From Sportswear to Leisurewear: The Evolution of English Football League Shirt Design in the Replica Kit Era. Sport in History, 35(1), 156-194.
• Sullivan, A. N., ve Lachman, M. E. (2017). Behavior change with fitness technology in sedentary adults: A review of the evidence for increasing physical activity. Frontiers in Public Health, 4. https://doi.org/10.3389/fpubh.2016.00289
• Şahin, T. (2021). Wearable technologies in athletic performance. Turkish Journal of Sport and Exercise, 23(1), 40-45.
• Şahin, S., Çelik, A., ve Altınışık, Ü. (2019). Güreş hakemlerinin örgütsel sinizm tutumlarının incelenmesi. SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(4), 285-295.
• Tabachnick, B. G, Fidell, L. S., ve Ullman, J. B. (2007). Using multivariate statistics. Boston, MA: Pearson, 481-498.
• Tekkurşun Demir, G. ve Cicioğlu, H. İ. (2018). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ölçeği (FAKMÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. International Journal of Human Sciences, 15(4): 2479-2491.
• Tekkurşun Demir, G. ve Cicioğlu, H. İ. (2019). Fiziksel aktiviteye katılım motivasyonu ile dijital oyun oynama motivasyonu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 17(3), 23-34. https://doi.org/10.33689/spormetre.522609
• Tor-Kadıoğlu, C. ve Turhan, G. (2022). Spor giyimde akıllı ürünlere yönelik satın alma tutumlarında ürün tasarımı ve tüketici özelliklerine bakış. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (2), 633-652. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gumus/issue/70421/1059294
• Turgut, Z., N., Danışan, T. ve Eren, T. (2020). Selecting the suitable smartest watch for who making sports by ahp and promethee methods. International Journal of Physical Education Sport and Technologies, 1(2), 1-11.
• Turgut, Z. N., Danışan, T. ve Eren, T. (2021). Spor ve moda dünyasında giyilebilir teknolojilerin çkkv yöntemleriyle değerlendirilmesi ve seçimi. Herkes için Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3(1), 1-11 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/jsar/issue/63301/903211
• Wang, J. (2014). A wearable sensor (Fitbit One) and text-messaging to promote physical activity and participants' level of engagement (a randomized controlled feasibility trial). University of California, San Diego.
• Yıldız, A. B. ve Algün Doğu, G. (2022). Sporda teknoloji kullanımı: Bir metafor çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 67-80.
• Yüce, A., Aydoğdu, V., Katırcı, H. ve Gökçe Yüce, S. (2020). Giyilebilir teknolojik spor ürünleri kullanım algısı ölçeği: Bir ölçek uyarlama çalışması. Spormetre, 18(4), 113-124. https://doi.org/ 10.33689/spormetre.681835