CUMHURBAŞKANLIĞI KARARNAMESİ UYGULAMASI VE HÜKÛMET SİSTEMİNİN TAHLİLİ

Yıl 2022, Cilt: Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı Sayı: 2022-2, 289 - 314, 12.09.2022

Taylan Barın

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1120338

Öz

2017 Anayasa değişikliğiyle Cumhurbaşkanlığı Hükûmet sistemine geçilmiş ve yeni sistem 9 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yeni hükûmet sistemi, Türkiye’de yürütmenin güçlendirilmesi eğiliminin son halkasını oluşturmaktadır. Bu değişiklikle Anayasa yalnızca hükûmet sistemini değiştirmekle kalmamış, devletin temel organlarının Cumhurbaşkanlığı Kararnameleriyle inşasını öngörerek kanuni idare ilkesine çok geniş bir istisna alanı oluşturmuştur.
İlk Cumhurbaşkanlığı kararnamesinin 2018 yılının Temmuz ayında yayımlanmasından bu yana aradan geçen sürede toplam 98 tane kararname yayımlanmıştır. Bu çalışmada öncelikle Anayasa değişikliğinin arka planına kısaca yer verilecek, ardından hükûmet sistemi değişikliğinin alamet-i farikası olan Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin serencamı, düzenlenme şekilleri ve onlara dair Anayasa Mahkemesi içtihadı ortaya konulmaya çalışılacaktır. Hükûmet sisteminin mevzuata yansıyan kısmının muhasebesi niteliğinde olan bu çalışmayla hedeflenen yeni hükûmet sisteminin fotoğrafını çekebilmektir.

Anahtar Kelimeler

Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi, 2017 Anayasa Değişikliği, Anayasa Mahkemesi, Anayasal Denetim

EXECUTION OF PRESIDENTIAL DECREES AND ANALYSIS OF GOVERNMENTAL SYSTEM

Öz

With the 2017 Constitutional amendment, Turkey’s governmental system has been changed as Presidential Government system and the new governmental system entered into force on 9 July 2018. The new government system constitutes the last step of the trend of strengthening the executive branch in Turkey. By the amendment of the Constitution, the governmental system has established a wide range of exceptions to the principle of legal administration by foreseeing the construction of the main organs of the state with Presidential Decrees.
Since the publication of the first Presidential decree in July 2018, a total of 98 have been issued. In this study, first of all, the background of the constitutional amendment will be briefly mentioned, then the imposition of the Presidential Decrees, which are the hallmarks of the government system change, the way they are arranged and the jurisprudence of the Constitutional Court regarding them will be tried to be revealed. The aim of this study, which is an accounting of the part of the government system that is reflected in the legislation, is to take a picture of the new government system.

Anahtar Kelimeler

Presidential Decrees, Presidential System, The 2017 Constitutional Reforms, Constitutional Court, Judicial Review.

Kaynakça

• Açıl, Murat (2018) “2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C: 76, S:2, s. 725-156.
• Akartürk, Ekrem Ali (2020) “2017 Anayasa Değişikliğinin ‘Parlamentosuzlaştırma’ Etkisi Üzerine”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XV, s. 1-25.
• Akyılmaz, Cemre (2019) “2017 Anayasa Değişikliğine Göre Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C: XXIII, S: 1, s. 191-207.
• Anayurt, Ömer (2020) Anayasa Hukuku Temel Kavramlar ve Türk Anayasa Hukuku, 3. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Ardıçoğlu, M. Artuk (2017) “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Ankara Barosu Dergisi, C: 75, S: 3, s. 19-51.
• Aslan, Volkan (2020) Karşılaştırmalı Anayasa Hukukunda ve Türkiye’de Devlet Başkanının Kararname Yetkisi, İstanbul, Onikilevha.
• Atar, Yavuz (2019) “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”, Anayasa Yargısı Dergisi, C: 36, S:1, s. 241-260.
• Atar, Yavuz (2019) Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Barın, Taylan (2020) Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi, İstanbul, Onikilevha.
• Barın, Taylan (2019) “2017 Anayasa Değişiklikleri Sonrası Kanun Hükmünde Kararnamelerin Anayasa’ya Uygunluk Denetimi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 2019/2, s. 353-380.
• Barın, Taylan (2014) Türkiye’nin Yeni Anayasa Arayışı: 2011-2013 TBMM Anayasa Uzlaşma Komisyonu Tecrübesi, İstanbul, Onikilevha.
• Değirmenci, Rıdvan (2021) Meşruiyet ve Hukukilik Çerçevesinde Saf Hukuk Kuramı, Ankara, Astana.
• Eren, Abdurrahman (2021) Anayasa Hukuku Dersleri, 3. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Eren, Abdurrahman (2019) “Anayasa Mahkemesinin Kanun Hükmünde Kararnamelere İlişkin İçtihadı Doğrultusunda Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Değerlendirilmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, C: 36, S: 1, s. 1-72.
• Gözler, Kemal (2018) Türk Anayasa Hukuku, 2. Baskı, Bursa, Ekin.
• Göztepe, Ece (2017) “Cumhurbaşkanlığı Sistemine Geçiş ve Anayasa Değişikliği”, Güncel Hukuk Dergisi, S: 159, s. 46-51.
• Kanadoğlu, Osman Korkut (2018) “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 2018/2, s. 637-651.
• Özbudun, Ergun (2021) Türk Anayasa Hukuku, 21. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Tanör, Bülent/Yüzbaşıoğlu, Necmi (2020) 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 20. Bası, İstanbul, Beta.
• Ülgen, Özen (2018) “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: İlk Gözlemler”, Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S: 2018/2, s. 619-636.
• Ünal Açıkgöz, Merve (2021) 2017 Anayasa Değişiklikleri Bağlamında Yürütmenin Denetlenmesi, Ankara, Adalet.