A Narrative Research: Problems Faced in Arabic Courses in Higher Institutions of Religious Education

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 1, 1 - 22, 15.06.2023

Münir Ecer

https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2023.9.1.01

Öz

Arabic; It is a language that has a universal status thanks to its many features such as reading and understanding religious texts, general culture, and trade, and as an extension of this status, it is a language that is the subject of education and training. There is a considerable demand for learning this language in Turkey as well. Turkey's higher religious education institutions have an important function in meeting this demand. In this sense, Arabic teaching is carried out intensively within the faculties of Theology and Islamic Sciences, so that one dimension of the demand for the Arabic language is tried to be met. It is known that while there are important searches and developments in these institutions in Arabic education, there are also various pedagogical problems. From a pedagogical point of view, this study aims to identify the problems encountered in Arabic lessons taught in these institutions and to develop various suggestions. The study was designed in accordance with the narrative research pattern, one of the qualitative research methods. In this sense, interviews were conducted with the lecturers and students of a faculty selected as the sample group, and the experiences of these stakeholders from the courses were tried to be revealed. The experiences of the participants in these lessons were collected as narratives from themselves and the data of the study were created by the researcher in this way. In the data collection process, a semi-structured interview form was used. The data obtained were first transcribed for each participant, and then the findings of the research were created by subjecting them to content analysis. In the context of these findings, it was seen that the problems encountered in Arabic lessons in higher religious education institutions were united around four basic themes. These; These are problems arising from structural situations, student attitudes, method and material use, and measurement-evaluation. Problems arising from structural situations; student admission requirements are clustered around the gradually decreasing courses towards the upper classes and classroom environment codes. It has been determined that the anxiety and prejudices of the students towards Arabic lessons and the lack of interest and motivation in the lessons are effective in the problems stemming from the attitudes they have. The problems arising from the use of methods and materials are handled separately within themselves. In this context, the teaching of the lessons in a format that is generally included in the literature as teacher-centered education, the lack of method diversity in the lessons, and the lack of activities carried out in and out of the lesson have come to the fore as the problems arising from the method. In the problems arising from the use of materials, it was revealed that the textbook was incomplete or not suitable for the purpose, and audio-visual tools were not preferred effectively in the lessons. As the last theme obtained in the research, in the problems arising from the measurement and evaluation process, the lack of an effective method and guidance while preparing for the exams and the lack of preference of measurement tools that can lead to appropriate learning came to the fore. The data that emerged as a problem were used as a finding title and grounded together with its sub-titles. Finally, suggestions developed by the researcher in order to overcome the emerging problems are listed.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Higher Religious Education, Faculty of Theology, Arabic

Bir Anlatı Araştırması: Yüksek Din Öğretimi Kurumlarındaki Arapça Derslerinde Karşılaşılan Sorunlar

Öz

Arapça; dinî metinlerin okunup anlaşılması, genel kültürün bir unsuru olması, ticarette kullanılması gibi birçok özelliği sayesinde evrensel bir statüye sahip olan ve buna bağlı olarak eğitim ve öğretimde de kullanılan bir dildir. Türkiye’de de bu dilin öğrenilmesine dönük hatırı sayılır bir talep söz konusudur. Bu talebin karşılanmasında Türkiye’nin yüksek din öğretimi kurumları önemli bir işleve sahiptir. Bu anlamda İlahiyat ve İslami İlimler fakültelerinin bünyesinde yoğun bir şekilde Arapça öğretimi yapılmakta, böylece Arapça diline yönelik talebin bir boyutu karşılanmaya çalışılmaktadır. Arapça eğitiminde bu kurumlarda önemli arayışlar ve gelişmeler meydana gelmekle birlikte pedagojik açıdan çeşitli sorunların da mevcut olduğu bilinen bir husustur. Bu çalışma, pedagojik bir bakış açısıyla söz konusu kurumlarda okutulan Arapça derslerinde karşılaşılan sorunların tespit edilmesini ve çeşitli önerilerin geliştirilmesini amaçlamaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden anlatı araştırması desenine uygun olarak tasarlanmıştır. Bu anlamda örneklem grubu olarak seçilen bir fakültenin öğretim elemanları ve öğrencileri ile görüşmeler sağlanmış ve bu paydaşların derslerden edindikleri tecrübeler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Katılımcıların bu derslerdeki deneyim ve yaşantıları kendilerinden birer anlatı olarak toplanmış ve çalışmanın verileri araştırmacı tarafından bu şekilde oluşturulmuştur. Veri toplama sürecinde yarı yapılandırılmış görüşme formundan faydalanılmıştır. Elde edilen veriler her bir katılımcı için önce yazıya aktarılmış, daha sonra da içerik analizine tabi tutularak araştırmanın bulguları oluşturulmuştur. Bu bulgular bağlamında yüksek din öğretimi kurumlarındaki Arapça derslerinde karşılaşılan problemlerin dört temel tema etrafında birleştiği görülmüştür. Bunlar; yapısal durumlardan, öğrenci tutumundan, yöntem ile materyal kullanımından ve ölçme-değerlendirmeden kaynaklı problemlerdir. Yapısal durumlardan kaynaklı problemler; öğrenci kabul şartları, derslerin üst sınıflara doğru giderek azalması ve sınıf ortamı kodları etrafında kümelenmiştir. Öğrencilerin sahip oldukları tutumlardan kaynaklı problemlerde Arapça derslerine karşı taşıdıkları kaygı ve önyargılar ile derslerdeki ilgi ve motivasyon eksikliğinin etkili olduğu tespit edilmiştir. Yöntem ve materyal kullanımından kaynaklı problemler kendi içerisinde ayrı ayrı ele alınarak işlenmiştir. Bu kapsamda derslerin genel olarak literatürde öğretmen merkezli eğitim olarak yer alan bir formatta işlenmesi, derslerde yöntem çeşitliliğine yer verilmemesi ve ders içinde ve dışında yürütülen etkinliklerin eksik kalması yöntemden kaynaklı problemler olarak öne çıkmıştır. Materyal kullanımından kaynaklı problemlerde ise ders kitabının eksik ya da amaca uygun olmadığı ve derslerde görsel-işitsel araçların etkili bir şekilde tercih edilmediği ortaya çıkmıştır. Araştırmada elde edilen son tema olarak ölçme ve değerlendirme sürecinden kaynaklı problemlerde ise sınavlara hazırlık yaparken etkili bir metot ve rehberliğin bulunmayışı ile uygun öğrenmelerin ortaya çıkabileceği ölçme araçlarının tercih edilmemesi gündeme gelmiştir. Problem olarak ortaya çıkan veriler birer bulgu başlığı olarak kullanılmış ve alt başlıkları ile birlikte temellendirilmiştir. Son olarak ortaya çıkan problemlerin aşılabilmesi için geliştirilen öneriler sıralanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Yüksek Din Öğretimi, İlahiyat Fakültesi, Arapça

Kaynakça

• Akmeşe, Serpil. İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine Ait Tutumları ve Kaygıları Üzerine Bir İnceleme (Marmara Üniversitesi Örneği 2017-2018). İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2019.
• Arpaçukuru, Osman - Üzümcü, Muzaffer. “İlahiyat Fakültesi Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumları (Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği)”. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi 6/2 (2020), 853-886.
• Arsu, Şerife Uğuz - Tekindal, Melike. “Nitel Araştırmalarda Anlatı Araştırmasının Tanımı, Kapsamı ve Süreci”. Ufkun Ötesi Bilim Dergisi 21/1 (2021), 85-124.
• Aydın, Muhammet Şevki. Cumhuriyet Döneminde Din Eğitimi ve Öğretmeni Yetiştirme ve İstihdamı (1923-1998). Kayseri: İBAV Yayınları, 2000.
• Bostancı, Ahmet. “İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Kullanılan Ders Kitapları ve Diğer Araç-Gereçlerin Tespit ve Analizi”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 11 (2005), 1-30.
• Büyüköztürk, Şener vd. Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 24. Baskı., 2018.
• Civelek, Yakup. “Türkiye’de Arapça Öğretimine Dair Bazı Teklifler -Riyad Arap Dil Enstitüsü Örneği-”. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1998), 225-283.
• Clandinin, D. Jean. “Narrative Inquiry: A Methodology For Studying Lived Experience”. Research Studies In Music Education 27 (2006), 44-54.
• Creswell, John W. Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Mesut Bütün - Selçuk Beşir Demir. Ankara: Siyasal Kitabevi, 6. Baskı., 2021.
• Deliçay, Tahsin. “Arapça Öğretiminde Modüler Yöntem İle Geleneksel Yöntemin Karşılaştırılması”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2001), 89-112.
• Dündar, Ahmet İhsan. “İlahiyat Fakültesi Arapça hazırlık sınıfı öğrencilerinin Arapça dersine ilişkin tutumlarının incelenmesi (Bursa Uludağ Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Rumeli Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi 25 (2021), 845-868.
• Ekinci, İsmail. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerine Verilen Arapça Hazırlık Eğitimine Dair Bir İnceleme”. Van İlahiyat Dergisi 7/11 (2019), 144-161.
• Fidan, Nurettin. Okulda Öğrenme ve Öğretme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 3. Baskı., 2012.
• Güler, Neşe. Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi Yayınları, 4. Baskı., 2012.
• Kaçar, H. İbrahim. “İmam-Hatip Liseleri ve İlahiyat Fakültelerinde Arapça Eğitimi Üzerine”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 17 (2006), 117-133.
• Keyifli, Şükrü. “Hazırlık Sınıflarındaki Devamsızlıkların Sebepleri ve Arapça Öğretiminin Verimliliği Üzerine Bir Araştırma”. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (1996), 325-357.
• Korukcu, Adem - Acuner, H. Yusuf. “İlahiyat Fakültesi Arapça Hazırlık Sınıfı Öğrencilerinin Yabancı Dil Yetkinlik Beklentisi ve Yabancı Dil Öğrenme Kaygısı -Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği-”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 17/2 (2012), 191-211.
• Köksal, Onur - Atalay, Bünyamin. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Konya: Eğitim Yayınevi, 4. Baskı., 2019.
• Larsson, Sam - Sjöblom, Yvonne. “Perspectives on Narrative Methods in Social Work Research”. International Journal of Social Welfare 19 (2010), 272-280.
• Makhzoumi, Amal Ali el-. “Dokuz Eylül Üniversitesi İzmir İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arap Diline Karşı Davranış ve Tutumları”. D.E.Ü İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1989), 349-368.
• Oğuz, Orhan. “İlahiyat Fakültesi Hazırlık Sınıfından Sonra Arapça Öğretiminde Kesintiye Uğraması Sorunu”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi 10/2 (2019), 452-459.
• Özcan, Yusuf - Yapıcı, Asım. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Dersine İlişkin Tutumlarının İncelenmesi (Ç.Ü. İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/2 (2016), 113-142.
• Özdemir, Abdurrahman. “İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminin Gerekliliği, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2004), 27-47.
• Sancak, Yusuf. “Yabancı Dil Eğitimi-Öğretimi ve Arapça: Tarihçe, Amaç, Esaslar, Elemanlar, Usûl (Metot) ve Teknik”. EKEV Akademi Dergisi 2/1 (1999), 53-67.
• Semerci, Ayşegül. İlahiyat Fakülteleri Hazırlık Sınıflarında Arapça Öğretiminde Kullanılan Yöntemler -Erciyes Üniversitesi, Fırat Üniversitesi ve Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakülteleri Örneği-. Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Sevdi, Ali. “İslam Dininin Anlaşılmasında Arap Dilinin Önemi ve Rolü”. Uluslararası Din ve Dil Sempozyumu. 359-369. Iğdır: Iğdır Üniversitesi Yayınları, 2018.
• Sînî, Mahmûd İsmâ’il. “Yabancı Dil Öğretim Metotları Hakkında Bir Araştırma”. çev. Hüseyin Elmalı. D.E.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi V (1989), 449-476.
• Soysaldı, Mehmet. “Türkiye’deki İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminde Karşılaşılan Problemler ve Çözüm Yolları”. EKEV Akademi Dergisi 45 (2010), 247-279.
• Soyupek, Hasan. “İlahiyat Fakültelerinde Arapça Öğretiminin Mesleki Öğretim Açısından Önemi ve Yöntem Sorunu”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 12 (2004), 97-115.
• Soyupek, Hasan. “İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Arapça Öğretimine İlişkin Öğrenci Görüşlerinin Değerlendirilmesi: Isparta İlahiyat Fakültesi Örneği”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (2003), 77-95.
• Taşdemir, Mehmet. Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları, 2. Baskı., 2010.
• Temel, Ahmet Vefa. “Türkiye’de Arapça Öğretiminde Uygulanan Metotlar, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri Üzerinde Bir Değerlendirme”. AİBÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi 3/5 (2015), 166-174.
• Uçar, Recep. “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Arapça Dersine Karşı Tutumları (İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Örneği)”. Marife 15/2 (2015), 371-394.
• Uçar, Recep - Türkmen, Sabri. “İşbirlikli Öğrenme Yönteminin İlahiyat Fakültesi Öğencilerinin Arapça Dersine Yönelik Tutumlarına ve Başarılarına Olan Etkisi”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 15/3 (2015), 93-116.
• Usta, İbrahim. “Dört Temel Dil Becerisi ve Arapça Öğretimindeki Katkıları”. The Journal of Academic Social Science Studies 5/2 (2012), 317-326.