ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLERİN FİZİKSEL AKTİVİTEYE KATILIMLARINA YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 3, 218 - 230, 26.10.2023

Berk Hakan Yılmaz , Hasibe Erer , Ekrem Levent İlhan

Öz

Gerçekleştirilen bu araştırmanın amacı, toplumun özel gereksinimli bireylerin fiziksel aktiviteye katılımlarına yönelik tutumlarını belirlemeye yönelik bir ölçek geliştirmektir. Araştırmanın amacı kapsamında 231’i kadın, 169’u erkek olmaz üzere toplam da 400 gönüllü katılımcı dahil edilmiştir. Katılımcılara araştırmacılar tarafından hazırlanmış olan Kişisel Bilgi Formu ve geçerlik, güvenirlik çalışması gerçekleştirilen Özel Gereksinimli Bireylerin Fiziksel Aktiviteye Katılımlarına Yönelik Tutum Ölçeği sunulmuştur. Araştırma bağlamında elde edilen verilerin analizinde oluşturulan ölçeğin yapı geçerliliği için açımlayıcı faktör, elde edilen yapının doğrulanması için ise doğrulayıcı faktör analizi kullanılmıştır. Ölçeğin güvenirlik değerlendirmesi iç tutarlık katsayısı ile hesaplanmış ardından madde toplam test korelasyonları da madde ayırt ediciliğine kanıt sağlamak amacı ile incelenmiştir. Araştırmadan elde edilen bulgular neticesinde gerçekleştirilen açımlayıcı faktör analizi sonuçlarına göre ölçme aracının 18 madde ve 3 (bilişsel, davranışsal ve duyuşsal) alt boyuttan oluştuğu tespit edilmiştir. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen doğrulayıcı faktör analizi uyum iyiliği indeks değerleri ise x2/sd (x2=393,52, sd=128) = 3,074, RMSEA= ,072, SRMR= ,065, CFI= ,93, GFI= ,90 olduğu tespit edilmiştir. Ölçeğe ilişkin Cronbach Alpha değerlerinin ise bilişsel alt boyutu için ,91, davranışsal alt boyutu için ,79, duyuşsal alt boyutu için ,83 ölçeğin toplam puanına ilişkin Cronbach Alpha değerinin ise ,89 olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen bilgi ve bulgular ışığında oluşturulan Özel Gereksinimli Bireylerin Fiziksel Aktiviteye Katılımlarına Yönelik Tutum Ölçeği’nin geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Özel Gereksinim, Fiziksel Aktivite, Tutum

Kaynakça

• Akgül, B. M. (2011). Farklı Kültürlerdeki Bireylerin Boş Zaman Aktivitelerine Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi: Ankara-Londra Örneği. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Altıparmak, S. ve Sarı, H. Y. (2012). Manisa İlinde Engelli Bireylere Karşı Toplumsal Tutum. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13(2).
• Ayan, S., Memiş, U. A., Eynur, B. R. ve Kabakçı, A. (2012). Özel Eğitime İhtiyaç Duyan Çocuklarda Oyuncak ve Oyunun Önemi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2(4), 80-89.
• Byrne, B. M. (2010). Testing for the Factorial Validity of a Theoretical Construct. Structural Equation Modeling with AMOS: Basic Concepts, Applications, and Programming, 74-82.
• Comrey, A. L. ve Lee, H. B. (1992). Interpretation and Application of Factor Analytic Results. Comrey AL, Lee HB. A First Course in Factor Analysis, 2, 1992.
• Demir, G. ve İlhan, E. (2019). Spora Katılım Motivasyonu: Görme Engelli Sporcular Üzerine Bir Araştırma. Gaziantep Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 157-170.
• Erdoğan, M. ve Vatandaş, C. (2020). Bireysel ve Toplumsal Dışlanma Pratiği: Önyargı ve Ayrımcılık. Journal of Human and Social Sciences, 3(1), 474-485.
• Education, A. A. (2006). Learning and Teaching Resources Branch. Daily Physical Activity: A Handbook for Grades 1-9 Schools. Alberta Education.
• Gravetter, F. ve Wallnau, L. (2014). Essentials of Statistics for The Behavioral Sciences (8th Ed.). Belmont, CA: Wadsworth.
• Kan, A. ve Akbaş, A. (2005). Lise Öğrencilerinin Kimya Dersine Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirme Çalışması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2).
• Kırımoğlu, H., Esentürk., O., İlhan, L., Yılmaz, A. ve Kaynak, K. (2016). İlköğretim, Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi Öğretmenleri ile Beden Eğitimi ve Spor Öğretmen Adaylarının Zihinsel Engelli Bireylerin Fiziksel Egzersize Katılımlarının Etkilerine Yönelik Farkındalık Düzeylerinin İncelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi. 5 (4), 232-244.
• Kline, RB. (2015). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. Guilford Press, New York.
• Miles, L. (2007). Physical Activity and Health. Nutrition Bulletin, 32(4), 314-363.
• Nalbant, S. (2018). Spor Yoluyla Farkındalık Gelişimi Etkinliğinin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutuma Etkisi. İstanbul Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 8(1), 24-36.
• Nunnally, J.C. (1978). Psychometric Theory (2nd Edition). Mcgraw-Hill. İlhan, E. L. (2019). Engelliler İçin Beden Eğitim ve Spor, Öabt Beden Eğitimi Öğretmenliği Konu Anlatımlı Soru Bankası. Gazi Kitapevi.
• Nunnally, J.C. ve Bernstein, I. (1994). Psychometric Theory. Mcgraw-Hill, New York.
• Pesen, A. ve Demirhan, M. (2021). Öğretmenlerin Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 141-158.
• Şahin, H. ve Bekir, H. (2016). Üniversite Öğrencilerinin Engellilere Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 767-779.
• Strong, W. B., Malina, R. M., Blimkie, C. J. R., Daniels, S. R., Dishman, R. K., Gutin, B., Hergenroeder, A. C., Must, A., Nixon, P. A., Pivarnik, J. M., Rowland, T., Trost, S. ve Trudeau, F. (2005). Okul Çağındaki Gençlerde Kanıta Dayalı Fiziksel Aktivite. The Journal of Pediatrics, 1(3), 183-189.
• Tabachnick, B.G. ve Fidell, J. B. (2013) Using Multivariate Statistics (Sixth Ed.) Pearson, Boston
• Wallhead, T. L. ve Buckworth, J. (2004). The Role of Physical Educationin The Promotionof Youth Physical Activity. Quest, 56(3), 285-301.
• Yaralı, D. (2015). Özel Gereksinimli Bireylere Yönelik Bir Tutum Ölçeğinin Geliştirilmesi. E-Kafkas Journal of Educational Research, 2(3), 1-11.
• Yarımkaya, E., İlhan, E. L. ve Karasu, N. (2019). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bireyler İçin Akran Aracılı Uyarlanmış Fiziksel Aktivite Örnekleri. Ankara: İKSAD.
• Yaşın, İ. ve İlhan, L. (2021). Beden Eğitimi Öğretmenlerinin Zihinsel Engelli Bireylerin Sportif Etkinliklerine Yönelik Tutum Profilleri. Herkes İçin Spor ve Rekreasyon Dergisi, 3(1), 30-35.
• Yılmaz, S. H., İlhan, E. L. ve Yarayan, Y. E. (2021). Engelli Bireylerde Spora Katılımın Önündeki Zorlanmalar Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26 (3), 315-332. DOI: 10.53434/Gbesbd.900837
• Yılmaz, S. H., Yarımkaya, E. ve İlhan, E. L., (2022). Physical Education Teachers' Experiences Regarding Online Physical Education Lessons for Children with Autism Spectrum Disorder. Internatıonal Journal of Developmental Disabilities.
• Tenenbaum, G. ve Eklund, R. C. (2007). Exercise adherence. Handbook of sport psychology. New Jersey: John Wiley ve Sons Inc.
• Yılmaz, S. H., İlhan, E. L. ve Yarayan, Y. E. (2021). Engelli Bireylerde Spora Katılımın Önündeki Zorlanmalar Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26(3), 315-332.
• Karakoç, Ö., Çoban, B., & Konar, N. (2012). İşitme engelli milli sporcular ile spor yapmayan işitme engellilerin benlik saygısı düzeylerinin karşılaştırılması. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilim Dergisi, 14(1), 12-17.