Zap Suyu Düşleri Kitabında Çukurca’nın Kültürel Unsurları ve Bu Kültürel Unsurların İstanbul’a Yolculuğu

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 1, 76 - 89, 23.06.2023

Yakup Gelir

https://doi.org/10.59902/yazit.1290099

Öz

Toplumun maddi ve manevi değerlerin bütünü olan kültür, uzun bir zaman dilimi içerisinde oluşabilen, ardıllarıyla ilişkili ve toplumun kimliğini yansıtan özelliklere sahiptir. Geniş bir tanımlama içeren kavram, şekillendirdiği toplumla özdeşleşerek, onu diğer toplumlardan ayıran ve dünya mirasına katkı yapabilen bir hususiyet barındırmaktadır. Bunların haricinde kültürün farklı araçlarla diğer toplumlara taşınması da söz konusudur. Bu süreç esnasında kültür; özgünlüğüne, beslendiği dinamiklere, ilişkili olduğu toplum ve medeniyete has bir gelişim göstermekte, karşı kültüre katkı sunabilecek bir nitelik kazanmaktadır. Toplumu yansıtması, kalıcılığı, toplumun inşa edilmesinden ötürü üstlendiği sorumluluk ve aidiyet gibi özelliklerden dolayı kültürle alakalı birçok değerlendirme yapılmıştır. Hakkındaki çalışma ve değerlendirmelerle ilgi odağı olan kavram, popülaritesinden ve muteber konumundan ötürü birçok yapıta konu olmuştur. Kültürün yukarıda belirtilen özelliklerine vurgu yapan, bunları ön plana çıkartan, onun hem kendi içinde hem dışarıya yolculuğunu anlatan yapıtlardan biri de kolektif bir eser olan Zap Suyu Düşleri kitabıdır. Zap Havzası’nın yerleşim birimlerinden Çukurca’yı konu edinen eserde, kültürün kimlikle ilişkisi, kültürel kodlar güçlü bir şekilde vurgulanmakta ve anlatılan yerin kültür haritası ortaya konulmaktadır. Bu çerçevede kültür-insan, kültür-coğrafya birlikteliğinin kodlandığı kitabın İstanbul’a yolculuğu da söz konusudur. Kitabın yazarı, çizeri ve 37 çocuğun çıktığı bu yolculuk, kültürel diyalog ve Çukurca’nın kültürel unsurlarının İstanbul’a taşınması bağlamında gelişir. Bununla mikro kültür olarak tanımlanabilecek Çukurca’daki kültürel dinamiklerin kökeni, içerdiği değer, yolculuğun yapılacağı İstanbul ile karşılaşması ve onun özgül ağırlığı irdelenmektedir. Bu çalışma, Çukurca’nın yerelindeki kültürel unsurları, kültürün insan ve toplum bağlamındaki dinamizmini, kendini yenileme eğilimini, kendisini İstanbul gibi makro kültürle deneyimleme arzusunu, buna aracı olanların ruh dünyasındaki devinimleri ve davranışlarındaki değişimi göstermeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kültür, toplumsal kimlik, yolculuk, Çukurca, Zap Suyu Düşleri.

Cultural Features of Çukurca and the Journey of these Cultural Features to İstanbul in the Book of Zap Suyu Düşleri

Öz

Culture, consisting of the total of a society spiritual and material values, becomes in long times and affects the later relations. Therefore, it forms a society identity as well. Having a wide definition, culture differs societies from each other and contributes a lot to world culture heritage. Another fact is that it is transferred to other societies in various means. Along this process it gains many improvements related to its original searches and its civilization while does many contributes to other social cultures. There are many evaluations related to culture-society connections, its reflective aspects, social responsibility, identity expression and authenticity. It has become a term to many works and researches because of its popularity and valuable usages. One of the works that emphasizes the above-mentioned features of culture, brings them to the forefront, and talks about its journey both inside and outside, is the book Zap Suyu Dreams, which is a collective work. In the work which aims Çukurca that is a town of Zap River Basin, cultural codes and its relations with identity are strongly stressed and reflects their cultural map. Besides, the book’s journey to Istanbul is also another matter which culture-human and culture-geography integrality are coded. This journey of the book which is written and illustrated by 37 children is forming in the frame of cultural dialogue and how the cultural motifs of Çukurca travel to Istanbul. Therefore, Çukurca’s cultural dynamics named also micro culture and their background, valuable aspects and the comparisons with Istanbul are evaluated and narrated. This present aims to reflects Çukurca’s cultural motifs, the relations between culture and society, culture and geography, its effects on human and societies, while facing macro and micro cultural codes and how this transferring affects conveyers’ souls.

Anahtar Kelimeler

Culture, social identity, journey, Çukurca, Zap Suyu Düşleri

Kaynakça

• Akın, Necmi (2007). “Hakkâri’de Yatırlara Bağlı Halk İnanışları”. III. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu 06-08 Haziran Hakkâri. Ed. Oktay Belli. Van: Van Valiliği Yayınları, 417-429.
• Aksoy, Mustafa (2008). “Kültür Sosyolojisi Açısından Halı-Kilim Sanatı ve Etnografik Eserlerdeki Damgaların Dili”. 38. Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi. Haz. Zeki Dilek vd. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 75-120.
• Buğrul, Hasan (2008). “Hakkâri Etnografik Eserlerinden Yün Eldivenler Üzerine Bir Çalışma”. Erdem, 75: 35-66.
• ÇÇ (Çukurcalı Çocuklar) (2019). Zap Suyu Düşleri. Yazar Koçu: Elif Ayla, Çizer Koçu: Elif Yemenici. İstanbul: Hayykitap.
• Erkenekli, Mehmet (2013). “Toplumsal Kültür Araştırmaları İçin Değer Merkezli Bütünleşik Bir Kültür Modeli Önerisi”. Savunma Dergisi, 1(2): 147-172.
• Gümüştekin, Nuray (2007). “Kültür Kavramı ve Osmanlı’dan Günümüze Kültürel Yapının İncelenmesi”. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Bildiriler Kitabı. Haz. Zeki Dilek vd. Ankara: Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları, 317-326.
• Güvenç, Bozkurt (1979). İnsan ve Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Işık, Caner (2013). “Kültür Sosyolojisi: Toplumsalı Anlamada Bir Zorunluluk”. Türkiye Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 16(2): 151-169.
• Karslı, Ömür (2016). “Ernst Cassirer’de Kültürün Anlamı”. Jomelips Yönetim Ekonomi Edebiyat İslami ve Politik Bilimler Dergisi, 1(2): 38-59.
• Kocadaş, Bekir (2005). “Kültür ve Medya”. Uluslararası İnsan Bilimler Dergisi, 8(1): 1-8.
• Sarıtaş, Süheyla (2019).“Halkbiliminde Maddi Kültüre Teorik ve Metodolojik Yaklaşımlar”. Millî Folklor Dergisi, 122: 29-40.
• Yeşil, Salih (2013). “Kültür ve Kültürel Farklılıklar”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(44): 52-81.
• Yıldız, Tolga (2014). “Saussure’den Bakhtin’e Dil-Kültür İlişkisi: Tümü Kapsayıcı Olgu”. İdil, 3(11): 115-136.