ALTIN, FAİZ, İŞSİZLİK, PARA ARZI İLE BORSA ARASINDAKİ EŞBÜTÜNLEŞME İLİŞKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 130 - 148, 30.06.2021

Eser Yeşildağ

https://doi.org/10.11611/yead.886825

Cited By: 3

Öz

Hisse senedi fiyatlarının hangi faktörlerden etkilendiği konusu hem kurumsal hem de bireysel yatırımcılar açısından her zaman en önemli konulardan olmuştur. Bu çalışmanın temel amacı, Türkiye’deki hisse fiyatları ile altın fiyatları, faiz oranları, işsizlik oranları ve para arzı arasındaki eşbütünleşme ilişkisinin analiz edilmesidir. Bunun için 2009:01-2019:01 dönemleri arasındaki aylık BIST100 endeks değerleri ile altın, faiz, işsizlik ve para arzı makroekonomik faktörlerinin değerleri analize dâhil edilmiştir. Hisse senetleri, altın, faiz, işsizlik ve para arzı arasında bir eşbütünleşme ilişkisinin olup olmadığı ARDL sınır testi kullanılarak araştırılmıştır. Analiz sonuçları hisse senediyle altın, faiz, işsizlik ve para arzı değişkenleri arasında bir eşbütünleşme olduğunu göstermiştir. Buna göre hisse fiyatları ile faiz oranları ve para arzı arasında uzun ve kısa vadeli anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Bu ilişkide faiz oranları hisse senedi fiyatlarını negatif, para arzı ise pozitif yönde etkilemektedir. Altın fiyatları ve işsizlik oranı ile hisse fiyatları arasında herhangi bir anlamlı ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler

Hisse, Altın, Faiz, Para Arzı, İşsizlik, ARDL

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

INVESTIGATION OF THE COINTEGRATION RELATIONSHIP BETWEEN GOLD PRICE, INTEREST RATE, UNEMPLOYMENT, MONEY SUPPLY AND STOCK EXCHANGE

Öz

The issue of which factors affect share prices has always been one of the most important topics for both corporate and individual investors. The main purpose of this study is to analyze the cointegration relationship between stock price and gold price, interest rates, unemployment rate and money supply in Turkey. For this, monthly BIST100 index values and the macroeconomic factors values of gold, interest, unemployment, and money supply between 2009:01-2019:12 period are included in the analysis. Whether there is a cointegration relationship between share, gold, interest rate and money supply were investigated using the ARDL boundary test. Analysis results showed that there is a cointegration between stock prices and the variables of gold, interest, unemployment, and money supply. Accordingly, a significant relationship was found between stock prices and interest rates and money supply in the short and long term. In this relationship, while stock prices were negatively affected by interest rates, they were positively affected by the money supply. No significant relationship was found between gold prices, unemployment rate and share prices.

Anahtar Kelimeler

Shares, Gold, Interest Rate, Money Supply, ARDL

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Abul, S. J., ve Al-Kandari, A. M. (2020) "Real Estate Market and Macroeconomic Factors in Kuwait: An ARDL Approach", International Economics, 73(3): 405-434.
• Akel, V., ve Gazel, S. (2014) “Döviz Kurları ile BIST Sanayi Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bir ARDL Sınır Testi Yaklaşımı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi (44): 23-41.
• Aldukhail, A. M. (2019) “The Effect of Macroeconomic Variables on the Saudi Stock Market”, Archives of Business Research, 7(12): 126-152.
• Altınbaş, H., Kutay, N., ve Akkaya, G. C. (2015) “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Piyasası Üzerine Etkisi: Borsa İstanbul Üzerine Bir Uygulama”, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(2): 30-49.
• Aremo, A. G., Olabisi, O. E., ve Adeboye, O. O. (2020) “Effects of Selected Macroeconomic Variables on Stock Market Returns in Nigeria”, Asian Journal of Economics, Business and Accounting, 16(3): 56-70.
• Belen, M., ve Karamelikli, H. (2016) “Türkiye’de Hisse Senedi Getirileri ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: ARDL Yaklaşımı” Istanbul University Journal of the School of Business, 45(1): 34-42.
• Büyükşalvarcı, A., ve Abdioğlu, H. (2010) “The Causal Relationship between Stock Prices and Macroeconomic Variables: A Case Study for Turkey”, International Journal of Economic Perspectives, 4(4): 601-610.
• Cihangir, M., ve Kandemir, T. (2010) “Finansal Kriz Dönemlerinde Hisse Senetleri Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Faktörlerin Arbitraj Fiyatlandırma Modeli Aracılığıyla Saptanmasına Yönelik Bir Çalışma”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1): 257-296.
• Çil Yavuz, N. (2015) “Finansal Ekonometri”, İstanbul: Der Kitabevi.
• Dikmen, N. (2012) “Ekonometri, Temel Kavramlar ve Uygulamalar”, Bursa: Dora Basım Yayın Dağıtım.
• Dirican, C., ve Canöz, İ. (2017) “The Cointegration Relationship between Bitcoin Prices and Major World Stock Indices: An Analysis with ARDL Model Approach”, Journal of Economics, Finance and Accounting (JEFA), 4(4): 377-392.
• Dube, S. D., ve Shoko, J. (2020) “The Impact of Macroeconomic Variables on Stock Market Development in Zimbabwe (1990–2018)”, Novateur Publications JournalNX- A Multidisciplinary Peer Reviewed Journal, 6(9): 88-101.
• El Abed, R., ve Zardoub, A. (2019) “Exploring the Nexus between Macroeconomic Variables and Stock Market Returns in Germany: An ARDL Co-integration Approach” Theoretical and Applied Economics, XXVI(2): 139-148.
• Elhassan, T., ve Braima, B. (2020) “Impact of Khartoum Stock Exchange Market Performance on Economic Growth: An Autoregressive Distributed Lag ARDL Bounds Testing Model” Economies, 8(86).
• Engle, R. F., ve Granger, C. W. (1987) “Co-integration and Error Correction: Representation, Estimation and Testing”, Econometrica, 55(2): 251-276.
• Eyüboğlu, S., ve Eyüboğlu, K. (2018) “Borsa İstanbul Sektör Endeksleri ile Döviz Kurları Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi: ARDL Modeli”, Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 11(1), 8-28.
• Fama, E. F. (1981) “Stock Returns, Real Activity, Inflation, and Money”, The American Economic Review, 71(4): 545-565. Geyikçi, U. B. (2017) “Türkiye’de Hisse Senedi Piyasası ve Ekonomik Gelişme İlişkisinin ARDL Sınır Testi Yaklaşımı ile Analizi”, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3), 197-212. doi:10.20491/isarder.2017.295
• Güriş, S., Çağlayan, E., ve Güriş, B. (2013) “Eviews ile Temel Ekonometri”, İstanbul: Der Kitabevi.
• İskenderoğlu, Ö., Kandır, S. Y., ve Önal, Y. B. (2011) “Hisse Senedi Piyasası ve Reel Ekonomik Faaliyetler Arasındaki İlişkinin Araştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1): 333-348.
• Kalaycı, Ş. (2008) “SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (3. Baskı)”, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karagöz, K. (2016) “Temel Ekonometri”, Bursa: Dora Basım Yayın Dağıtım.
• Köprücü, Y., ve Sarıtaş, T. (2017) “Türkiye’de Eğitim ve Ekonomik Büyüme: Eşbütünleşme Yaklaşımı” Optimum Journal of Economics and Management Sciences, 4(2): 77-89.
• Kutlar, A. (2005) “Uygulamalı Ekonometri (Geliştirilmiş 2. Baskı), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Narayan, P. K. (2005) “The Saving and Investment Nexus for China: Evidence from Cointegration Tests”, Applied Economics, 37(17), 1979-1990. doi:10.1080/00036840500278103
• Nishat, M., ve Shaheen, R. (2004) “Macroeconomic Factors and Pakistani Equity Market”, Pakistan Development Review, 43(4): 619-637.
• Okuyan, H. A., ve Erbaykal, E. (2011) “İMKB’de Yabancı İşlemleri ve Hisse Senedi Getirileri İlişkisi”, Doğuş Üniversitesi Dergisi,12(2): 256-264.
• Oudat, M. S., Hasan, H., ve Alsmadi, A. A. (2020) “Macroeconomic Variables and Portfolio Investment in Bahrain Using an ARDL Bound Testing Approach”, Accounting, 6(4): 465-472.
• Pesaran, H. H., Shin, Y., ve Smith, R. J. (2001) “Bounds Testing Approach to the Analysis of Level Relationships”, Journal of Applied Econometrics, 16: 289-326. doi:10.1002/jae.616
• Poudel, R. B., ve Shrestha, S. R. (2019) “Stock Return and Trading Volume Relation in Nepalese Stock Market: an ARDL Approach”, Securities Board of Nepal (SEBON) Journal, 7: 17-32.
• Sandal, M., Çemrek, F., ve Yıldız, Z. (2017) “BİST100 Endeksi ile Altın ve Petrol Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisinin İncelenmesi”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(3): 155-170.
• TCMB. (2021) “Türkiye Cumhuriyet Markez Bankası” Ocak 2021 tarihinde EVDS: https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden alındı
• Tetik, M., ve İvrendi, M. (2013) “Para Politikası Beklentilerinin Finansal Yatırım Araçları Üzerindeki Etkileri: Türkiye Örneği”, İktisat, İşletme ve Finans, 28(333): 107-136.
• TÜİK. (2021) “Türkiye İstatistik Kurumu”, Ocak 2021 tarihinde Türkiye İstatistik Kurumu: http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist adresinden alındı
• Uzunel, E. C., ve Güven, E. T. (2019) “BİST-100 Endeksi ile Çeşitli Makroekonomik Değişkenler Arasındaki Uzun Dönemli İlişkinin ARDL Yaklaşımı ile Analiz” Pamukkale Journal of Eurasian Socioeconomic Studies, 6(1): 19-36.
• Wongbangpo, P., ve Sharmab, S. C. (2002) “Stock Market and Macroeconomic Fundamental Dynamic Interactions: ASEAN-5 Countries”, Journal of Asian Economics, 13: 27-51.
• Yayla, N., Ceylan, R., ve Çeviş, İ. (2017) “Türkiye’de Hisse Senetleri Piyasası ile Ekonomik Büyüme İlişkisine ARDL Yaklaşımı”, Social Sciences (NWSASOS), 12(4):185-198.
• Zügül, M., ve Şahin, C. (2009) “İMKB 100 Endeksi ile Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama”, Akademik Bakış, Sayı 16, Nisan, Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler E-Dergisi ISSN:1694-528X, İktisat ve Girişim(16): 1-16. http://www.akademikbakis.org adresinden alındı