BİR KAMU ÖRGÜTLENMESİ MODELİ OLARAK FON TİPİ YÖNETİM: TASARRUF MEVDUATI SİGORTA FONU

Yıl 2019, Sayı: 40, 61 - 77, 31.10.2019

Recep Fedai

Öz

2000’li
yıllarda bankacılık alanında yaşanan krizler sonrası TMSF, batan bankaların
yönetimine el koymuş ve bu bankalardan bazılarını piyasadaki diğer bankalarla
birleştirmiştir. Mevduat sahiplerinin zararlarını kamu adına üstlenen kurum
olarak bankalara ilişkin yönetim faaliyetlerinden sonra bunların piyasaya devredilmesinde
önemli örgüt olmuştur. TMSF’nin bünyesinde çok sayıda banka ve şirketin
bulunması onu önemli bir kamu örgütü haline getirmiş ve bu durum çalışma
açısından TMSF’nin inceleme nesnesi olarak seçilmesinde etkili olmuştur. Konu,
kamu yönetimi disiplininde siyaset-yönetim ayrımı tartışması bağlamında ele
alınmış; ardından TMSF, kamu örgütlenmesi açısından belirli kriterler etrafında
örgütsel incelemeye tabi tutulmuştur.

TMSF,
2018 yılında hükümet sistemine ilişkin anayasal değişiklikler sonrası
Cumhurbaşkanlığı’na bağlanmıştır. Bu çalışmada TMSF’nin bir kamu örgütü olarak kamu
tüzel kişiliği kazanması ve fon tipi yönetim modeline sahip olması, örgütün
işlevsel değişimi üzerinden ele alınmaktadır. Çalışmada TMSF’nin örgütsel
yapısında yaşanan dönüşüm sonrası TMSF’nin işlevindeki değişikliklerin ortaya
konulması amaçlanmaktadır. Fon tipi yönetim modeli, idari ve mali özerklik,
kamu tüzel kişiliği, üst kurul ve kayyımlık konuları kamu örgütlenmesi
bağlamında incelenmiş; TMSF’nin sahip olduğu varlıklara ilişkin veriler
tablolar halinde sunulmuştur. Çalışma soncunda TMSF’nin batan bankaların tekrar
piyasaya kazandırılmasında önemli bir işlevi olduğu, üst kurul olmadığı ancak
kayyımlık yetkisi sonrası sahip olduğu iştirakler sebebiyle holding benzeri bir
yapıya dönüştüğü vb. gibi bulgulara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fon Tipi Yönetim, Üst Kurul, özerklik, tüzel kişilik, kayyım

Kaynakça

• AĞZITEMİZ, Y. Serdar, ERTANOĞLU A. (2008). “Mevduat Sigortacılığında Kamuoyu Farkındalığı ve Northern Rock Olayı”, Tüzel Kişilik Perdesinin Aralanması TMSF I. Uluslararası Ticaret Hukuku Sempozyumu, Çatı Dergisi, 2(2), s.1-49.
• ALTINOK, T. İLSEVEN, N. (2010). “Mevduat Güvencesi ve Türkiye”, Güncel Dergisi, Maliye Finans Yazıları, 24 (86), s.11-41.
• AYDIN, Y. (2010). Türk Kamu Yönetiminde Yeni Bir Model Olarak Üst Kurullar, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Sakarya.
• BAHÇECİ, B. (2012). “TMSF’nin Özel Hukuktan Kaynaklı Alacaklarını Tahsilde Yetkisini Aşması Sorunu”, TBB Dergisi, 101, s.223-246.
• BATTAL A. (2004). “Sosyal Devletin Liberal Ekonomideki Eli: TMSF Nasıl Kuruldu, Nasıl Algılanıyor, Nasıl Tasarlanmalı”, Bankacılık ve Sorunları Sempozyumu, Ankara.
• BDDK (2001). Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kapsamındaki Bankalar: Performans ve Gelişme Raporu.
• BDDK (2002). BDDK Kuruluş Yapısı ve Faaliyetleri Tanıtım Kitapçığı.
• BOYACIOĞLU, M. Acar (2002). “1980 Sonrası Türk Bankacılık Sektöründeki Gelişmeler, Krizlerin Sektör Üzerindeki Etkileri ve İyileştirici Öneriler” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, s.523-538.
• DOEHRING, K. (2002). Genel Devlet Kuramı (Genel Kamu Hukuku), (Çev.) Ahmet Mumcu, İnkılâp Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
• DURAN, L. (1997). “Türkiye’de Bağımsız İdari Otoriteler”, Amme İdaresi Dergisi, 30(1), s.3-10.
• ER, S. (2010). “5018 Sayılı Kanun Karşısında Düzenleyici ve Denetleyici Kurumların Konumu”, Dış Denetim Dergisi, Sayı:1, (Temmuz- Ağustos- Eylül), s.184-191.
• EROL, A. (2003). “Devletin Ekonomik ve Mali Birimleri ve Görevleri”, Mükellefin Dergisi, 114, s.159-171.
• FEDAİ, R. (2015). “Kamu Yönetiminde Artan Merkez Etkisi”, Övgün AKP Nasıl Yönetti? (2002-2015), (Yay. Haz.) Barış Övgün, Nika Yayınevi, Ankara, 163-203.
• KARAKURT, A. (2009). “Sermaye Piyasası Kanunu Bağlamında İdari Yaptırımlar”, TBB Dergisi, 85, 137-172.
• KARALAR, B. (2010), Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Ve Fon Alacaklarının Tahsilât Durumu, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KESTANE, D. (2002). “Kamu Kesiminde İdari Kuruluşların Genel Görünümü ve İdari Yapıda Yeni Organizasyonlar Olarak Bağımsız İdari Otoriteler (Üst Kurullar), Maliye Dergisi, 139 (Ocak-Nisan), 27-50.
• MÜSLÜMOV, A. (2005). “Full deposit insurance and the moral hazard problem: the case of the Turkish banking system”, Bogazici Journal-Review of Social, Economic and Administrative Studies, 19(1-2), 127-144.
• RG, 2243 sayılı Mevduatı Koruma Kanunu, RG: 05.06.1933, Sayı: 2419.
• RG, Asker Ailelerinden Muhtaç Olanlara Yardım Hakkında Kanun, RG: 15.08.1941, Sayı: 4887.
• RG, 7129 Sayılı Bankalar Kanununa Ek Kanun, RG: 13.12.1960, Sayı: 10679.
• RG, Bankalar Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, RG: 22.07.1983, Sayı: 18112.
• RG, Bankalar Kanunu, RG: 02.05.1985, Sayı: 18742.
• RG, 4389 sayılı Bankacılık Kanunu, RG: 18.06.1999, Sayı: 23734.
• RG, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, RG: 24.12.2003, Sayı: 25326.
• RG, Bankalar Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun RG: 26.12.2013, Sayı: 25328.
• RG, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu, RG: 01.11.2005, Sayı: 25983 mükerrer.
• RG, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Teşkilat Yönetmeliği, RG: 25.03.2006, Sayı: 26119.
• RG, Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabul Edilmesine Dair Kanun RG: 24.11.2016, Sayı: 29898.
• TAN, T. (2002). “Bağımsız İdari Otoriteler veya Üst Kurullar”, Amme İdaresi Dergisi, 35(2), 11-37.
• ŞANLISOY, S., ÖZCAN, A. (2006). “Türkiye’de Bağımsız Düzenleyici Kuruluşların Bağımsızlığı” ESİAD Siyasa Dergisi, 2(3-4), 99-132.
• TEPE, B., ARDIYOK, Ş. (2004). “Devlete Yeni Rol: Regülasyon”, Amme İdaresi Dergisi, 37(1), s.105-130.
• TMSF (2011). 2010 Faaliyet Raporu.
• TMSF (2012). 2011 Faaliyet Raporu.
• TMSF (2018). 2017 Faaliyet Raporu.
• TMSF (2017). 2016 Faaliyet Raporu.
• TMSF (2019a). https://www.tmsf.org.tr/tr/Tmsf/Info/tarihce.tr, E.T.: 28.07.2019.
• TMSF (2019b). https://www.tmsf.org.tr/tr/Sirket/Kayyim?page=1, E.T.: 26.08.2019.
• OYAN, O., AYDIN, A. Rıza (1991). Türkiye’de Maliye ve Fon Politikaları Alternatif Yönelişler, Adım Yayıncılık, Ankara.
• YAHYAOĞLU, G., KORKMAZ, M. (2012). “TC Merkez Bankası, Sermaye Piyasası Kurulu Ve Bankacılık Düzenleme Ve Denetleme Kurumu'nun, Kamu Kesiminde Finansal Piyasalara Müdahalesinin, Bankacılık Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Akademik Bakış Dergisi, 28, s.1-18.