BIST’TE İŞLEM GÖREN ANA METAL FİRMALARININ FİNANSAL PERFORMANSININ ENTEGRE BİR ÇOK KRİTERLİ KARAR VERME MODELİ KULLANARAK DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 2, 176 - 197, 30.06.2020

Mustafa Çanakçıoğlu

https://doi.org/10.11611/yead.678063

Cited By: 4

Öz

Son yıllarda Borsa İstanbul’da yer alan sektörler veya endekslerdeki işletmelerle ilgili olarak yapılan performans analizleri hem ilgili firmalara ve sektörlere hem de bu işletmelerle ilgilenen yatırımcılara ve diğer paydaşlara değerli bilgiler ve yorumlar sunmaktadır. Bu çalışmanın amacı Borsa İstanbul’da (BIST) hisseleri işlem gören Ana Metal Sanayinde yer alan 17 işletmenin 2013-2018 tarihleri arasındaki finansal performanslarının analiz edilmesi ve sonuçların karşılaştırılmasıdır. Çalışma kapsamında işletmelerin Bilanço ve Gelir tablolardan elde edilen 13 muhasebe kökenli oran kriteri kullanılmıştır. Elde edilen veriler “Çok Kriterli Karar Verme” (ÇKKV) yöntemlerinden Entropi ve WASPAS (Weighted Aggregated Sum Product ASsessment) yöntemi ile değerlendirilmiştir. Belirlenen seçim kriterlerinin ağırlıkları Entropi tekniği kullanılarak hesaplanmıştır. Ardından WASPAS yöntemi kullanılarak karar seçeneklerinin göreli önem değerleri hesaplanmış, firmalar her yılın performans değerlerine göre sıralandırılmıştır. Çalışmada seçilen dönemler, kullanılan muhasebe oranları ve hibrid modele göre Ana Metal Sanayindeki 17 işletmenin performans analizi sonucunda, 6 yılın ortalaması olarak ÖZBAL Çelik Boru Sanayi Ticaret ve Taahhüt A.Ş. en iyi şirket olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ana Metal Sanayi Sektörü, Finansal performans, , Entropi

Teşekkür

Sayın Editör, Emeklerinizin için şimdiden teşekkür ederim. Saygılarımla

EVALUATION OF FINANCIAL PERFORMANCE OF THE BASE METAL COMPANIES OPERAND IN THE ISTANBUL STOCK EXCHANGE USING AN INTEGRATED MULTI-CRITERIA DECISION-MAKING MODEL

Öz

In recent years, performance analysis about sectors or companies placed in various indexes presents valuable information and interpretation to both related companies and investors, who think to make an investment to these companies in addition to other stakeholders. The main aim of this paper is to make an analysis of the financial performance of seventeen firms operand in the Istanbul stock exchange and placed in the main metal index between the years of 2013 and 2018 and to compare the obtained results. Within the scope of this study, thirteen accounting rates obtained from firms balance sheets and income statements were used. obtained data were analyzed with the hybrid Multı-Crıterıa Decısıon-Makıng (MCDM) model consists of the Entropy and WASPAS (Weighted Aggregated Sum Product Assessment) methods. The weight values of the determined selection criteria were calculated by using the Entropy technique and firms were ranked considering the own performance score for each year. In this paper, In conclusion the companies were re-ranked with the help of the Borda Count method considering the obtained results for each year. In accordance with selected periods, used accounting rates, and applied hybrid model, as a result of the financial performance analysis of seventeen companies İskenderun Demir ve Çelik A.Ş. Co. is the firm that has the highest financial performance.

Anahtar Kelimeler

Base Metal Companies, Financial Performans, Entropy, Waspas, Borda

Kaynakça

• Akçakanat, Ö., Eren, H., Aksoy, E. ve Ömürbek, V. (2017) “Bankacılık Sektöründe Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Değerlendirmesi”, Süleyman Demiral Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(2): 285-300.
• Akyüz, İ., Aydemir, B., Bayram, B. Ç. ve Akyüz, K. C. (2019) “Orman Ürünleri İşletmelerinin Finansal Performanslarının Entropi Temelli TOPSIS Yöntemi ile Karşılaştırılması: Artvin Örneği”. Journal of Bartin Faculty of Forestry, 1(21): 136-146.
• Ayyıldız, E. ve Murat, M. (2017) “Türkiye’de Yer Alan Şehirlerin Eğitim Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri Kullanarak Belirlenmesi”, Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, 10(2): 255-267.
• Avinash, V. R. (2019) “Financial Performance Evaluation of Selected Steel Companies in India by using Multi Criteria Decision Technique of ARAS, SAW and TOPSIS with DVA based Weight Determination” International Journal of Scientific Research and Reviews, 8(2): 4261-4277.
• Bakır, M., Akan, Ş. ve Durmaz, E. (2019) “Exploring Service Quality of Low-Cost Airlines in Europe: An Integrated MCDM Approach. Economics and Business Review” 5(19), 109-130.
• Bakırcı, F., Shiraz, S.E. ve Sattary, A. (2014) “BİST’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayi Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analízí: VZA Süper Etkinlik ve TOPSİS Uygulaması” Ege Akademik Bakış, 14(1): 9-19.
• Chakraborty, S. and Zavadskas, E.K. (2014). “Applications Of WASPAS Method in Manufacturing Decision Making”, Informatica, 25 (1): 1–20.
• Chakraborty, S., Zavadskas, E.K., Antucheviciene, J. (2015) “Applications of WASPAS Method as a Multi-Criteria Decision-Making Tool” Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 49(1): 1- 17.
• Cömert, H.G. ve Karaatlı, M. (2018) “Akdeniz Ülkelerinin Turizm Performansının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Değerlendirilmesi” 19. Uluslararası EYİ Sempozyumu 17-20 Ekim 2018, İstanbul.
• Çakır, S. ve Perçin, S. (2013) “AB Ülkeleri’nde Bütünleşik Entropi Ağırlık - TOPSIS Yöntemiyle Ar-Ge Performansının Ölçülmesi”, Uludağ Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1): 77-95.
• Chakraborty, S. ve Zavadskas, E.K. (2014) “Applications of WASPAS Method in Manufacturing Decision Making”, Informatica, 25(1): 1-20.
• Chakraborty, S., Zavadskas, E.K. ve Antucheviciene, J. (2015) “Applications Of WASPAS Method As A MultiCriteria Decision-Making Tool”, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research, 49(1): 1-17.
• Eş, A. ve Çobanoğlu C. (2017) “TOPSIS Yöntemiyle Şirket Performans Sıralaması İçin Bir Çerçeve: Demir Çelik Sektöründe Bir Uygulama”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(2): 249-268.
• Erol, I. ve Ferrell, W. (2009) “ntegrated Approach for Reorganizing Purchasing: Theory and A Case Analysis on A Turkish Company”, Computers ve Industrial Engineering, 56:1192-1204.
• Ertuğrul, İ. ve Tuş Işık, A., (2008) “İşletmelerin VZA ile Mali Tablolarına Dayalı Etkinlik Ölçümü: Metal Ana Sanayiinde Bir Uygulama” Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1): 201-217.
• Eyüboğlu K. ve Bayraktar, Y. (2019) “Ana Metal Sanayi Alt Sektörlerinin Finansal Performanslarının AHP ve TOPSIS Yöntemleri ile Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 2 (1): 1-10.
• Gezen, A. (2019). Türkiye’de Faaliyet Gösteren Katılım Bankalarının Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Analizi, Muhasebe ve Finans Dergisi, 84, 213-232.
• Ghorabaee, M. K., Zavadskas, E. K., Amiri, M. ve Esmaeili, A. (2016) “Multi-Criteria Evaluation of Green Suppliers Using an Extended WASPAS Method with Interval Type-2 Fuzzy Sets”, Journal of Cleaner Production, 137: 213-229.
• Karami, A. ve Johansson, R. (2014) “Utilization of Multi Attribute Decision Making Techniques to Integrate Automatic and Manuel Ranking of Options” Journal of Information Science and Engineering, 30: 519-534.
• Karaca, Ç. ve Ulutaş, A. (2018) “Entropi ve WASPAS Yöntemleri Kullanılarak Türkiye İçin Uygun Yenilenebilir Enerji Kaynağının Seçimi”, Ege Akademik Bakış, 18(3): 483-494.
• Lashgarı, S., Antuchevıcıene, J., Delavarı, A. and Kheırkhah, O. (2014) “Using QSPM and WASPAS Methods for Determining Outsourcing Strategies”, Journal of Business Economics and Management, 15(4): 729-743.
• Madıc, M., Gecevska, V., Radovanovıc, M. and Petkovıc D. (2014). “Multi-Criteria Economic Analysis of Machining Processes Using the Waspas Method”, Journal of Production Engineering, 17(2): 79-82.
• Orçun, Ç. (2019) “Enerji Sektöründe WASPAS Yöntemiyle Performans Analizi”, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2):439-453.
• Şit, A., Ekşi, İ. H. ve Hacıevliyagil, N. (2017) “BIST’te Ana Metal Sanayi Endeksinde Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Ölçümü: 2011-2015 Dönemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 8(17): 83-91.
• Rençber, Ö.F. ve Avcı, T. (2018) “BIST'te İşlem Gören Bankaların Sermaye Yeterliliklerine Göre Karşılaştırılması: WASPAS Yöntemi ile Uygulama”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6: 169-175.
• Turskıs, Z., Zavadskas, E.K., Antuchevıcıene, J. ve Koserava, N. (2015) “A Hybrid Model Based on Fuzzy AHP and Fuzzy WASPAS for Construction Site Selection”, International Journal of Computers Communications and Control, Special Issue on Fuzzy Sets and Applications, 10(6): 873-888.
• Ural, M., Demireli, E., ve Çalık, S. G. (2018) “Kamu Bankalarında Performans Analizi: Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Bir Uygulama”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 31: 129-141.
• Urosevic, S., Karabasevic, D., Stanujkic, D., Maksimovıc, M. (2017) “An Approach to Personnel Selection in the Tourism Industry Based on the SWARA and the WASPAS Methods”, Economic Computation and Economic Cybernetics Studies and Research 51(1), 75-88.
• Uygurtürk, H., ve Korkmaz, T. (2012) “Finansal Performansın TOPSIS Çok Kriterli Karar Verme Yöntemi ile Belirlenmesi: Ana Metal Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 7(2): 95-115.
• Yavuz, N. ve Baki B. (2019) “Patent Değerlerinin Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Sıralanması: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama”, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17): 27-52.
• Yıldırım, M., Karakaya, Ö. ve Altan, İ. M. (2019) “TOPSIS Yönteminde Maliyet ve Karlılık Oranlarının Kullanılmasıyla Finansal Performansın Ölçümü: Ana Metal Sanayi Sektöründen Bir Şirket Örneği”, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 5(3): 170-181.
• Zavadskas, E.K., Turskıs, Z. and Antuchevıcıene, J. (2015) “Selecting a Contractor by Using a Novel Method for Multiple Attribute Analysis: Weighted Aggregated Sum Product Assessment with Grey Values (WASPAS-G)”, Studies in Informatics and Control, 24(2): 141-150.