Medyada Yaşlı Temsillerinin 87 Yıllık Dönüşümü: Cumhuriyet Gazetesi Örneği 1930-2017

Yıl 2020, Cilt: 13 Sayı: 1, 19 - 26, 01.07.2020

Emrah Apak , Veysi Aka

https://doi.org/10.46414/yasad.644320

Cited By: 4

Öz

Türkiye’de son yüzyılda yaşanan modernleşme, demografik
yapı, ekonomik anlayıştaki farklılaşmalar ile gelen değişim, sosyal yaşamın her
alanında etkisini gösterdiği gibi yaş temelinde de göstermektedir. Bu değişim yaşlılara
yönelik algının olumsuz yöne evrilmesine yol açmıştır. Yaşanan toplumsal
değişimlerin yansıtıcısı konumunda bulunan araçlardan biri olan medya,
yaşlılara ilişkin süreç içerisinde farklılaşan temsillerin de belirlenmesi
açısından önemli bir mecradır. Dolayısıyla, yayın hayatına devam eden yazılı
medyanın incelenmesi bu değişmeyi anlamak açısından faydalı olacaktır. Bu
çalışmada, Cumhuriyet Gazetesi’nin 1930-2017 yılları arasındaki sayıları
incelenerek yaşlılara ilişkin temsillerin yıllar içerisinde nasıl
farklılaştığını görmek amaçlanmıştır. Bu çalışma, doküman analizi yöntemine dayanmaktadır. Cumhuriyet
Gazetesi’nin internet üzerinden arşivine girilerek 1930-2017 yılları arasında
“yaşlı” kelimesi aratılmıştır. “Yaşlı” kelimesini içeren toplam 33.461 cümle
incelenerek, cümle içerisinde yaşlı kelimesi ile doğrudan ilgili ve yaşlı
kelimesini niteleyen kelimeler seçilmiştir. Elde edilen kelimeler “olumlu”,
“olumsuz” ve “nötr” şeklinde sınıflandırılmış ve üç kişiden uzman görüşü
alınarak yeniden tasnif edilerek onar yıllık periyotlara ayrılmış ve her on yıl
için yüzdeler elde edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, yaşlılar için üretilen olumsuz
kategorisindeki kelime sayısı daha fazla bulunmuştur. Ayrıca yaşlılara ilişkin
temsilin 1930 yılından 2017 yılına doğru düzenli olarak olumsuza doğru değişim
gösterdiği elde edilmiştir. Bu sonuçlar, medyanın toplumsal değişimi yansıtan
bir araç olmasından dolayı, toplumsal yaşamda yaşlılara ilişkin temsillerin
yıllar içerisinde olumludan olumsuza doğru değiştiğini göstermektedir.

During the last century the change that comes with modernization, the alteration of demographic situation and economic structure in Turkey affects every aspects of social life as well the elderly area. This change has led to the negative evolution of perception towards the elderly. Media, which is one of the tools reflecting the social changes experienced, is an important medium to portray the change regarding elderly during the historical process. Therefore, it will be useful to examine this change through analysing the print media that. In this study, it was aimed to see how the representations of the elderly differed over the years by examining the issues of Cumhuriyet Newspaper between 1930-2017. This study is based on document analysis method. By entering the archive of Cumhuriyet Newspaper over the internet, the word “elderly” was searched between 1930-2017. A total of 33,461 sentences containing the word “elderly” were examined, and the words that were directly related to, and characterize the “elderly” were selected. The words were classified as “positive”, “negative” and “neutral”. According to the results of the study, the number of words in the negative category produced for the elderly was higher. In addition, it was found that the representation of the elderly changed regularly from 1930 to 2017. These results show that the representations of the elderly in social life have changed from positive to negative over the years since the media is a tool reflecting social change.

Anahtar Kelimeler

Yaşlı, temsil, gazete, medya, olumsuz, olumlu, nötr

Kaynakça

• Buchholz, M., and Bynum, J. E. (1982). Newspaper presentation of America's Aged: a content analysis of image and role. The Gerontologist , 22 (1), 83-88.
• Ceylan, H. (2015). Sosyal değerden sosyal soruna yaşlılık. H. Ceylan (Ed.), Modern hayat ve yaşlılık (pp. 25-53). Ankara: Nobel Kitap.
• Cillov, H. (1974). The structure of the Turkish population. F. Karadayı, S. Timur, M. Macura, S. Yener, H. Cillov, H. Tezmen, (Eds.), The Population of Turkey (pp. 57-86). Ankara: Hacettepe University The Institute of Population Studies.
• Cuddy, A. J., and Fiske, S. T. (2002). Doddering bu dear: process, content, and function in stereotyping of older persons. T. D. Nelson (Ed.), Ageism Stereotyping and Prejudice against Older Persons (pp. 3-26). Cambridge: The MIT Press.
• Çolakoğlu, B. E. (2011). Reklamlarda sosyal temsil alanı olarak yaşlı kuşağın sunumu. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Ege Üniversitesi Sosyal Blimler Enstitüsü.
• Gilleard, C. (2007). Old age in Ancient Greece: narratives of desire, narratives of disgust. Journal of Aging Studies, 21, 81-92.
• Gönen, Y. Ö. (2005). 2000'li yılların başında türk televizyon reklamlarında yaşlı insan imgesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Gönüllü Taşkesen, C. (2017). Kırsal ve kentsel alanlarda yaşlanma, yaşlılık ve yaşlılar: Denizli ili örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• İçli, G. (2017). Yavaşlayan kentler ve yaşlılar. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi (YSAD) , 10 (2), 67-75.
• Kessler, E.-M., and Rakoczy, K. (2004). The portrayal of older people in prime time television series: the match with gerontological evidence. Ageing and Society, 24, 531-552.
• Kılınç, Ö., ve Uztuğ, F. (2016). Televizyon dizilerinde yaşlılığın temsili. Sosyoloji Dergisi , 36 (2), 477-506.
• Koç, İ., Eryurt, M. A., Adalı, T., ve Seçkiner, P. (2010). Türkiye'nin Demografik Dönüşümü. Ankara: Hacettepe Nüfus Etütleri Enstitüsü.
• Korkmaz, N., ve Yazıcı, S. (2014). Giriş: küreselleşme ve yaşlanan dünya. N. Korkmaz, ve S. Yazıcı (Eds.), Küreselleşme ve Yaşlılık Eleştirel Gerontolojiye Giriş (pp. 9-20). Ütopya Yayınevi: Ankara.
• Kuruoğlu, H., ve Salman, S. (2017). Medyada yaşlılık ve Türk sinemasında yaşlılık temsili. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi (AKAR), 2 (3), 1-23.
• Manges, H. A. (2007). The ınvisible signs of aging in ınternational media: ıs the age stereotype a western problem? (Unpublished Master Thesis) Arts in Communication at the University of Nebraska.
• Mason, S. E., Kuntz, C. V., and McGill, C. M. (2015). Oldsters and Ngrams: age stereotypes across time. Psychological Reports: Sociocultural Issues in Psychology , 116 (1), 324-329.
• Ng, R., Allore, H. G., Trentalange, M., Monin, J. K., ve Levy, B. R. (2015). Increasing negativity of age stereotypes across 200 years: evidence from a database of 400 million words. PLos ONE , 10 (2).
• Oğuz, G. Y. (2010). Güzellik kadınlar için nasıl vaade dönüşür: kadın dergilerindeki kozmetik reklamları üzerine bir inceleme. Selçuk İletişim , 6 (3), 184-195.
• Özmen, Ş. Y. (2013). Türk kültüründe yaşlının yeri ve medyayla yaşlılığın değişen konumu. Milli Folklor , 25 (100), 110-119.
• Phillipson, C. (2014). Yaşlanma ve küreselleşme: eleştirel gerontoloji ve ekonomi politik sorunları. N. Korkmaz, ve S. Yazıcı (Eds.), Küreselleşme ve yaşlılık eleştirel gerontolojiye giriş (pp. 67-91). Ankara : Ütopya Yayınevi.
• Range, J., ve Vinovskis, M. A. (1981). Images of elderly in popular magazines: a content analysis of "Littell's Living Age", 1845-1882. Social Science History, 5 (2), 123-170.
• Rovelli, G. (2019). The representation of older people in English quality newspapers: comparing articles and readers' letters. Seniors, Foreign Caregivers, Families, Institutions: Linguistic and Multidisciplinary Perspectives, (pp. 27-27).
• Rozanova, J. (2006). Newspaper portrayals of health and illness among Canadian seniors: who ages healthily and at what cost? International Journal of Ageing and Later Life, 1 (2), 111-139.
• Taşcı, F. (2014). Refah devleti ve yaşlılık algısı: Türkiye üzerine değerlendirmeler. B. Altuntaş (Eds.), Dezavantajlı gruplar ve sosyal politika (pp. 35-56). Ankara: Nobel Kitap.
• Tekkaya, E. (2001). Reklam bildirilerinde bir imge: yaşlılık. V. Kalınkara (Ed.), 1. Ulusal Yaşlılık Kongresi içinde, (s. 149-162). Ankara.
• Thornton, J. E. (2002). Myths of aging or ageist stereotypes. Educational Gerontology, 28 (4), 301-312.
• Tufan, İ. (2016). Antik çağ'dan günümüze yaşlılık ve yaşlanma (Geliştirilmiş 2. B.). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• TÜİK. (2015). www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
• Vasil, L., ve Wass, H. (2006). Portrayal of the elderly in the media: a literature review and implication for educational gerontologists. Educational Gerontology , 19 (1), 71-85.
• Zengin, M. O. (2015). Televizyonda yaşlı temsilleri ve yaşçılık. İstanbul: Kriter Yayınevi.
• Zhang, Y. B., ve Hummert, M. L. (2009). Older adults in prime-time television in Taiwan: prevalence, portrayal, and communication interaction. Journal of Cross Cultural Gerontology , 24, 355-372.