An Synoptic of Modern Algerian Novel

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 1, 44 - 66, 28.06.2022

Turgay Gökgöz

Öz

Modern Cezayir Romanına Bir Bakış

Öz

Cezayir, 1830 yılında Fransızlar tarafından işgal edildikten sonra halka yönelik olarak anadili olan Arapçadan ve dini olan İslam’dan uzaklaştırma politikası uygulanmaya başlanmıştır. Bu minvalde de eğitimden yoksun bir Cezayir toplumu oluşturmak amaçlanmıştır. Bu amaçları için uğraşan Fransızlar ülkede 1900-1960 yılları arasında ambargo uygulamış ve Cezayirli müellifler ve yazarlar çalışmalarını yayımlayamamışlardır. Bu nedenle ürettikleri çalışmaları Tunus gazete ve dergilerine göndermişler ve oradan Cezayir topraklarına dağıtılan gazete ve dergiler üzerinden yapılan çalışmalar okunur olmuştur. Fransızların uyguladıkları yasaklar ve politikalar yüzünden edebiyat gelişmemiş ve Mısır’da başlayan “Nahda” hareketine geç kalınmıştır. Fransızlar nedeniyle ülkede 1950 yılına dek sayısal bakımdan az olsa bile Fransızca bir edebiyatın varlığı görülür. Özellikle 1945-1960 yılları arasında Fransızca edebiyat gelişme kaydetmiş ve Frankofon Cezayir edebiyatı kapsamında günümüzde de varlığını devam ettirmiştir. Arapça romanlar ise özellikle 1970’li yıllarda sanatsal bağlamda görülmüş ve günümüze dek gelişme kaydederek gelebilmiştir. İlgili bu çalışmada iki dilli bir edebiyata sahip olan Cezayir’de hem Fransızca hem de Arapça roman türünün ilk örneklerinin neler olduğu, roman türünün tarih boyunca izlediği seyir, en önemli müellifler ve müelliflerin ürünlerine dair detaylı bir şekilde bilgi vermek amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cezayir, Roman, Sömürge

Kaynakça

• Allen, Christen M.: “Generation Differences Between North Africa Francophone Literatures : The New Stories of Immigrant in France”, Utah State Üniversitesi, Lisans Tezi. Utah, 2009.
• Bedrettin Aytaç, “Selâme Mûsâ ve Arap Dili Üzerine Görüşleri”, Nüsha Dergisi, 2011.
• ‘Amirî, Îmân: “Sûretu’s-Sevrati’t-Tahrîriyyeti fî’l-Rivâyeti’l-Cezâiriyye bi’l-Luğati’l-Feransiyye”, Mecelletu’l - Buhûs ve’d- Dirâsâti’l- İnsâniyye, Sayı: 10, 2005, s. 171- 190.
• el-A‘rac, Vâsinî: “Sûretu’s-Sevrati’t-Tahrîriyyeti fî’l-Rivâyeti’l-Cezâiriyye bi’l-Luğati’l-Feransiyye”, Mecelletu’l - Buhûs ve’d- Dirâsâti’l- İnsâniyye, Sayı: 10, 2005, s. 171- 190.
• Bil‘ayn, Nesîme ve Bilehn, Kerîme: “Şi‘riyyetu’l-Luğati fî Rivâyeti Fevdâ Havâs li’Ahlâm Musteğânemî“, Mentûri Üniversitesi Edebiyat ve Diller Fakültesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Biskra, 2011.
• Can, Ahmet Hamdi: “Modern Cezâyir Edebiyatı, et-Tahir Vattar’ın Romanlarında Toplumcu Gerçekçilik”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2013. Dali, Mariam: “Ahlâm Musteğânimî’nin Zâkiretu’l-Cesed Adlı Romanı”, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2015.
• Damle, Rye, Women's Writing in Twenty-First-Century France: Life as Literature, University of Wales Press, Cardiff, 2013. Fâsî, Mustafâ: Dırâsât fî’r-Rivayeti’l-Cezâiriyye, Dâru’l-Kasbe, Cezayir, 1999.
• Fischbach, Michael R.,” Tahar Ben Jelloun”, Biographical Encyclopedia of the Modern Middle East and North Africa, Thomson - Gale, New York, 2008.
• Granara, William: Encyclopedia of African Literature, Editor: Simon Gikandi, Routledge, New York, 2003.
• Haddûsî Râbah, Bennûr ‘A’işe, Huseynî et-Tâhir, Sehâde Fadîle b., Sehâde Âmâl b.: Mevsû‘atu’l - ‘Ulemâ’ ve’l - Udebâ’i’l - Cezâiriyyîn, C.I-II, el-Hadâra, Cezayir, 2006.
• Khelifa, Samiha: Cezayir’in İşgal Döneminde Edebiyat, Estetik ve Tarih, III. Türkiye Lisansüstü Çalışmalar Kongresi, Sakarya, 2014.
• Logan, Peter Melville: The Encylopedia of The Novel, John Wiley and Sons, Oxford, 2011.
• Marx-Scouras, Danielle: Encyclopedia of African Literature, Editor: Simon Gikandi, Routledge, New York, 2003.
• Mefkûde, Salih: Ebhâs fî’r-Rivâyeti’l-‘Arabiyye, Menşûrâ Mihberi Ebhâs fî’l-Luğati ve’l-Edebi’l-Cezâirî, Biskra, t.y.
• Mefkûde, Salih: el-Mer’etu fî’r-Rivâyeti’l-Cezâiriyye, Muhammed Haydar Üniversitesi, Biskra, 2009.
• Mennûr, Ahmed: el-Edebu’l-Cezairi bi’Lisani’l-Feransî, Dîvânu’l-Matbû‘ati’l-Cami‘iyye, Cezayir, 2007.
• Mennûr, Ahmed: Melâmihu Edebiyye, Dâru’s-Sâhil, Cezayir, 2008.
• Ma‘merî Ahlâm: “Neş’etu’r - Rivâyeti’l - Cezâiriyyeti’l - Mektûbe bi’Luğati’l -‘Arabiyye”, Mecelletu’l-Eser, Sayı:20, Haziran 2014, s. 57-62.
• Orlando, Valérie K., The Algerian New Novel: The Poetics of a Modern Nation, 1950-1979, University of Virginia Press, Virginia, 2017.
• Sakkut, Hamdi: The Arabic Novel (Bibliography and Critical Introduction 1865-1995), The American University in Cairo Press, New York, 2000.
• Temelat, Neslihan: Cezayir: İkinci Baharını Yaşayamayan Ülke, TBMM Araştırma Hizmetleri Başkanlığı, Uluslararası İlişkiler Bölümü.
• Ürün, Ahmet Kazım: ”Modern Arap Edebiyatında Öne Çıkan Bazı Temalar”, SEFAD, 2016 (35), 131-144.
• Yıldız, Şerafeddin: “Yûsuf İdris’in Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği”, SEFAD, 2009 (22), 279-310.