YAŞLILAR İÇİN KONUTTA İÇ MEKÂN TASARIMI VE ERGONOMİ

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 2, 40 - 53, 09.07.2017

Tülay Zorlu

Öz

Tüm dünyada
olduğu gibi Türkiye’de de her geçen yıl yaşlı nüfus oranı ve buna bağlı olarak
yaşlılara yönelik hizmet talebi artmaktadır. Bunun sebebi yaşlılıkta günlük yaşam ile ilişkili birçok aktivitenin
kısıtlanması ve bağımlılığın artmasıdır. Bu
dönem genellikle yaşam alanının sınırlandığı bir dönemdir. Yaşlı insanlar diğer
insanlara göre zamanlarının büyük bir bölümünü konutlarında geçirirler. Bu sebeple
yaşlı bireylerin kendi kendine yetebilmesi, bağımsızlaşabilmesi, güvenliği ve
konforu, özetle yaşam kalitesi konutun fiziksel özellikleri ile doğrudan
ilişkilidir. Mevcut konutlarda yaşlı insanların fizyolojisine uygun olmayan
tasarımlar onların günlük yaşamlarında birçok eylemi zorlaştırmakta hatta
engellemektedir. Yapılması gereken yaşlı
bireylerin fiziksel, duyusal, algısal ve bilişsel özellikleri dikkate alınarak
tüm gereksinmelerinin belirlenmesi ve bu gereksinmeleri karşılamaya yönelik
tasarım prensiplerinin oluşturulmasıdır. Bu aşamada sosyo - kültürel
özellikler, sosyo-ekonomik statü vb. nin sebep olacağı farklılıklar da göz
önünde bulundurulmalıdır. Bu çalışmanın
amacı, kullanıcı gereksinmeleri-ergonomik tasarım ilişkisi temelinde konutta yaşlı
bireylerin gereksinmelerine uygun ergonomik tasarım prensiplerini
belirlemektir. Çalışma kapsamında, konuttaki ergonomik tasarım prensipleri
fiziksel çevre faktörleri, mekansal organizasyon prensipleri ve donatı-ekipman
tasarımı olmak üzere üç temel başlıkta ele alınacaktır. Ergonomik tasarım
prensipleri ve kullanıcı gereksinmeleri ( fiziksel- psiko-sosyal gereksinmeler)
bu temel başlıklarla ilişkilendirilerek tasarım prensipleri sıralanacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Yaşlı Kullanıcılar, Konut, Ergonomi, İç mekan tasarımı

INTERIOR DESIGN AND ERGONOMICS IN HOUSE FOR ELDERLY

Öz

Every year the
elderly population rate and the demand for services for the elderly are
increasing accordingly in Turkey as well as in the whole world. This is why
many activities related to daily life in the elderly are
restricted and increased in dependence. This period usually limits living
space. Compared to other, elderly people spend most of their time indoors.  For this reason, the self supporting, independence,
safety and comfort in brief quality of life of elderly people are directly
related to the physical characteristics of the home. Designs that are
incompatible with the physiology of the elderly in existing homes make it
difficult or even hamper many actions in their daily lives. It must be done
determination of all needs of elderly individuals considering their physical,
sensory, perceptual and cognitive characteristics and creation of design
principles to meet these needs. In this stage, 
socio - cultural characteristics, socio - economic status etc. The
differences that will arise should be taken into account. The aim of this study
is to determine the ergonomic design principles appropriate to the needs of
elderly people in the home based on user needs-ergonomic design relationship.
In the scope of the study, the ergonomic design principles in the house will be
covered in three main topics: physical environmental factors, spatial
organizational principles and equipment-equipment design. Ergonomic design
principles and user requirements (physical-psycho-social needs) will be
associated with these basic headings and the design principles will be listed.

Anahtar Kelimeler

Ergonomics, Interior Space Design, User Necessities, Elderly Us

Kaynakça

• Grossmith, E. and Chambers, G. (1998). The Role of Ergonomics in Process Design Product Design and Design for the Environment
• Güner, P. ve Güler, Ç. (2002). Yaşlıların ev güvenliği ve güvenlik listesi, Turkish Journalof Geriatrics, 5(4):150-154.
• Hazer, O. (2012). Yaşlılar için evde bakım ve evde ergonomi: Geronteknolojik yaklaşımlar. Kuşaklararası Dayanışma ve Aktif Yaşlanma Sempozyumu, 18-24 Mart 2012, Ankara. (s.339-347).
• İlçe , A.Ö., İlçe, A.C. ve Dıramalı, A. (2007). Yaşlılarda Ev Kazalarının Önlenmesi Ve Kazalarının Önlenmesine Yönelik İç Mekan Çözümlemeleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyolojik Araştırmalar e- dergisi,
• Johnson, M., Duncan, R., Gabriel, A. and Carter, M. (1999). Home Modifications and Products for Safety and Ease of Use. The Center For Universal Design.
• Kalınkara, V. (2001). Ergonomi, geronteknoloji ve ev çevresinin tasarımı. Verimlilik Dergisi, 2:165-184.
• Kalınkara, V. (2011). Yaşlanma, Ev Güvenliği Ve Ergonomi, 17.Ulusal Ergonomi Kongresi 14-16 Ekim Eskişehir, 303-312.
• Kalınkara,V. (2015). Yaşlıların Antropometrik Ölçülerinin İç Mekȃn Tasarımına Uygulanması, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi / Elderly Issues Research Journal,2:98-113.
• Kalınkara, V., Tezel, E. Ve Zorlu, T. (2016). Gero(n)teknoloji: Yaşlı ve Teknoloji, Yaşlılık; Disiplinler Arası Yaklaşım, Sorunlar, Çözümler II, BÖLÜM XXIII, (s.509-540).
• Lansley, P., Flanagan, S., Goodacre, K., Smith, A-T. and Cowan, D. (2005). Assessing the adaptability of the existing homes of older people. Building and Environment, 40:949-963.
• Pinto, M.R., De Medici, S., Van Sant, C., Bianchi, A., Zlotnicki, A. and Napoli, C.(2000). Ergonomics, gerontechnology, and design for the homeenvironments. Applied Ergonomics, 31:317-322.
• Lino, Y., Igarashi, Y. and Yamagishi, A. (2005). Study on the improvement of environmental humidity in houses for the elderly: Part 1-Actual conditions of daily behavior and thermal environment. Environmental Ergonomics. Elsevier Ergonomics Book Series Vol 3, Elsevier B.V.,Amsterdam. (p.231-238).
• Panero, J. and Zelnik, M. (1979). Human Dimension İnterior Space, Whitney Library Of Design, New York.
• Pinto, M.R., De Medici, S., Zlotnicki, A., Bianchi, A. and Sant, C.V. (1997). Reduced Visual Acuity İn Elderly People: The Role Of Ergonomics And Gerontechnology, Age and Ageing, 26, 339-344.
• Pinto, M.R., De Medici, S., Van Sant, C., Bianchi, A., Zlotnicki, A. and Napoli, C.(2000). Ergonomics, gerontechnology, and design for the homeenvironments. Applied Ergonomics, 31:317-322.
• Savut, Y. (2007). Yaşlıların Kullanacağı Mutfak Ve Banyolarda Göz Önünde Bulundurulması Gereken Tasarım Kuralları, TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülteni, (46), 28-44.
• Soyuer, F.ve Soyuer, A. (2008). Yaşlılık ve Fiziksel Aktivite, İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 15 (3) 219-224.
• Şafak, Ş., Erkal, S. ve Çopur, S. (2005). Yaşlılıkta sağlıklı konut ve kazalar, Öz-Veri Dergisi, 2(2):1-15. http://www.dezavantaj.org/index.php/aratirmalar/9-yal/290-yallkta-salkl-konut-ve-kazalar-
• Tezel, E. (2005). Yaşlıların banyo kullanımındaki erişim problemleri üzerine bir çalışma. Öz-Veri Dergisi, 2(1):477-499.
• TÜİK Haber Bülteni, Sayı: 21520,
• Vallins, M. (1998). Housing for Elderly People: A Guide for Architects, Interior Designers and Their Clients. The Architectural Press Ltd., London.
• Van Hoof, J. and Hensen, J.L.M. (2006). Thermal comfort and older adults, Gerontechnology, 4(4), 223-228.
• Wilkoff, Wm. L. and Abed, L.W. (1994). Practicing Universal Design: An Interpretation of the Ada. Van Nostrand Reinhold. New York.
• Zorlu, T. (1996). Trabzon Kenti Ölçeğinde Kullanıcı Gereksinmelerine Bağlı Olarak Mutfak Mekanı ve Tipleri Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Ens., Trabzon.
• Zorlu, T., (2015). İç Mekân Tasarımında Kullanıcı Faktörü Ve Ergonomi: Yaşlılar İçin Konut, 1. Ulusal İç Mimari Tasarım Sempozyumu, s.109-121, 12-13 Ekim 2015, Trabzon.
• Vallins, M. (1998). Housing for Elderly People: A Guide for Architects, Interior Designers and Their Clients. The Architectural Press Ltd., London.
• Van Hoof, J. and Hensen, J.L.M. (2006). Thermal comfort and older adults, Gerontechnology, 4(4), 223-228.
• Wilkoff, Wm. L. and Abed, L.W. (1994). Practicing Universal Design: An Interpretation of the Ada. Van Nostrand Reinhold. New York.
• Zorlu, T. (1996). Trabzon Kenti Ölçeğinde Kullanıcı Gereksinmelerine Bağlı Olarak Mutfak Mekanı ve Tipleri Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Ens., Trabzon.
• Zorlu, T., (2015). İç Mekân Tasarımında Kullanıcı Faktörü Ve Ergonomi: Yaşlılar İçin Konut, 1. Ulusal İç Mimari Tasarım Sempozyumu, s.109-121, 12-13 Ekim 2015, Trabzon.