Türkiye’de Yaşlılarda Düşme ve Denge ile İlgili Yapılmış Çalışmaların İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 14 Sayı: 2, 70 - 83, 30.12.2021

Gokce Yagmur Gunes Gencer , Lutfiye İpek , Duygu Sanem Kara , Fatmanur Uzun , Sebahat Yaprak Çetin

https://doi.org/10.46414/yasad.1035803

Öz

Amaç: Bu çalışmada, ülkemizde yaşlılarda düşme ve denge konusunda yapılan araştırmaları, konu ve yöntem
açısından özelliklerini ortaya koymak, çalışmaları tanımlamak ve sistematik olarak incelemek amacıyla
yapılmıştır.
Yöntem: Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. TUBİTAK
Ulakbim Türk Tıp Dizini ve Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi (Yöktez) veri tabanlarından “yaşlı”
ve “düşme” ve “denge” anahtar kelimeleri taranmıştır. 2000-2020 yılları arasında tamamına erişilebilen ve
araştırmaya dahil edilme kriterlerine uygun toplamda 21 araştırma çalışma kapsamına alınmış ve incelenmiştir.
Bulgular: İlgili alandaki çalışmaların son yıllarda artış gösterdiği saptanmıştır. Geriatrik bireylerde düşmenin;
ilerleyen yaş, denge, fonksiyonel mobilite, alt ekstremite nöromüsküler fonksiyon, yaşam kalitesi, non- spesifik
bel ağrısı, kırılganlık ve alt bileşenleri gibi faktörlerden etkilenmektedir. Ayrıca geriatrik bireylerde ilerleyen yaş,
düşme korkusu, düşme hikayesi, geriatrik depresyon, ikamet edilen yer, kadın cinsiyet, inme, diyabet, kullanılan
ilaç grubu, sosyal yönden zayıf olmak, non- spesifik bel ağrısı, engelli olmak, kırılganlık ve alt bileşenleri gibi
faktörlerin denge performansını etkilemektedir. Düşme korkusuna sahip geriatrik bireylerin fiziksel aktivitelerinin,
denge performanslarının, yaşam kalitelerinin etkilenmiş olduğu görülmektedir. Ayrıca diyabet, non-spesifik bel
ağrısı varlığında, yaşlı inme hastalarında, düşme öyküsüne sahip kişilerde ve kadınlarda düşme korkusunun daha
fazla olduğu görülmektedir.
Sonuç: Yaşlı bireylerde düşmeyi önlemeye ve denge performansını iyileştirmeye yönelik daha fazla kanıta dayalı
müdahalelere ihtiyaç vardır.

Anahtar Kelimeler

YAŞLI, DÜŞME, DENGE

Kaynakça

• Alkan, H., Yıldız, N., Sarsan, A., Akkaya, N., Fındıkoğlu, G., Sevinç, Ö., Topuz, O., & Ardıç, F. (2014). The relationship between posturographic fall risk and clinical balance tests among community-dwelling older adults. Turkish Journal of Geriatrics, 17(3), 242-248
• Ang, G. C., Low, S. L., & How, C. H. (2020). Approach to falls among the elderly in the community. Singapore Medical Journal, 61(3), 116.
• Ataş Balcı, L. (2016). Yaşlı Bireylerde Kognitif Denge ve Yürüme Eğitimi ile Çift Görev Eğitiminin Düşme Riski Üzerine Etkinliğinin Araştırılması Doktora Tezi, İstanbul Medipol Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul.
• Avcı, Ş. (2012). Yaşlı Bireylerde Denge Eğitimi, Düşme Riski ve Yaşam Kalitesi İlişkilerinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Bolu.
• Aydın, Z. (2019). Yaşlılarda Düşmenin Önlenmesinde Multikomponent ve Denge Egzersizlerinin Etkisi. Tıpta Uzmanlık, Balıkesir Üniversitesi. Balıkesir.
• Babayiğit İrez, G. (2009). Pilates exercise positively affects balance, reaction time, muscle strength, number of falls and psychological parameters in 65+ years old women. Doctoral Thesis, Middle East Technical University Social Sciences Institute. Ankara.
• Baran Görgün, A. (2011). Aile ve Yaşlanma. TC Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını. Eskişehir.
• Birimoğlu Okuyan, C. (2016). Yaşlılara Uygulanan Tai Chi Chuanegzersizinin Düşme Korkusu,Denge ve Fiziksel Benlik Algısı Üzerine Etkisi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüs]. Ankara.
• Ceceli, E., Güven, D., Okumuş, M., Gökoğlu, F., & Yorgancıoğlu, R. (2007). Geriatrik hastalarda denge, yaş ve fonsiyonel durum ilişkisi. Türk Geriatri Dergisi, 10(4), 169- 172.
• Chu, L.-W., Chi, I., & Chiu, A. (2005). Incidence and predictors of falls in the Chinese elderly. Ann Acad Med Singapore, 34(1), 60-72.
• Clague, J. E., Petrie, P. J., & Horan, M. A. (2000). Hypocapnia and its relation to fear of falling. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 81(11), 1485-1488.
• Değer, T. B. (2017). Yaşlılarda Denge Bozukluğunun Sıklığı, Biyolojik-Sosyal Nedenleri ve Düşme Riskindeki Rolü. Doktora Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Delbaere, K., Close, J. C., Heim, J., Sachdev, P. S., Brodaty, H., Slavin, M. J., Kochan, N. A., & Lord, S. R. (2010). A multifactorial approach to understanding fall risk in older people. Journal of the American Geriatrics Society, 58(9), 1679-1685.
• Demircioğlu, A., Uysal, S. A., & Hamurcu, M. Ş. (2019). Yaşlı bireylerde görme fonksiyonu, denge ve düşme davranışlarının incelenmesi. Türk Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi, 30(3), 191-198.
• Fagerström, C., Persson, H., Holst, G., & Hallberg, I. R. (2008). Determinants of feeling hindered by health problems in daily living at 60 years and above. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 22(3), 410-421.
• Gage, W. H., Sleik, R. J., Polych, M. A., McKenzie, N. C., & Brown, L. A. (2003). The allocation of attention during locomotion is altered by anxiety. Experimental Brain Research, 150(3), 385-394.
• Gerards, M. H., McCrum, C., Mansfield, A., & Meijer, K. (2017). Perturbation‐based balance training for falls reduction among older adults: Current evidence and implications for clinical practice. Geriatrics & Gerontology İnternational, 17(12), 2294-2303.
• Gill, T. M., Williams, C. S., de Leon, C. F. M., & Tinetti, M. E. (1997). The role of change in physical performance in determining risk for dependence in activities of daily living among nondisabled community-living elderly persons. Journal of Clinical Epidemiology, 50(7), 765-772.
• Göz, E. (2016). Yaşlı İnme Sayrılarında (Hastalarında) Düşme Sıklığı ile İşlevsel Yeti, Denge ve Yaşam Niteliği Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Gümüş, E., Arslan, İ., Tekin, O., Fidancı, İ., Eren, Ş. Ü., Dilber, S., & Şahin, K. (2017). Kendi evi ve huzurevinde yaşayan yaşlılarda, denge ve yürüme skorları ile düşme riskinin karşılaştırılması. Ankara Med J, 2, 102-110.
• Gürler, H., Bayraktar, N., & Erdil, F. (2017). Cerrahi girişim uygulanan yaşlı bireylerde düşmelerin önlenmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Surgical Nursing-Special Topics, 3(2), 124-129.
• Jahanpeyma, P. (2018). Yaşlı Bireylerde Otago Egzersizlerinin Fiziksel Performans, Denge, Düşme, Kırılganlık ve Güçlendirme Üzerindeki Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Ege üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Kaya, Ü., Saygı, E. K., & Akyüz, G. (2011). Yaşlılarda görülen D vitamini eksikliğinde alfakalsidol tedavisinin düşme ve denge üzerine etkileri. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi, 57(2).
• Keskin, M. (2019). Yaşlılarda Düşme Riski, Denge ve Yaşam Kalitesinin, Kırılganlık Bileşenleriyle İlişkisinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Kocic, M., Stojanovic, Z., Lazovic, M., Nikolic, D., Zivkovic, V., Milenkovic, M., & Lazarevic, K. (2017). Relationship between fear of falling and functional status in nursing home residents aged older than 65 years. Geriatrics & Gerontology International, 17(10), 1470-1476.
• Koyuncu, G., Tuna, F., Yavuz, S., Kabayel, D. D., Koyuncu, M., Özdemir, H., & Süt, N. (2017). Kırıktan önceki son durak: Yaşlıda düşme ve denge kaybının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi, 63(1),14-22
• Lawlor, D. A., Patel, R., & Ebrahim, S. (2003). Association between falls in elderly women and chronic diseases and drug use: cross sectional study. Bmj, 327(7417), 712-717.
• Lim, Y. M., & Sung, M. H. (2012). Home environmental and health‐related factors among home fallers and recurrent fallers in community dwelling older Korean women. International Journal of Nursing Practice, 18(5), 481-488.
• Lipsitz, L. A., Jonsson, P. V., Kelley, M. M., & Koestner, J. S. (1991). Causes and correlates of recurrent falls in ambulatory frail elderly. Journal of gerontology, 46(4), M114- M122.
• Onat, Ş., Özişler, Z., & Köklü, K. (2013). Osteoporetik yaşlılarda denge bozukluğu. Türk Osteoporoz Dergisi, 19, 87-89.
• Özsoy, G. (2016). Non- Spesifik Bel Ağrısı Olan ve Olmayan Yaşlı Bireylerde Postüral Kontrol, Denge Performansı, Mobilite Düzeyi, Fiziksel Aktivite Düzeyi, Düşme Ve Düşme Korkusunun Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Pasquetti, P., Apicella, L., & Mangone, G. (2014). Pathogenesis and treatment of falls in elderly. Clinical Cases In Mineral and Bone Metabolism, 11(3), 222.
• Rao, S. S. (2005). Prevention of falls in older patients. American family physician, 72(1), 81- 88.
• Sapmaz, M. (2018). Yaşlılarda Düşme Korkusunun Denge ve Çift Görev Performasına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Soyuer, F., Şenol, V., & Elmalı, F. (2012). Huzurevinde kalan 65 yaş ve üstündeki bireylerin, fiziksel aktivite, denge ve mobilite fonksiyonları. Cep, 542(235), 40-62.
• Tander, B., Atmaca, A., Ulus, Y., Tura, Ç., Akyol, Y., & Kuru, Ö. (2016). Balance performance and fear of falling in older patients with diabetics: a comparative study with non-diabetic elderly. Turkish Journal of Physical Medicine & Rehabilitation/Turkiye Fiziksel Tip ve Rehabilitasyon Dergisi, 62(4).
• Thomas, E., Battaglia, G., Patti, A., Brusa, J., Leonardi, V., Palma, A., & Bellafiore, M. (2019). Physical activity programs for balance and fall prevention in elderly: A systematic review. Medicine, 98(27). doi: 10.1097/MD.0000000000016218.
• Todd, C., & Skelton, D. (2004). What are the main risk factors for falls amongst older people and what are the most effective interventions to prevent these falls? World Health Organization.
• Topçu, Ş. (2009). 55 Yaş Üstü Yaşlılarda Uygulanan On İki Haftalık Düzenli Denge, Kuvvet ve Aerobik Alıştırmaların Düşmeye Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Antalya.
• TÜİK. (2020). İstatistiklerle Yaşlılar 2019. Retrieved 9 Ocak 2021 from http//www.tuik. gov.tr Ulus, Y., Akyol, Y., Tander, B., Durmuş, D., Bilgici, A., & Kuru, Ö. (2013). The relationship between fear of fallıng and balance in communıty-dwellıng older people. Turkish Journal Of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi, 16(3), 260-265
• Ünsal, H. Ş. (2020). Sarkopenisi Olan Yaşlı Bireylerde Ayakta Pilates Egzersiz Eğitiminin Kas Kuvveti, Fiziksel Performans, Denge ve Düşme Riski Üzerine Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Ünver, B. (2017). Yaşlı Bireylerde Plantar Duyu ve Basınç Dağılımı Değişikliklerinin Denge ve Düşmeye Etkisi. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• WHO. (2007). WHO global report on falls prevention in older age. https://www.who.int/ageing/publications/Falls_prevention7March.pdf Erişim Tarihi: 23.12.2020
• WHO. (2015). World Population Prospects The 2015 Revision. http://esa.un.org/unpd/wpp/publications/files/key_findings_wpp_2015.pdf Erişim Tarihi: 23.12.2020
• Wong, A. M., Lin, Y.-C., Chou, S.-W., Tang, F.-T., & Wong, P.-Y. (2001). Coordination exercise and postural stability in elderly people: effect of Tai Chi Chuan. Archives of Physical Medicine and Rehabilitation, 82(5), 608-612.
• Woollacott, M. H., & Shumway-Cook, A. (1990). Changes in posture control across the life span—a systems approach. Physical Therapy, 70(12), 799-807.