THE ISSUE OF INTERPRETATION OF INSURANCE CONTRACTS AND THE "REASONABLE EXPECTATIONS DOCTRINE”

Yıl 2023, Sayı: 2, 421 - 442, 31.07.2023

Beşir Fatih Doğan , Ahmet Selçuk

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1303129

Öz

The issue of interpretation of insurance contracts is an issue that is not included in lege lata and has not been addressed in the doctrine. Insurance contracts should be interpreted against the drafter in case these contracts are not clear and understandable since they are among the contracts with standardized terms. The principle of contra proferentem in foreign law is also a principle in the same manner. However, in the implementation of this principle, it is also important whether the sole drafter of the insurance contract is the insurer. In cases where the insurance contract is prepared with the participation of the insured as well as the insurer, if an ambiguity has arisen, then the contra proferentem principle should not be applied. On the other hand, in cases where these principles could not be applied, the courts tried to create ambiguity even where there was no ambiguity in order to reach a fair result. To circumvent this strained method of interpretation, the Doctrine of Reasonable Expectations was introduced by the lawyer Robert Keeton. According to the doctrine, objectively reasonable expectations of the insured regarding the terms of insurance contracts will be fulfilled. Within the scope of this study, firstly, the basic principles of the interpretation of insurance contracts are examined and then the application area of the Doctrine of Reasonable Expectations and the criticisms of the doctrine is discussed.

Anahtar Kelimeler

Interpretation of insurance contracts, principle of interpretation in favor of the insured, ambiguity, contra proferentem, doctrine of reasonable expectations.

Sigorta Sözleşmelerinin Yorumu Meselesi ve “Makul Beklentiler Doktrini”

Öz

Sigorta sözleşmelerinin yorumu meselesi pozitif düzenlemelerde yer almayan ve doktrinde de üzerinde durulmamış bir mesele olarak karşımıza çıkmaktadır. Sigorta sözleşmeleri, genel işlem koşulu içeren sözleşmelerden olması sebebiyle bu sözleşmelerin açık ve anlaşılır olmaması (muğlaklık) durumunda sözleşmeyi hazırlayan aleyhine yorumlanmalıdır. Yabancı hukukta yer alan contra proferentem ilkesi de bu doğrultuda bir ilkedir. Ancak bu ilkenin uygulanmasında sigorta sözleşmesinin tek hazırlayıcısının sigortacı olup olmadığı da önem arz etmektedir. Sigorta sözleşmesinin sigortacının yanı sıra sigortalının katılımıyla hazırlandığı durumlarda bir muğlaklık ortaya çıkmışsa bu durumda contra proferentem ilkesi uygulanmamalıdır. Öte yandan bu ilkelerin uygulanamadığı durumlarda mahkemeler adil bir sonuca ulaşmak amacıyla muğlaklığın olmadığı yerlerde bile muğlaklık yaratmaya çalışmıştır. Bu zorlama metodu aşmak için hukukçu Robert Keeton tarafından Makul Beklentiler Doktrini ortaya atılmıştır. Doktrine göre, sigortalının sigorta sözleşmelerinin koşullarına ilişkin objektif olarak makul beklentileri yerine getirilecektir. Bu çalışma kapsamında öncelikle sigorta sözleşmelerinin yorumuna ilişkin temel ilkeler incelenmiş ve daha sonra Makul Beklentiler Doktrininin uygulama alanı ile doktrine yönelik eleştiriler ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sigorta sözleşmelerinin yorumu, sigortalı lehine yorum ilkesi, muğlaklık, contra proferentem, makul beklentiler doktrini.

Kaynakça

• Abraham, Kenneth S. (1996) “A Theory of Insurance Policy Interpretation”, Michigan Law Review, C:95, S:3, s.531-569.
• Abraham, Kenneth S. (1981) “Judge-Made Law and Judge-Made Insurance: Honoring the Reasonable Expectations of the Insured”, Virginia Law Review, C:67, S:6, s.1151- 1199.
• Bozkurt, Tamer (2018) Sigorta Hukuku, 11. Baskı, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık.
• Cody, Scott (2009) “Contracts: An Ambiguous Standard for Resolving Ambiguity in Insurance Contracts: The Continuing Uncertainty of Policy Interpretation in Minnesota- Carlson v. Allstate Insurance Co”, William Mitchell Law Review, C:36, S:1, s.267-296.
• Eren, Fikret (2019) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 24. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
• Fett, Laurie Kindel (1992) “The Reasonable Expectations Doctrine: An Alternative to Bending and Stretching Traditional Tools of Contract Interpretation”, William Mitchell Law Review, C:18, S:4, s.1113-1139.
• Garner, Bryan A. (2009) Black’s Law Dictionary, Ninth Edition, Thomson Reuters. Hodgin, Ray (2002) Insurance Law Text and Materials, Second Edition, Portland: Cavendish Publishing.
• Ingram, John Dwight (1997) “The Insured’s Expectations Should be Honored Only if They are Reasonable”, William Mitchell Law Review, C:23, S:4, s.814-841.
• Keeton, Robert (1970) “Insurance Law Rights at Variance with Policy Provisions”, Harvard Law Review, C:83, S:5, s.961-985.
• Kocayusufpaşaoğlu, Necip/Hatemi, Hüseyin/Serozan, Rona/Arpacı, Abdülkadir (2017) Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Birinci Cilt, 4’üncü Bası’dan 7’nci Tıpkı Bası, İstanbul, Filiz Kitabevi.
• Kubilay, Huriye (1999) Uygulamalı Özel Sigorta Hukuku, İzmir, Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi.
• Liggett, Bradley D. (2008) “Contra Applicantem or Contra Proferentem Applicatio: The Need for Clarification of the Doctrine of Contra Proferentem in the Context of Insured-Created Ambiguities in Insurance Applications”, BYU Law Review, C:2008, S:1, s.211-225.
• Oğuzman, Kemal/Öz, M. Turgut (2020) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Birinci Cilt, 18. Bası, İstanbul, Vedat Kitapçılık.
• Schwartz, Dudi (2008) “Interpretation and Disclosure in Insurance Contracts”, Loyola Consumer Law Review, C:21, S:2, s.105-154.
• Seno, David J. (2002) “The Doctrine of Reasonable Expectations in Insurance Law: What to Expect in Wisconsin”, Marquette Law Review, C:85, S:3, s.859-886.
• Shinevar, Karen K. (1980) “A Reasonable Approach to the Doctrine of Reasonable Expectations as Applied to Insurance Contracts”, University of Michigan Journal of Law Reform, C:13, s.603-621.
• Şenocak, Kemal (2003) “Geçici Sigorta Himayesi (Geçici Güvence)”, BATİDER, C:XXII, S:1, s.51-76.
• Ware, Stephen J. (1989) “A Critique of the Reasonable Expectations Doctrine”, University of Chicago Law Review, C:56, S:4, s.1461-1493.