İngiliz İdaresi’nde Kıbrıs’ta Din Görevlisi Yetiştiren Bir Kurum: İslam İlahiyat Okulu

Yıl 2019, , 203 - 238, 31.12.2019

Volkan Nurçin

https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2019.5.2.02

Öz

Bu çalışma, Kıbrıslı
Müslümanların din görevlisi ihtiyacını karşılamak üzere 1932 yılında Lefkoşa’da
açılan İslam İlahiyat Okulunu incelemeyi amaçlamaktadır. Lefkoşa’da bulunan
Selimiye Camii’nin yanındaki Büyük Medrese binasının yerine yapılan İslam
İlahiyat Okulu, Evkafçılar ve Halkçılar arasında tartışma konusu olmuştur.
Okulun meşruiyeti üzerine yapılan tartışmaların gölgesinde açılan okulda,
hizmet verdiği 18 yılda, ulaşılabilen belgelere göre 11 kişi eğitim görmüştür.
3 yıllık bir eğitim veren İslam İlahiyat Okulunun iyi organize edilmediği ve
mezunlarına yeterli ekonomik destek sağlanmadığı için fazla rağbet görmeyerek
1950 yılında kapandığı anlaşılmaktadır.

Şimdiye kadar
müstakil bir çalışmaya konu olmayan İslam İlahiyat Okulu hakkındaki bilgilerin
büyük bir bölümüne, KKTC arşivlerinde yaptığımız araştırmalar neticesinde
ulaşılmıştır. Bu çalışmada da araştırmaya açık olan ve ulaşabildiğimiz belgeler
çerçevesinde söz konusu okulun; dönemin gruplaşmaları arasında nasıl
karşılandığı, okulun fiziki yapısı, öğretim kadrosu, öğrencileri, uyguladığı
eğitim programı ve kapatılma süreci ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Görevlisi, Dinî Eğitim, İslam İlahiyat Okulu, Kıbrıslı Türkler, Medrese

Kaynakça

• 1. Arşiv Kaynaklarıa. KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi Vakıf Dosyaları (MAA.VD)Kutu No/Dosya No-Gömlek No7/1931-1, Belge No:1, 15 Kanun-i Sani 1931.
• 43/1932-1, Belge No:1, 23 Teşrin-i Sani 1932.
• 52/1933-1, Belge No:1, 27 Mart 1933.
• 132/1936-3, Belge No:1, 4 Mart 1933.
• 162/1931-2, Belge No:1, 1 Ağustos 1931.
• 162/1931-3, Belge No:1, 5 Ağustos 1931.162/1931-4, Belge No:1, 6 Ağustos 1931.
• 162/1931-5, Belge No:1, 8 Ağustos 1931.
• 162/1931-6, Belge No:1, 13 Ağustos 1931.
• 162/1931-11, Belge No: 1, 15 Ağustos 1931.
• 162/1931-12, Belge No:1, 15 Ağustos 1931.
• 162/1931-17, Belge No: 1, 14 Mart 1932.
• 162/1931-18, Belge No: 1, 15 Mart 1932.
• 162/1932-7, Belge No:2-3, 25 Ağustos 1931/23 Teşrin-i Sani 1932.
• 162/1933-1, Belge No:1, 7 Teşrin-i Evvel 1933.
• 201/1938-1, Belge No:10, 12 Teşrin-i Evvel 1938.
• 201/1938-1, Belge No:15, 8 Teşrin-i Evvel 1938.
• 201/1938-1, Belge No:17, 12 Teşrin-i Evvel 1938.
• b. KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi Fetva Eminliği Belgeleri (MAA.FE)Kutu No/Dosya No-Gömlek No
• 12/81-54, Belge No:1, Tarihsiz.
• c. KKTC Milli Arşiv ve Araştırma Dairesi
• Kıbrıs Maarif Yıllığı, 1959, Türkçe Kitap Koleksiyon, Referans No:1932.
• Türk Cemaat Meclisi Eğitim Dosyaları, Yönetim Sırası: 6, Yıl.1963, Gömlek No: 49.
• d. Kıbrıs Vakıflar İdaresi Genel Müdürlüğü, İngiliz Sömürge Dönemi BelgeleriDosya No/Gömlek No(Orijinal No)
• 162/3750(5), 9 Haziran 1925.
• 243/5012(116), 27 Haziran 1935.
• 279/5648(69), 11 Nisan 1941.
• 313/ 6431(64), 7 Ocak 1949.
• 359/ 7367(79), 22 Mart 1933.
• e. KKTC Din İşleri Dairesi Arşivi“İzinsizlerin (Nazım Hoca) Görev Yapamayacağı Hakkındaki Yazıların Gönderildiği Din Görevlileri Listesi”, 25 Aralık 1970.
• “Müftülük Eğitim Merkezi Öğrencilerinin Evkaf İdare Meclisi Başkanlığına Yazdıkları Dilekçe”, 14 Haziran 1974.
• “Din Meslek Lisesi Öğretim Yönetmeliği”, 19 Ocak 1982.
• f. T.C. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 030.10.00.00, Yer No: 83.548.2, “Kıbrıs Lefkoşa’da Çıkan Söz Gazetesine Matbaa Harfleri Gönderildiği”, 23 Ocak 1933.
• 2. Basılı KaynaklarAtalay, Talip Geçmişten Günümüze Kıbrıs: İdari Yapılanma ve Din Eğitimi, Konya, 2003.
• Ateşin, Hüseyin Mehmet, Kıbrıs’ta İslami Kimlik Davası, İstanbul 1996.
• Bağışkan, Tuncer, Kıbrıs’ta Osmanlı-Türk Eserleri, Lefkoşa 2005.
• Behçet, Hasan, Kıbrıs Türk Maarif Tarihi (1571-1968), Lefkoşa 1969.
• Gürkan, Haşmet Muzaffer, Dünkü Ve Bugünkü Lefkoşa, Lefkoşa 1996.
• Konur, İsmet, Kıbrıs Türkleri, İstanbul 1938.
• Soyalan, Serkan, Dedem Ahmet Gürses, Lefkoşa 2016.
• Tekakpınar, Kemal - Doğasal, Demiray, Dr. Fazıl Küçük (1906-1984), I-Iı, Lefkoşa 1991.
• Weir, W. W., Education in Cyprus –Some Theories and Practices in Education in The Island of Cyprus Since 1878-, Nicosia 1952.
• 3. Süreli Yayın, Rapor ve İnternet KaynaklarıAlaycı, “Lisede Yeni Din Öğretmeni”, Hür Söz, 1 Haziran 1948.
• Atun, Ata, “Hala Sultan İlahiyat Koleji”, Milli Gazete, 26 Ekim 2013, https://www.milligazete.com.tr/makale/860074/prof-dr-ata-atun/hala-sultan-ilahiyat-koleji (Erişim: 21 Kasım 2017).
• Xypolia, Ilia, “Cypriot Muslims Among Ottomans, Turks and Two World Wars”, Boğaziçi Journal, Vol.25, No.2, (2011), http://www.bujournal.boun.edu.tr/docs/13330942935.pdf (Erişim: 5 Haziran 2018).
• K, “Medreselerin Islahı”, Hakikat, 15 Ağustos 1931.
• K, “Medreselerin Islahı Büyük Bir İhtiyaç”, Hakikat, 26 Eylül 1931.
• Kıbrıs Türk Yönetimi Meclisi Zabıtları, Dönem.2, Yıl.4, Birleşim.29, 28 Haziran 1974.
• Niyazi, Fadıl “Şeriat Meselesi”, Birlik, 20 Şubat 1925.
• Niyazi, Fadıl, “Yanlış Anlayış Kaçamak Yolu”, Birlik, 6 Mart 1925.
• Öğretmen, “Tenkit Ederken İnkâr Etmemelidir”, Halkın Sesi, 21 Ocak 1946.
• Özkan, M. Necati, “Camilerimizin Daimi Surette Açık Bulundurulmasını Israrla Talep Ederiz”, İstiklal, 16 Haziran 1950.
• Remzi, M., “Geriye Doğru Bir Adım Daha”, Söz, 1 Kanun-i Evvel 1932.
• Yavuz, “İmam Namzetleri”, Halkın Sesi, 1 Şubat 1944.
• Cyprus Blue Book 1920, Nicosia 1921.
• The Cyprus Blue Book 1931, Nicosia 1932.
• The Cyprus Blue Book 1932, Nicosia 1933.
• The Cyprus Blue Book 1946, Nicosia 1948.
• The Cyprus Gazette, 1933-1950.
• İstiklal, “Acı Bir Kayıp”, 14 Ekim 1950.
• Bozkurt, “Hacı Ahmet Fehim Topukçu Vefat Etti”, 22 Ağustos 1977.
• Bozkurt, “H. Akil Hoca’nın Büstü Mağusa’da Törenle Açıldı”, 18 Mart 1980.
• Hakikat, “İmam ve Hatib Mektebi”, 7 Kanun-i Evvel 1932.
• Bozkurt, “Müftü Dana Efendinin Dünkü Basın Toplantısı”, 24 Şubat 1961.