OBSTACLES TO THE COMMERCIALIZATION OF HIGHER EDUCATION INSTITUTIONS’ INVENTIONS

Yıl 2022, Cilt: Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı Sayı: 2022-2, 927 - 950, 12.09.2022

Fatma Betül Çakır Çelebi

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1104618

Öz

The most important issue after the emergence of an invention belonging to a higher education institution is the commercialization of this invention. Because unless the invention is converted into a product and commercialized, it is not possible to contribute to technological development. In Turkey, inventions belonging to higher education institutions are commercialized through Technology Transfer Offices (TTOs). In this context, what should be done is to commercialize the invention, whose price is determined, by finding a suitable customer. However, the commercialization process of inventions belonging to higher education institutions becomes quite complex since it is not considered as a whole, and necessary regulations are not brought in Turkey. The invention is evaluated just like other movable and immovable property owned by the higher education institution. In this respect, tender legislation is applied in legal transactions such as transferring the invention to third parties and licensing it, as in other movable and immovable properties. It is obvious that tender processes are not compatible with the nature of the commercialization of inventions. In addition, it is unclear how the income from commercialization will be shared through which unit of the higher education institution.

In this context, in the first part of the study, commercialization and commercialization ways and TTOs, in the second part, commercialization barriers and in the last part, solution proposals are examined.

Anahtar Kelimeler

commercialization of inventions belonging to higher education institution, commercialization of university inventions, commercialization ways of inventions belonging to higher education institution, Technology Transfer Office, obstacles to commercialization of inventions of higher education institutions, obstacles to commercialization of university inventions

YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARINA AİT BULUŞLARIN TİCARİLEŞTİRİLMESİNİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

Öz

Yükseköğretim kurumuna ait bir buluşun ortaya çıkmasından sonraki en önemli mesele bu buluşun ticarileştirilmesidir. Zira bir ürüne dönüştürülerek ticarileştirilmemiş bir buluşun teknolojik ilerlemeye katkı sağlaması mümkün değildir. Yükseköğretim kurumlarına ait buluşlar, ülkemizde Teknoloji Transfer Ofisleri (TTO’lar) vasıtasıyla ticarileştirilmektedir. Bu çerçevede, olması gereken esasen bedeli belirlenen buluşun uygun müşteri bulunarak ticarileştirilmesidir. Fakat yükseköğretim kurumlarına ait buluşların ticarileştirme süreci, ülkemizde bir bütün olarak düşünülüp gerekli düzenlemeler getirilmediğinden oldukça karmaşık bir hale gelmektedir. Buluş, tıpkı yükseköğretim kurumunun sahip olduğu diğer taşınır ve taşınmaz malvarlıkları gibi değerlendirilmektedir. Bu itibarla, buluşun üçüncü kişilere devri, lisanslanması gibi hukuki işlemlerde de diğer taşınır ve taşınmaz malların satımı, kiralanması gibi hukuki işlemlerin tabi olduğu ihale mevzuatı uygulanmaktadır. İhale süreçlerinin buluşların ticarileştirilmesinin doğasına uygun olmadığı aşikardır. Buna ek olarak, ticarileştirmeden elde edilen gelirin yükseköğretim kurumunun hangi birimi vasıtasıyla nasıl paylaştırılacağı da belirsizdir.

Bu çerçevede, çalışmanın ilk kısmında ticarileştirme ve ticarileştirme yolları ile TTO’lar, ikinci kısmında ticarileştirme engelleri, son kısmında ise çözüm önerileri incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

yükseköğretim kurumuna ait buluşların ticarileştirilmesi, üniversite buluşlarının ticarileştirilmesi, üniversite buluşlarının ticarileştirilmesi, yükseköğretim kurumuna ait buluşların ticarileştirilme yolları, Teknoloji Transfer Ofisi, Teknoloji Transfer Ofisi, yükseköğretim kurumuna ait buluşların ticarileştirilmesinin önündeki engeller, yükseköğretim kurumuna ait buluşların ticarileştirilmesinin önündeki engeller, üniversite buluşlarının ticarileştirilmesinin önündeki engeller

Kaynakça

• Cunningham, James A./ Lehman, Erik E./ Menter, Mattihias/ Seits, Nikolaus (2019) “The Impact of University Focused Technology Transfer Policies on Regional Innovation and Entrepreneurship”, The Journal of Technology Transfer No. 44, s. 1451-1475.
• Çakır Çelebi, Fatma Betül (2021) “Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşların Kapsamı”, Terazi Hukuk Dergisi, C: 16, S: 182, s. 1908-1917.
• Değerli, Mustafa/Tolon, Metehan (2016) “Teknoloji Transfer Ofisleri İçin Kritik Başarı Faktörleri”, Bilişim Teknolojileri Dergisi, C: 9, S: 2, s. 197-220.
• Doğan, Gülmelehat (2020) Teknoloji Transfer Sözleşmeleri ve Rekabet Hukuku Uygulamaları, Ankara.
• Gordon, Mark L. (2004) “University Controlled or Owned Technology: The State of Commercialization and Recommendations”, Journal of College and University Law, Vol: 30, No: 3, s. 641-672.
• Kamariah, Ismail/ Wan Omar, Wan Zaidi/ Majid, Izaidin Abdul (2011) “The Commercialisation Process of Patents By Universities”, African Journal of Business Magagement, Vol: 5 (17), s. 7198-7208.
• Kök Hazer, İdil Buse (2019) “Uygulama Bakış Açısıyla Teknoloji Transfer Ofisleri”, Çalışma İlişkilerinde Fikri Mülkiyet Hakları Uluslararası Sempozyumu, Ankara, s. 161-166.
• Leistner, Matthias (2002) “Farewell to the “Proffessor’s Privilege”- Ownership of Patents for Academic Inventions in Germany under the Reformed Employees’ Inventions Act 2002”, ICC, V: 35, No: 7, s. 859-872.
• Odman Boztosun, Ayşe (2019) “Akademik Teknolojik Transferine Uygun Bir Mevzuat İklimi Tasarımı”, Çalışma İlişkilerinde Fikri Mülkiyet Hakları Uluslararası Sempozyumu, Ankara, s. 151-159.
• Peldek, Serkan/ Gültepe, Yasemin (2017) “Akademik Spinoff Firma Değerlendirilmesi: Ar-Ge Faaliyetlerinin Ticarileştirilmesi”, Bartın İ.İ.B.F. Dergisi, C: 8, S: 15, s. 65-82.
• Suluk, Cahit (2020) Çalışan Buluşları Hukuku, 2. Baskı, Ankara, 2017.
• Suluk, Cahit/Karasu, Rauf/Nal, Temel (2021) Fikri Mülkiyet Hukuku, Ankara.
• Uzunallı, Sevilay (2015) “Üniversite Öğrenim Elemanlarının Buluşları Üzerinde Patent Hakkı”, Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi (TFM), 2015/1, s. 171-184.
• Sarı, H. Gürbüz, Buluşun Ticarileştirilmesi – Hukukçu Gözüyle Stratejik Bir Yaklaşım – Bölüm 1, <tr.linkedin.com>.
• Tübitak Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programı Uygulama Esasları, <https://www.tubitak.gov.tr> s.e.t. 15.04.2022.
• Birlikte Tartışalım: Ticarileştirme Süreçlerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Toplantısı, <https://www.youtube.com/watch?v=3togT27a_3c > s.e.t. 14.04.2022.
• ÜSİMP (Üniversite – Sanayi İşbirliği Merkezleri Platformu) Birlikte Tartışalım – Ticarileştirme Süreçlerinde Yaşanan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Toplantısı Raporu– 21.04.2021 (ÜSİMP Rapor) <https://www.usimp.org.tr > s.e.t. 09.04.2022.
• Üniversite Patentleri Analiz Raporu (ÜSİMP ve Patent Effect iş birliğinde hazırlanmıştır), s. 5, <https://www.usimp.org.tr > s.e.t. 15.04.2022.