DİNİ YÖNELİM EĞİLİMİ VE SOSYAL MEDYA KULLANIMININ GÖSTERİŞÇİ TÜKETİM ÜZERİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 2, 149 - 172, 30.06.2021

Murat Bayat , Hatice Yıldırım

https://doi.org/10.11611/yead.886937

Öz

Bu çalışma dini yönelimin ve sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketimi nasıl etkilediğini araştırmakta, farklı dini yönelime sahip ve farklı amaçlarla sosyal medyayı kullanan kişilerin gösterişçi tüketim eğilimlerini incelemektedir. Nicel veri toplama yöntemlerinden çevirim içi anketin tercih edildiği bu çalışma sonucunda içsel dini yönelime sahip bireylerin daha az gösterişçi tüketimde bulundukları, dışsal dini yönelime sahip bireylerin ise gösterişçi tüketim eğilimlerinin daha fazla olduğu görülmüştür. Ayrıca sosyal medya kullanımının gösterişçi tüketimi pozitif yönde etkilediği, sosyal medyayı eğitim amaçlı kullananlar ile gösterişçi tüketim arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu araştırma sonucunda görülmüştür. Sosyal medya kullanım amacının gösterişçi tüketim üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tüketim, Gösterişçi Tüketim, Sosyal Medya, Dini Yönelim

THE EFFECT OF RELIGIOUS INCLINATIONS AND SOCIAL MEDIA USE ON CONSPICUOUS CONSUMPTION

Öz

Consumption is no longer biologically based and has gained a status and show-based dimension. Consuming by showing and using social media tools while doing this are considered as one of the most important functions of consumption. The fact that Muslims do not avoid conspicuous consumption and adopt a secular understanding makes this area attractive to explore. This study investigates how religious inclination and social media use affect conspicuous consumption, and examines the conspicuous consumption trends of people with different religious inclinations and using social media for different purposes. As a result of this study, in which the online questionnaire was preferred as one of the quantitative data collection methods, it was concluded that the conspicuous consumption tendencies of individuals with internal and external religious inclinations differ, similarly, the purpose of social media use was effective on conspicuous consumption. In addition, it has been observed that the use of social media positively affects conspicuous consumption and there is a negative relationship between those who use social media for educational purposes and conspicuous consumption.

Anahtar Kelimeler

Consumption, Religious İnclinations, Social Media, Conspicious Consumption

Kaynakça

• Acar, S. (2018). Tüketim Toplumu Üzerine Eleştirel Bir Değerlendirme, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5(7): 91-102
• Arslan, A. ve Çaylak, M. (2018). Tesettür Giyimi Etkileyen Tüketim Kültürü Faktörleri Üzerine Uygulamalı Bir Araştırma, Akademik İncelemeler Dergisi, 13(1): 41-70
• Aydoğan, M. (2018). Muhafazakârlık İnanç ve Değerlerinin Tüketime Etkisi, Marmara Üniversitesi Orta Doğu ve İslam Ülkeleri Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Balıkçıoğlu, B. ve Volkan, P. (2016). Sosyal Medya, Televizyon ve Akran İletişiminin Materyalizm ve Gösteriş Tüketimi Üzerindeki Etkisi: Tüketici Sosyalleşmesi Perspektifi, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(35): 299-319
• Başçı, E. (2017). Türkiye’de Anti-Kapitalist Müslümanlar: Politik Dönüşümleri, Amaçları ve Tüketim Davranışları Üzerine Nitel Bir Model, Türk İslam Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(13): 113-128
• Becan, C. ve Eaghanioskoui, G. (2019). Gösterişçi Tüketim Aracı Olarak Instagram’ın Tüketicilerin Satın Alma Motivasyonuna Etkisi, Yeni Medya Elektronik Dergi, 3(2): 84-101
• Bell, D. (1976). The Coming of Post Industrial Society, New York: Perseus Book Group
• Bodur, H. E. ve Korkmaz, S. (2017). İlahiyat Öğrencilerinde Sosyal Medya Kullanımı ve Dindarlık İlişkisi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 15(30): 329-351
• Bulut, R. (2016). Örtünmenin Anlamı ve Tüketim Kültürü Etkisinde Dönüşüm: Tesettürde Moda, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(45): 431-437
• Ceyhan, S. (2018). Sosyal Medya Kullanımının Çalışanlar Açısından Sonuçları: Bir Alan Araştırması, Kahraman Maraş Sütçü İmam Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Kahraman Maraş
• Cheng, H-H. ve Fu, T-J. (2019). Exploring the Antecedents of Conspicuous Consumption and Posting Behavior of Conspicuous Consumption on Instagram, Proceedings of the 10th International Conference on E-business, Management and Economics(ICEME), Beijing China, 229-233
• Coştu, Y. (2009). Dine Normatif ve Popüler Yaklaşım: Bir Dini Yönelim Ölçeği Denemesi, Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(15): 119-139
• Çakır, İrem (2018), Sosyal Medya Kullanımının Tüketicilerin Gösterişçi Tüketim Eğilimleri Üzerine Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi SBE, İşletme Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir
• Deniz, A. Ç. (2012). Eğitimli Gençliği Anlamada Yeni Bir Tipoloji Önerisi: Cool Gençlik, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2): 115-139
• er-Ruveyte, A. S. ve Ayten, A. (2010). Dini Yönelim Boyutlarının Kişiliğin Beş Boyutu ile İlişkisi: Ampirik Bir Araştırma, M.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, 39(2): 133-148
• Ersoy, E. (2014). Tüketim Aynasında “Göz”e Yansıyan Seyirlik ve Sembolik Kimlikler, Sosyoloji Konferansları, 49(1): 47-74
• Eryücel, S. (2018). Dini Yönelim ve Başa Çıkma, Turkish Studies, 13(2): 393-412
• Güler, İ. (2014). Sosyal Medya ve Din, Kamuda Sosyal Politika Kamu-Sen Dergisi, 8(27): 86-88
• Harlak, H. ve Eskin, M. (2018). Dini Yönelim ve Dindarlık Ölçeklerinin Geliştirilmesi ve Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi, Yeni Symposium, 56(2): 24-32
• Hepekiz, İ. ve Gökaliler, E. (2019). Sosyal Medya Aracılığıyla Yaratılan Kişisel Markalar ve Benlik Sunumu, Erciyes İletişim Dergisi, 6(1): 761-782
• İlhan, T. T. ve Uğurhan, Y. Z. C. (2019). Sosyal Medyada Gösteriş Tüketimi Eğilimi Ölçeği Geliştirme Çalışması, Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 7(1): 28-60
• Karaca, M. ve Mutlu, T. (2019). Nispetizm - Mış Gibi Yapmak: Sosyal Medyada Nispet Davranışları Üzerine Kavramsal Bir Çalışma, Anadolu Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1): 40-51
• Kitapçı, İ. (2019). Gösterişçi Tüketim Örneği Olarak Potlaç Kültürü ve Günümüzün Küresel Kapitalist Dünyasındaki Yansımaları, Mehmet Akif Ersoy Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(29): 603-622
• Kocabay Şener, N. (2014). Sosyal Medyada Günün Menüsü: Sosyal Medyada “Paylaşılan” Yemek Fotoğrafları Üzerine Bir Değerlendirme, Akademia: Erciyes İletişim Dergisi, 3(3): 72-82
• Koçak, P. G. (2017). Gösterişçi Tüketim Üzerine Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma: Pamukkale Üniversitesi Örneği, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLIII(2): 79-117
• Koçer, S. ve Çetinkaya, A. (2014). Sosyal Medyanın Ekonomisi: Youtube, Facebook, Twitter ve Google’ın İncelenmesi, I. Uluslararası İletişim Bilimi ve Medya Araştırmaları Kongresi, 12-15 Mayıs, Kocaeli.
• Nacakcı, B. (2018). Sosyal Medyanın İnşa Ettiği Narsist Kişilikler: Instagram Hesapları Üzerine Bir Analiz (Pilot Çalışma), Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2): 255-268
• Ok, Ü. (2011), Dini tutum ölçeği: ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (2): 528-549
• Özcan Demir, N. (2017). Bireylerin Tüketimin Nesnesine Dönüşmesinde, Sosyal Medya Etkisi, Sosyoloji Konferansları, 55(1): 277-288
• Özelge, E. G. (2008). İslam ve Kapitalizm İlişkisi: Türkiye’de 1980 Sonrası Tüketim Kültürü ve Tesettür Modası, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Özüdoğru, B. (2017). Farklı Nesillerde Tesettür Algısı, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Sungur, E. (2017). Postmodern Tüketim ve Dindarın Seçkinlik (Elitlik) Göstergeleri, Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2): 1277-1297
• Şahingeri, N. A. (2006). Modernizm ve İslamiyet’in kadın Anlayışlarının Karşılaştırılması, Selçuk üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya
• Tunç, M. (2017). Diyarbakır’da Gösterişçi Tüketim Davranış Kalıpları ve Eğilimleri, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(1/17): 412-432
• Tunç, M. (2017). Diyarbakır’da Gösterişçi Tüketim Davranış Kalıpları ve Eğilimleri, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 9(1/17): 412-432
• Uz, S. (2017). Sosyal Medya ve Tüketim Kültürüne İlişkin Bir İçerik Analizi, Journal of Current Researches on Social Sciences, 7(2): 393-412
• Yıldırım, Y. (2019). Tüketicilerin Sembolik Tüketim Eğilimlerinin Öğrenilmesi: Akçakoca Örneği, ANEMON Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(6), 257-267