Davanın Belirsiz Alacak Davası Olarak Açıldığının Dava Dilekçesinde Gösterilmesi Gerekip Gerekmediği Meselesi

Yıl 2024, Sayı: 2, 179 - 221, 31.07.2024

Nurbanu Erzurumlu Işık

https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.1492439

Öz

Alacağın miktar ve değerinin tam ve kesin olarak belirlenemediği hâllerde Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 107’nci maddesi uyarınca belirsiz alacak davası açılabilmesi, alacaklıya tanınan bir imkândır. Bu dava ile alacaklı mahkemeden, miktar veya değerini belirleyemese de alacağının tamamının tespitini ve tahsilini talep edebilir. Bu yönü ile belirsiz alacak davası, eda davasının bir türüdür. Belirsiz alacak davası açabilme imkânı, davacının dava konusunun miktarını belirleme hususundaki tasarruf yetkisinin sınırlandırılabilmesi amacını taşımaz. Bu nedenle alacağın belirsiz olduğu hâllerde dahi belirsiz alacak davası açmak yerine şimdilik bir kısmının talep edilebilmesi mümkündür. Davacı belirsiz alacaklara ilişkin olarak sahip olduğu bu seçim hakkını, dava dilekçesinde talep sonucunu belirleyerek kullanır. Talep sonucundan alacağın şimdilik bir kısmının mı yoksa tamamının mı talep edildiğinin anlaşıldığı durumlarda hâkim, davacının talebini dikkate alarak karar vermelidir. Talep sonucunun belirsiz olduğu durumlarda ise hâkimin davayı aydınlatma ödevi çerçevesinde davacıya süre vererek sorunu çözüme kavuşturması gerekir. Buna karşın yargı kararları incelendiğinde bu hususta çelişkilerin bulunduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Belirsiz alacak davası, kısmî dava, talep sonucu, hâkimin hukuku re’sen uygulaması, hâkimin davayı aydınlatma ödevi

The Issue Of Whether It Is Necessary To Indıcate In The Petıtıon That The Case Has Been Fıled As An Undetermıned Claım Lawsuıt

Öz

Pursuant to Article 107 of the Turkish Code of Civil Procedure, in cases where the amount and value of the claim cannot be fully and precisely determined, the creditor may file an undetermined claim lawsuit. Through this lawsuit, the creditor can request the court to determine and collect the entirety of the claim, even if the amount or value cannot be specified. In this aspect, the undetermined claim lawsuit is a type of performance lawsuit. The opportunity to initiate the undetermined claim lawsuit is not intended to limit the plaintiff’s power of disposition to determine the amount of the subject matter of the lawsuit. Therefore, even when the claim is undetermined, it is possible to demand a portion of it for the time being - instead of filing an undetermined claim lawsuit. The claimant exercises this right of choice regarding undetermined claims by determining the result of the claim in the petition. In situations where it is clear from the result of the claim whether part or all of the receivable is claimed, the judge should decide by taking into account the claimant’s claim. In cases where the result of the claim is unclear, the judge should resolve the problem by giving a deadline within the framework of the duty of clarification. However, there are contradictions in judicial decisions on this issue.

Anahtar Kelimeler

Undetermined claim lawsuit, partial lawsuit, demand, jura novit curia, advice duty of the judge

Kaynakça

• Akil, Cenk (2013), Kısmî Dava, 1. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Alangoya, Yavuz/Yıldırım, Kâmil/Deren Yıldırım, Nevhis (2011) Medenî Usul Hukuku Esasları, 8. Baskı, İstanbul, Beta.
• Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder/Taşpınar Ayvaz, Sema/Hanağası, Emel (2023) Medenî Usul Hukuku, 9. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Aslan, Kudret/Akyol Aslan, Leyla/Kiraz, Taylan Özgür (2014) “Koşulları Oluşmadan Açılan Belirsiz Alacak Davasında Mahkemece Verilecek Karar”, DEÜHFD, C:16, S:Özel, s.975-1024.
• Atalı, Murat/Ermenek, İbrahim/Erdoğan, Ersin (2023) Medenî Usûl Hukuku, 6. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Bolayır, Nur (2019) Medenî Usûl Hukuku’nda Hâkimin Hukuku Re’sen Uygulaması, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Bolayır Nur (2022) “Tarafların Hukukî Sebepler Üzerindeki Tasarruf Yetkileri”, Prof. Dr. Selçuk Öztek’e Armağan, C:I, İstanbul, Filiz, s.533-574.
• Budak, Ali Cem (2013) “Belirsiz Alacak Davası”, Bankacılar Dergisi, C:24, S:Özel, s.82-86.
• Budak, Ali Cem/Karaaslan, Varol (2023) Medenî Usul Hukuku, 7. Bası, İstanbul, Filiz.
• Bulut, Uğur (2017) Medenî Usûl Hukukunda Davaların Yığılması, 1. Baskı, Ankara, Adalet.
• Duran, Osman (2020) Medenî Usûl Hukukunda Taleple Bağlılık İlkesi, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Ercan Özler, Meltem (2019) Medenî Usûl Hukukunda Dava Konusu, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Erdönmez, Güray (2017) Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Eren, Fikret (2017) Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 21. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Eren, Fikret/Dönmez, Ünsal (2022) Eren Borçlar Hukuku Şerhi, Ankara, Yetkin.
• Gündoğdu, Süleyman Burak (2021) Medenî Yargıda Usûl Kurallarına Aykırılığın Anayasa Mahkemesi’nce Bireysel Başvuru Yoluyla Denetlenmesi, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Gündüz, Okan (2017) “Islahla Dava Değerinin Artırılması Sonucunda Ortaya Çıkan Bazı Hukuki Meseleler”, YBHD, S:3, s.193-214.
• Hanağası, Emel (2009) Davada Menfaat, 1. Baskı, Ankara, Yetkin.
• İyilikli, Ahmet Cahit (2013) “Hukuk Yargılamasında Dava Sebebi Üzerine Bir İnceleme”, TBBD, S:106, s.139-204.
• Karaaslan, Varol (2013) Medenî Usûl Hukukunda Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi, 1. Baskı, Ankara, Seçkin.
• Karaaslan, Varol (2014) “Hâkimin Tarafsızlığı İlkesi ile Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevi Arasındaki İlişki”, SDÜHFD (MİHBİR Özel Sayısı), C:4, S:2, s.97-130.
• Karamercan, Fatih (2022) “Belirsiz Alacak Davasından Sonra Ek Dava Açılabilir Mi?”, İMHFD, C:7, S:12, s.83-107.
• Kaynak, Seda (2024) Medeni Usul Hukukunda Mütelâhik Dava, 1. Baskı, Ankara, Adalet.
• Kıyak, Emre (2014) “Yargıtay Kararları Işığında Dava Dilekçesinde Yer Alan Unsurların Eksik Olması Halinde Uygulanacak Hükümler”, SÜHFD, C:22, S:1, s.127-158.
• Kuru, Baki (1967) Hukuk Usulünde Dâva Sebebi, Adalet Dergisi, Y:58, S:4, s.239-268.
• Kuru, Baki (2020) Medenî Usul Hukuku El Kitabı, C:1, Ankara, Yetkin.
• Meriç, Nedim (2009) “Hâkimin Davayı Aydınlatma Yükümlülüğü”, DEÜHFD, C:11, S:Özel, (Basım Yılı 2010), s.377-424.
• Meriç, Nedim (2011) Medenî Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi, 1. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Özekes, Muhammet (2009) “Dava Dilekçesinde Hukukî Sebep Bildirmek Zorunludur”, Halûk Konuralp Anısına Armağan, C:1, Ankara, Yetkin, s.745-781.
• Özekes, Muhammet (2014a) “Anayasa Mahkemesinin Kararı Karşısında Kısmî Dava ile Belirsiz Alacak Davası Arasındaki Sınırın Belirlenmesi Sorunu”, Prof. Dr. Ejder Yılmaz’a Armağan, C:2, Ankara, Yetkin, s.1589-1606.
• Özekes, Muhammet (2014b) “HMK Bakımından Dava Dilekçesinde Eksiklik Halinde Yapılması Gereken İşlemler”, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜHFD, C:16, S:Özel, (Basım Yılı: 2015), s.263-300.
• Özekes, Muhammet (2017) Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Pekcanıtez, Hakan (2011) Belirsiz Alacak Davası, 1. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Pekcanıtez, Hakan (2013) “Belirsiz Alacak Davasının İş Hukukunda Uygulanması”, DEÜHFD, C:15, S:Özel, s.933-968.
• Pekcanıtez, Hakan (2017) Pekcanıtez Usûl Medenî Usûl Hukuku, 15. Bası, İstanbul, On İki Levha.
• Simil, Cemil (2013) Belirsiz Alacak Davası, 1. Baskı, İstanbul, On İki Levha.
• Simil, Cemil (2014) “Hâkimin Davayı Aydınlatma Ödevinin Sınırları”, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez’e Armağan, DEÜHFD, C:16, S:Özel, (Basım Yılı: 2015), s.1351-1376.
• Tanrıver, Süha (2011) “Kısmî Dava Kurumu Üzerine Bazı Düşünceler”, Makalelerim II, s.95-113.
• Tanrıver, Süha (2020) “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, TBBD, S:147, s.111-142.
• Tanrıver, Süha (2024) Medenî Usûl Hukuku, C:I, 5. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Tuncer Kazancı, İdil (2023) Medeni Usûl Hukukunda Yarışan Haklara Dayanan (Mütelâhik) Davalar, 1. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Üstündağ, Saim (1967) İddia ve Müdafaanın Değiştirilmesi Yasağı, İstanbul, Cezaevi Matbaası.
• Üstündağ, Saim (2005) Medeni Yargılama Hukuku Cilt I-II, 7. Baskı, İstanbul, Filiz.
• Yılmaz, Ejder (2012) “Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre Dava Çeşitleri”, Bankacılar Dergisi, S:80, s.83-104.
• Yılmaz, Ejder (2021) Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi Cilt I, 4. Baskı, Ankara, Yetkin.
• Yılmaz, Ejder (2021) Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi Cilt II, 4. Baskı, Ankara, Yetkin.