Duties of the Family in the Light of the Verses of the Qur'an

Yıl 2023, Cilt: 9 Sayı: 2, 251 - 267, 25.12.2023

İbrahim Yıldız

https://doi.org/10.32955/neu.ilaf.2023.9.2.08

Öz

The family ranks first among social institutions due to its vital nature. Because one of the duties of the family, perhaps the most important one for humanity, is to continue the human generation. In addition, the family assumes great duties in the material and spiritual development, protection and acceptance of the child into society. Therefore, the family, which has been recognized as indispensable by all societies throughout history, has been recognized as an institution that cannot be replaced by anything else, where the common values of the society are kept alive and passed on to the next generation. One of the most important things that people cannot have the freedom to choose throughout their lives is their family. Although the individual does not have the right to choose his/her own family, the creation and maintenance of appropriate environments for children to grow up as socially and spiritually healthy individuals depends on the knowledge and awareness of families. For this reason, the family is a solid shelter for spouses and children to protect themselves against the corrosive effects of modern life. However, the family, which has been recognized as an indispensable institution in human life throughout history, is nowadays being consciously tried to be eroded. This study discusses the importance of the family, especially for children, by revealing the Qur'an's commands and recommendations about the family's role in biological, economic, protective, psychological and educational fields. If we group these duties of the family in harmony with the issues discussed in the Qur'an, we can see the following picture in general terms: 1. In order to fulfill the biological duty that protects the existence of the family and ensures the continuation of the generation; the rules set for marriage and talaq, the prohibition of adultery, and the recommendations given to close the paths leading to adultery. 2. For the economic task of meeting all the material needs of the family members; encouragement to work provided that the balance between the world and the hereafter is maintained, halal earnings, caring for and providing for the children and their mothers and parents, and solidarity within the family. 3. For the duty of protecting family members against all kinds of material and spiritual harm and temptation; spouses being each other's coverings, obeying religious orders and prohibitions to protect the family from hellfire, Abraham's invitation to his father, Noah's invitation to his son to the Truth to protect them from hell. 4. The rules to be followed for the psychological task that makes the family a roof of peaceful coexistence and enables the development of emotional balance; the rules to be followed for the existence of love, respect, reverence and trust between spouses. 5. For the educational task of raising and socializing family members to be beneficial to themselves, their families and society, the efforts of Hazrat Lokman and Hazrat Noah in the context of parents' advice to their children. The family is an institution that has existed since the beginning of humanity. From the first human being Adam and his wife to the present day, all human beings have been born and raised in a family and have continued their generations by establishing a family themselves. The Qur'an, which deals with the duties of the family in the fields of biological, economic, protective, psychological and educational fields, sometimes by setting basic rules and sometimes in detail, especially emphasizes the building of the family on solid foundations, its continuity, the protection and care of the spouses for each other and the importance of raising children. The Qur'an, which gives orders and recommendations on many issues from marriage to talaq, that is, from the establishment of the family to its dissolution, offers us the experiences of the prophets with their families as an example. The aim of this communiqué is to determine the issues that are ordered or recommended in the Qur'an in order for the family, which is the cornerstone of society, to fulfill its expected functions. This study, which uses the literature review method, also aims to present the Qur'anic treatment of the subject to all researchers who conduct research on the duties of the family.

Anahtar Kelimeler

Family, Parent, Child, Duties of the Family, Tafsir

Kur’ân Âyetleri Işığında Ailenin Görevleri

Öz

Aile, toplumsal kurumlar içinde yaşamsal niteliği gereği birinci sırada yer almaktadır. Çünkü ailenin görevlerinden biri belki de insanlık için en önemli olanı insan neslini devam ettirmesidir. Ayrıca aile, çocuğun maddi ve manevi gelişiminde, korunmasında ve topluma kabul edilmesinde çok büyük görevler üstlenmektedir. Dolayısıyla tarih boyunca tüm toplumlar tarafından vazgeçilmez olarak kabul edilen aile, toplumun ortak değerlerinin yaşatıldığı ve gelecek nesle aktarıldığı, yeri başka hiçbir şey ile doldurulamayan bir kurum olarak kabul edilegelmiştir. İnsanın yaşam boyu seçme özgürlüğüne sahip olamadığı en önemli şeylerden biri de ailesidir. Bireyin kendi ailesini seçme hakkına sahip olmamasına karşılık, çocukların toplumsal ve ruhsal açıdan sağlıklı bireyler olarak yetişebilmeleri için uygun ortamların oluşturulması ve sürdürülmesi, ailelerin bilgili ve bilinçli olmasına bağlıdır. Bu nedenle aile, eşler ve çocuklar için modern hayatın yıpratıcı etkileri karşısında kendilerini koruyabilecekleri sağlam bir sığınaktır. Fakat tarih boyunca insan hayatında vazgeçilmez bir kurum olarak kabul edilen aile, günümüzde bilinçli bir şekilde yıpratılmak istenmektedir. Bu çalışma, ailenin biyolojik, ekonomik, koruyuculuk, psikolojik ve eğitim alanlarında üstlendiği görev hakkında Kur’ân-ı Kerim’in emir ve tavsiyelerini ortaya koyarak özellikle çocuklar açısından ailenin önemini ele almaktadır. Kur’ân’da ele alınan konular ile ailenin bu görevlerini uyumlu olarak gruplandıracak olursak genel hatları ile şöyle bir tablo ile karşılaşılır: 1. Ailenin varlığını koruyan, neslin devamını sağlayan biyolojik görevin hakkıyla yerine getirilebilmesi için; nikâh ve talak için konulan kurallar, zina yasağı, zinaya giden yolların kapatılması için verilen tavsiyeler. 2. Aile fertlerinin her türlü maddi ihtiyaçlarını karşılayacak olan ekonomik görev için; dünya ahiret dengesini korumak şartıyla çalışmaya teşvik etme, helal kazanç, çocukların ve annelerinin, ebeveynin bakım ve ihtiyaçlarını giderme, aile içi dayanışma konuları. 3. Aile fertlerini her türlü maddi ve manevi zarara ve günaha karşı koruyuculuk görevi için; eşlerin birbirlerinin örtüsü olması, aileyi cehennem ateşinden korumak için dinî emir ve yasaklara riayet etmek, Hz. İbrahim’in babasını, Hz. Nuh’un oğlunu cehennemden korumak için onları Hakka davet etmeleri. 4. Aileyi huzur içinde yaşanan bir çatı haline getiren, duygusal dengenin geliştirilmesine olanak veren psikolojik görev için; eşler arasında meveddetin ve rahmetin var olması, aile içinde sevgi, saygı, hürmet ve güvenin tesisi için uyulması gereken kurallar. 5. Aile fertlerinin kendine, ailesine ve topluma faydalı olarak yetiştirilmesi ve sosyalleştirilmesini sağlayan eğitim görevi için; ebeveynin çocuklarına tavsiyeleri bağlamında Hz. Lokman’ın ve Hz. Nuh’un çabaları. Kuşkusuz aile kurumu, insanlıkla birlikte var olan ve kıyamete dek varlığını koruyacak bir kurumdur. İlk insan Hz. Âdem ve eşinden günümüze tüm insanlar, bir aile içinde doğup büyümüşler ve kendileri de bir aile kurarak nesillerini devam ettirmişlerdir. Nitekim ailenin biyolojik, ekonomik, koruyuculuk, psikolojik ve eğitim alanlarındaki görevlerini bazen temel kaideler koyarak bazen de ayrıntılı bir şekilde ele alan Kur’ân’ın, özellikle ailenin sağlam temeller üzerine bina edilmesine, sürekliliğine, eşlerin birbirlerini koruyup gözetmelerine ve çocukların yetiştirilmesi konusuna önem verilmesine vurgu yaptığı görülmektedir. Nikâhtan talak konusuna kadar yani ailenin kuruluşundan dağılmasına kadar birçok konuda emir ve tavsiyelerde bulunan Kur’ân, özellikle peygamberlerin aileleri ile yaşadıkları tecrübeleri bizlere örnek olarak sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı, toplumun temel taşı olan ailenin, kendisinden beklenen işlevlerini yerine getirebilmesi için Kur’ân-ı Kerim’de emredilen veya tavsiye edilen hususların tespit edilmesidir. Literatür taraması yönteminin kullanıldığı bu çalışmada ayrıca ailenin görevleri hakkında araştırma yapan tüm araştırmacılara Kur’ân-ı Kerim’in konuyu ele alışını sunabilmek hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Aile, Ebeveyn, Çocuk, Ailenin Görevleri

Kaynakça

• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. çev. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 12. Basım, 2011.
• Akpınar, Ali. “Cennette Kurulan ve Cennette Devam Edecek Olan Kutlu Yuva: Aile”. Siyer Araştırmaları Dergisi 7 (Nisan 2020), 137-142.
• Aybey, Salih. “Ailenin Dini Değerleri Aktarmadaki Rolü ve Bu Süreçte Dikkat Edilmesi Gereken İlkeler”. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi 7/2 (Haziran 2018), 544-560.
• Aydın, Ali Rıza. “Çocuğun Dinî Şahsiyet Kazanmasında Ailenin Önemi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8 (Eylül 1996), 211-219.
• Aydın, Mustafa. “Rivayetler Bağlamında Hz Peygamberin Çocukluğuna Etki Eden Önemli Şahsiyetler”. İlahiyatta Araştırma ve Değerlendirmeler. ed. Fevzi Rençber. Ankara: Gece Kitaplığı, 2022.
• Bayraktar, M. Faruk. “Ailenin Eğitim Görevi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 2 (Haziran 1995), 117-142.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Rûhu’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 10 Cilt. İstanbul: Matbaa-i Osmâniyye, 1911.
• Carrel, Alexis. İnsan Denen Meçhul. çev. Refik Özdek. İstanbul: Yağmur Yayınları, 1983.
• Carrel, Alexis. İnsanlar Uyanın. çev. Leyla Yazıcıoğlu. İstanbul: Arif Bolat Kitabevi, 1959.
• Cessâs, Ebû Bekr. Ahkâmü’l-Kur’ân. thk. Muhammed Sâdık Kamhâvî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1992.
• Çapcıoğlu, İhsan - Çetin, Kübra. “Çocukların Manevi Açıdan Güçlendirilmesinde Ailenin Rolü”. Peygamberimiz ve Çocuk. İzmir: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2021.
• Demirutku, Kürşad. Değerlerin Edinilmesinde Ailenin Rolü. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, 2017.
• Doğan, Cihangir. “Ailenin Önemi ve Vazgeçilmez Fonksiyonları”. Aile ve Eğitim -Tartışmalı İlmi Toplantı-. 19-29. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
• Erdem, Suat. “İslam Hukukunda Ailenin Devamlılığı”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 20/20 (Aralık 2021), 59-87.
• Fîrûzâbâdî, Ebû’t-Tâhir Muhammed b. Yaʿkûb. Besâʾiru zevî’t-temyîz fî letâʾifi’l-Kitâbi’l-ʿAzîz. thk. Muhammed Alî en-Neccâr. 6 Cilt. Kahire: el-Meclisu’l-Aʿlâ, ts.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâu Ulûmi’d-dîn. Beyrût: Dâru İbn Hazm, 2005.
• Girişken, Neriman. “Çocuk Eğitiminde Ailenin Etkisi”. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 5/2-3 (Aralık 2010).
• Gökçe, Birsen. “Aile ve Aile Tipleri Üzerinde Bir İnceleme”. Aile Yazıları I. Der. Beylü Dikeçligil, Ahmet Çiğdem. Ankara: Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, 1990.
• Gökçe, Birsen. Türkiye’nin Toplumsal Yapısı. Ankara: Savaş Yayınları, 2004.
• Gür, Bekir S. - Kurt, Türker. “Türkiye’de Ailelerin Eğitim İhtiyaçları”. Aile ve Toplum Eğitim-Kültür ve Araştırma Dergisi 7/27 (Aralık 2011), 33-62.
• Hökelekli, Hayati. “Aile Psikolojisi ve Aile İçi İletişim”. Diyanet İlmi Dergi 40/2 (Nisan Mayıs Haziran 2004), 41-60.
• Hökelekli, Hayati. Çocuk, Genç, Aile Psikolojisi ve Din. İstanbul: Dem Yayınları, 2009.
• Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İnsan Aile Kültür. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1991.
• Kasapoğlu, Abdurrahman. “Kur’an’a Göre Ailenin Din Eğitimi Görevi”. Diyanet İlmi Dergi 44/2 (Nisan Mayıs Haziran 2008), 7-26.
• Kınalızâde, Ali Efendi. Devlet ve Aile Ahlakı. çev. Ahmet Kahraman. İstanbul: Tercüman Yayınları, ts.
• Kır, İbrahim. “Toplumsal Bir Kurum Olarak Ailenin İşlevleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 10/36 (Ocak 2011), 381-404.
• Kırca, Celal. “Kur’an’a Göre Ailenin Psikolojik Temelleri”. Diyanet İlmi Dergi 27/2 (Nisan Mayıs Haziran 1991), 67-79.
• Kırca, Celal. İlimler ve Yorumlar Açısından Kur’ân’a Yönelişler. İstanbul: Marifet Yayınları, 2009.
• Kitabı Mukaddes. İstanbul: Kitabı Mukaddes Şirketi, 2003.
• Koç, Bozkurt. “Çocuğun Dinî Gelişiminde Rol Model Olarak Anne ve Baba”. Dinî Araştırmalar 11/31 (Haziran 2008), 49-60.
• Koç, Mustafa. “Ailenin Karşıladığı Temel Psikolojik İhtiyaçlar”. KADEM Kadın Araştırmaları Dergisi 1/1 (Haziran 2015), 54-73.
• Köylü, Mustafa. “Değerler Eğitiminde Ailenin Fonksiyonu”. Aile ve Eğitim -Tartışmalı İlmi Toplantı-. ed. Mehmet Faruk Bayraktar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2010.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Abdullah et-Türkî. Beyrût: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. thk. Mecdi Ba Sellum. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
• Okumuş, Mesut. “Kur’an’a Göre Evlilik ve Evliliği Sürdürmenin Önemi”. Kur’an’da Aile Sempozyumu. 295-311. İzmir: Tıbyan Yayınları, 2011.
• Özbek, Abdullah. “Bir Eğitim Kurumu Olarak Ailenin Önemi”. İslâm’da Aile ve Çocuk Terbiyesi. ed. İbrahim Canan (İstanbul: Ensar Neşriyat, Nisan 2005), 57-74.
• Özdemir, Şuayip. “Çocuğun Din Eğitiminde Ailenin Rolü”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 9 (Haziran 2002), 113-131.
• Râzî, Fahreddîn. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Şâtıbî, Ebû İshâk. el-Muvâfakât. çev. Mehmet Erdoğan. 4 Cilt. İstanbul: İz Yayıncılık, 1990.
• Tarhan, Nevzat. Güzel İnsan Modeli. İstanbul: Timaş Yayınları, 4. Basım, 2012.
• Taşköprîzade Ahmet Efendi. Şerhu’l-Ahlaki’l-Adudiyye. ed. Ömer Türker. çev. Mustakim Arıcı. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Telli, Hasan. “Çocuk ve Ölüm Bağlamındaki Olaylara Hz. Peygamber’in Yaklaşımı”. Uluslararası Mevlid-i Nebi Sempozyumu İslâm ve Çocuk Tebliğler Kitabı. ed. Kadir Önemli vd. Şanlıurfa: Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2020.
• Tezcan, Mahmut. Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 4. Basım, 1985.
• Turan, İbrahim. “Günümüz Aile Problemleri Çerçevesinde Kur’an’da Ebeveyn-Çocuk İlişkisi”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 35/35 (Eylül 2013), 71-104.
• Turğut, Mustafa - Semiha Feyzioğlu (ed.). Türkiye Aile Yapısı Araştırması: Tespitler, Öneriler. Ankara: T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, 2014.
• Yavuzer, Haluk. Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1986.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kuran Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 3. Basım, 1979.
• Yıldız, İbrahim. “Kur’an Bağlamında Ahirette Aile Birliği”. Tafsir Dergisi 3/1 (Mayıs 2023), 1-15.
• Yıldız, İbrahim. “Kur’ân Çerçevesinde Farklı Dine Mensup Ebeveyn-Çocuk Arasındaki İlişkinin Sınırları”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 21/1 (Mart 2021), 237-266.
• Yörükoğlu, Atalay. Çocuk Ruh Sağlığı. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 3. Basım, 1980.