THE PROBLEM OF INTEREST TO BE APPLIED IN THE REFUND OF EXCESSIVE OR UNDULY COLLECTED TAXES: AN ANALYSIS IN THE LIGHT OF DECISIONS OF TURKISH COUNCIL OF STATE

Yıl 2022, Cilt: Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı Sayı: 2022-2, 197 - 248, 12.09.2022

İmran Arıtı Erdem

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1010163

Öz

Within tax practices, the administration may collect taxes from taxpayers
in excess or unduly. As a result, taxpayers incur losses appeared as a decrease in
the value of money and the loss of the opportunity to use and get yields. The
interest applies in compensating such losses besides the refund. There are two
possibilities for taxpayers: the application to the tax administration or bringing
an annulment action against courts. In order to compensate the damage of the
taxpayer who applies for the correction, deferment interest is calculated in
accordance with Article 112/4 of Tax Procedure Law No 213, while different
results occur for the taxpayer who chooses or have to file an action. Different
practices of courts have so far been observed regarding the interest. In this
study, in addition to the previous case law of the Council of State on this topic,
the recent change in the case law is examined.

Anahtar Kelimeler

Excessive or Unduly Collected Taxes, Damage, Interest, Deferment Interest, Statutory Interest

FAZLA VEYA YERSİZ OLARAK TAHSİL EDİLEN VERGİLERİN İADESİNDE UYGULANACAK FAİZ SORUNU: DANIŞTAY KARARLARI IŞIĞINDA BİR İNCELEME

Öz

İdarenin, vergilendirme süreci içerisinde, mükelleften fazla veya yersiz
olarak vergi tahsil edebildiği görülmektedir. Bunun sonucunda uhdesinden bir
miktar para çıkan mükellef, bu paranın kullanım imkanıyla getirilerinden
mahrum kalınması ve zaman içinde değerinin azalması şeklinde tezahür eden
bir maddi zarara uğramaktadır. Bu zararın giderilmesinde, fazla veya yersiz
tahsil edilen verginin iadesinin yanı sıra faiz kurumu da gündeme gelmektedir.
Bu minvalde mükellef bakımından hata düzeltme/şikayet yoluna başvurma
veya iptal davası açma şeklinde iki imkan söz konusudur. Hata
düzeltme/şikayet talebi kabul edilen mükellefin zararının giderilmesinde
iadenin yanı sıra Vergi Usul Kanunu’nun 112/4 maddesi uyarınca tecil faizi
oranında hesaplanan faiz ödenirken, doğrudan iptal davası açmayı tercih eden
ya da hata düzeltme/şikayet başvurusu reddedilerek dava açmak zorunda kalan
mükellefe ödenecek faiz konusundaki yorum farklılıkları nedeniyle bu zamana
kadar mahkemelerin farklı kararlar verdikleri görülmektedir. Çalışmada
Danıştay’ın fazla veya yersiz tahsil edilen vergilerin iadesinde uygulanacak faize
ilişkin geçmiş içtihadı ele alınmakta ve yakın tarihli içtihat değişikliği
irdelenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Fazla veya Yersiz Olarak Tahsil Edilen Vergi, Zarar, Faiz, Gecikme Faizi, Gecikme Zammı, Tecil Faizi, Kanuni Faiz

Kaynakça

• Ateşağaoğlu, Erdem (2007) “Verginin Hukuka Aykırı Tahsil Edildiğine İlişkin Verilen Yargı Kararları Üzerine İade Edilecek Vergilerde Mükellefin Uğradığı Zararın Giderilmesi ve Bu Konuya İlişkin Bir Danıştay Kararı”, İÜHFM, C: 65, S: 1, s. 353-374.
• Bahtiyar, Mustafa (2017) “Fazla veya Yersiz Olarak Tahsil Edilen Vergilerin Dava Yoluyla İadesinde Faiz ve Bu Konudaki Yargı Kararları”, Yaklaşım, S: 298, s. 237-241.
• Başaran Yavaşlar, Funda (2007) “Anayasal Bir Hak Olarak Vergi İadelerinde Faiz”, Vergi Dünyası, S: 316, s. 84-101.
• Bilici, Nurettin (2020) Vergi Hukuku, 50. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi. Candan, Turgut (2013) “Hukuka Aykırı Olarak Tahsil Edilen Verginin Geri Verilmesinde Faiz, Mali Çözüm, S: 118, s. 161-186.
• Çağan, Nami (1982) Vergilendirme Yetkisi, İstanbul, Kazancı Hukuk Yayınları.
• Gerçek, Adnan (2017) Kamu Alacaklarının Tahsil Hukuku, 5. Baskı, Bursa, Ekin Yayınları.
• Güneş, Gülsen (1998) “Vergisel Uyuşmazlıkların Genel Görünümü ve Bireysel Boyutlu Vergisel Uyuşmazlıklar”, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Prof. Dr. Sevim Görgün’e Armağan, Otuz Sekizinci Seri, Yıl 1996/1997, İstanbul Üniversitesi Yayın No. 4099, İstanbul, s. 256-286.
• Hatipoğlu, Cengizhan (2014) “Yargı Kararına Göre İade Edilecek Vergilerde Faiz”, İÜHFM, C: 72, S: 1, s. 435-448.
• İleri, Yusuf (2013) “Fazla ve Yersiz Tahsilata Faiz Ödemesi Alanındaki Süreç: Yasal Düzenlemeler, Yargı Kararları ve Anayasa Mahkemesi Kararı Sonucu Yapılan Yeni Düzenlemelerin Analizi”. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 1, S: 2, s. 137-151.
• İpek, Nilgün (2017) “Vergilendirmede Kamu Yararı – Birey Yararı Bakımından Adil Denge Arayışında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Anayasa Mahkemesi ve Danıştay Yaklaşımları”, Danıştay ve İdarî Yargı Günü Sempozyumu 149. Yıl-11 Mayıs 2017, Ankara, Danıştay Matbaası, s. 172-222.
• Karakoç, Yusuf (2011) Genel Vergi Hukuku, 5. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Karakoç Yusuf (2000) “Vergi İdaresince İade Edilmesi Gereken Yükümlü Alacaklarına Faiz Uygulanması”, Gören, Zafer (Editör), Prof. Dr. Seyfullah Edis'e Armağan, İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayını, s. 387- 406.
• Kaşıkcı, Mahmut (2017) “Vergi Hukuku Özelinde Mahkemeye Erişim Hakkı Üzerine Bir İnceleme (Çelişkili Karar Yasağı-Danıştay Kararlarından Örnekler ve Haklar Bütününü Hukukla Okumak)”. Journal of Istanbul University Law Faculty, 75(2), 535-553.
• Mutluer, M. Kamil (2011) Vergi Hukuku Genel ve Özel Hükümler, 3. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Organ, İbrahim/Sevinç Ceyhan, Cansu (2020) “Gecikme Zammı ve Gecikme Faizinin Hukuki Niteliği ve Uygulaması”, Pamukkale İşletme ve Bilişim Yönetimi Dergisi, C: 7, S: 1, s. 120-134.
• Öncel, Mualla/Kumrulu, Ahmet/Çağan, Nami/Göker, Cenker (2019) Vergi Hukuku, 28. Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi.
• Öner, Erdoğan (2013) Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, 2. Baskı, Ankara, Seçkin Yayınları.
• Saban, Nihal (2021) Vergi Hukuku, 11. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları. Sonsuzoğlu, Elif (2013) Türk Vergi Hukukunda Fer’i Borç ve Alacak Olarak Faiz ve Zam, 2. Baskı, İstanbul, Türkmen Kitabevi.
• Taşkan, Yusuf Ziya (2019) Vergi Hukuku, 2. Baskı, Ankara, Adalet Yayınevi.
• Taylar, Yıldırım/Gök, Özgecan/Demirbaş Aksüt, Burcu/Artun, Emine Sevcan (2020) Mükellef Haklarının Korunması Bakımından Hukuki Güvenlik İlkesi, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Taylar, Yıldırım (2015) “Vergi Borcu İlişkisinin Pasif Süjesi Olarak Birey ve Vergilendirme Yetkisinin Bireyin Hak, Özgürlük ve Ödevlerine Etkisi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: 16, s. 4943-4987.
• Tosun, M. Umur/Canyaş, Oytun/Tosun, Nil (2012) “Türk Vergi Hukukunda Gecikme Faizi Oranının Belirlenmesinde İdarenin Takdir Yetkisi Sorunu: İktisadi ve Hukuki Bir Analiz”, Maliye Dergisi, S: 163, s. 204- 222.
• Üstün, Ümit Süleyman (2013) “Mükellefe İadesi Gereken Vergilerde Faiz Uygulaması”, TBB Dergisi, Y: 25, S: 105, s. 171-228.
• Yaltı, Billur (2008) “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Yargıçları - Türk Vergi Yargıçları: Mülkiyet Hakkı İhlali Okumalarından Bir Örnek: Vergi İadelerinde Zaman/Değer Kayıpları”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 139. Yıl -11 Mayıs 2007, Ankara, Danıştay Matbaası, s. 167-192.
• Yaltı, Billur (2011) “Mülkiyet Hakkına Vergisel Müdahalede Kanunilik: İnsan Hakları Avrupa Mahkemesinin Yeni Kararlarında “Çelişik Mevzuat” ve “Çelişik İçtihat”, Vergi Sorunları Dergisi, S: 276, s. 7-17.
• Yegen, Baki (2019) “Vergi Hukukunda Gecikme Faizi ve Zammı Uygulamasının Karşılaştırılması: Hukuki Nitelikleri, Oran Farklılıkları Açısından Bir Bakış”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (GAUN-JSS), C: 18, S: 4, s. 1461-1476.
• Yılmaz, Güneş (2013) “İadesi Gereken Vergilere Ödenen Faize İlişkin Eski ve Yeni Yasa Hükmünün Anayasa Mahkemesi Kararı Işığında Değerlendirilmesi”, Mali Hukuk Dergisi, C: 9, S: 103, s. 26-41.
• Yücel, Mehmet (2011) “Fazla ve Yersiz Ödenen Vergilerin İadesinde Faiz Uygulaması ve Anayasa Mahkemesi Kararı”, Mali Çözüm, S: 107, s. 183- 190.