TÜRK SAVUNMA SANAYİ ŞİRKETLERİ İLE DEFENSE 100 ŞİRKETLERİNİN TREND ANALİZİ İLE KARŞILAŞTIRILMASI: ÖRNEK UYGULAMA

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 1, 168 - 195, 22.03.2022

Zekeriya Demir

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de BİST İstanbul’da işlem gören savunma sanayi şirketleri ile Defense 100 listesinde yer alan savunma sanayi şirketlerinin bilanço ve gelir tablosundaki gelişmeler trend analizi ile analiz edilmiştir. Çalışma dönemi olarak 2015-2020 yılları belirlenmiş ve yılların herhangi birinde 1 milyar ABD Doları ve üzerinde ciroya sahip olan şirketler kapsama dahil edilmiştir. Çalışmanın amacı, Defense 100 şirketleri ile Türkiye’deki savunma sanayi şirketlerinin gelişimini bilanço ve gelir tabloları üzerinden ortaya koymaktır. Sektörün zaman içinde gelişimini göstermesi açısından analiz yöntemi olarak trend analizi seçilmiş ve altı yıllık bir zaman dilimi incelenmiştir. Yapılan analizlerden, Türk savunma sanayi şirketlerinin satışlar, satışların maliyeti ve karlılık rasyoları açısından Defense 100 şirketlerine göre daha iyi performans gösterdiği buna karşılık kısa ve uzun vadeli borçluluk açısından ise Defense 100 şirketlerinin daha iyi durumda olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma Türk savunma sanayi şirketleri ile Defense 100 şirketlerini mali tablolar üzerinden trend analizi ile karşılaştırmalı olarak analiz eden ilk çalışmadır. Bu yönüyle literatüre önemli katkılar sunması ve yeni çalışmalar içinde bir örnek olması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Savunma Sanayi, Mali Tablolar, Trend Analizi

COMPARISON OF TURKISH DEFENSE INDUSTRY COMPANIES AND DEFENSE 100 COMPANIES WİTH TREND ANALYSIS: SAMPLE APPLICATION

Öz

In this study, the developments in the balance sheet and income statement of defense industry companies listed in the Defense 100 list and defense industry companies traded in BIST Istanbul in Turkey were analyzed by trend analysis. The working period is 2015-2020, and companies with an annual turnover of US$ 1 billion or more in any of the years are included in the scope. The aim of the study is to compare the development of Defense 100 companies and defense industry companies in Turkey through balance sheets and income statements. Trend analysis was chosen as the analysis method in order to show the development of the sector over time, and a six-year time frame was examined. From the analyzes conducted, it was concluded that Turkish defense industry companies performed better than Defense 100 companies in terms of sales, cost of sales and profitability ratios, while Defense 100 companies were better off in terms of short-term and long-term indebtedness. This study is the first to analyze Turkish defense industry companies and Defense 100 companies in comparison with trend analysis via financial statements. In this aspect, it is expected to make important contributions to the literature and to be an example in new studies.

Anahtar Kelimeler

Defense Industry, Financial Statements, Trend Analysis

Kaynakça

• Akgüç, Ö. (2011) “Mali Tablolar Analizi”, İstanbul, 14. Baskı, Arayış Basım ve Yayıncılık San. Tic.Ltd. Şti.
• Akın, H. (2019) “Konya Savunma Sanayi Araştırma Raporu”, https://www.kalkinmakutuphanesi.gov.tr/assets/upload/dosyalar/dsyv1auhe42201940531pm.pdf, 19.09.2021).
• Al-Shaghel, H. (2021) “Türkiye’de Son Beş Yılda Yaşanan Gelişmeler Savunma Sanayi 2015-2020”, https://ayam.com.tr/arastirma/turkiyede-son-5-yilda-yasanan-gelismeler-savunma-sanayi-2015-2020/ (19.09.2021).
• Arslan, H. M. ve Yücel, S. (2021) “Gri İlişkisel Analiz ve Multi Moora Yöntemleri İle Borsa İstanbul’da İşlem Gören Savunma Sanayi Sektörünün Finansal Performansının Değerlendirilmesi”. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (1):36-57. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/dusbed/issue/64276/878231
• Aydın, İ (2020) “Dışa Bağımlılıktan Millîliğe Türkiye’nin Savunma Sanayii Tecrübesi”, Ortadoğu Araştırmaları Merkezi, Rapor No: 25 / Aralık 2020, Ankara.
• Bakırcı, F. S., Bayrak, R. ve Önal, S. (2016) “Toplam Faktör Verimliliği: Savunma Sanayi Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30 (4):0-0. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/atauniiibd/issue/29909/322123
• Başaran, M.E. (2009) “Savunma Sanayi Projeleri ve Finansal Kararlar Yönünden İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Bayrak, R., Bakırcı, F. ve Sarıkaya, M. (2015) “Savunma Sanayinde VZA Yöntemiyle Etkinlik Analizi”, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 10 (2):26-51.
• Bingöl, O. ve Varlık, A.B. (2015) “Türk Savunma Sanayinin Geleceği- Sürdürülebilirlik ve Güçlü İhracat İçin Strateji Raporu–1”, İstanbul, Tasam Yayınları Stratejik Rapor No: 71,.https://tasam.org/Files/PDF/Raporlar/TSS_rapor.pdf_6acb9a1e-7d78-4af4-bc67-48bb93270426.pdf, (19.09.2021).
• Chatman, W.T. (1995) “A Comparative Financial Analysis Of The U.S. Defense Industry During The Post Cold War Defense Drawdown”, https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA305648.pdf, (30.09.2021).
• Çabuk, A. (2013) “Finansal Tablolar ve Mali Analiz”, (Ed. Saime Önce), Mali Analiz, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3013, Açıköğretim Fakültesi Yayını No:1966.
• Çabuk, A. ve Lazol, B. (1998), “Mali Tablolar Analizi”, Bursa, Vipaş A.Ş.
• Çakır, M.U. (2003), “Financial Growth Of The Turkish Defense Industry: An Explanatory Analysis”, Master’s Thesis, The Institute of Economics and Social Sciences of Bilkent University, Ankara.
• Defense News Top 100 (2021), http://people.defensenews.com/top-100/ (20.09.2021)
• Deloitte (2015), “2015 Global Aerospace And Defense Sector Financial Performance Study Growth Slowing,Profits Improving”, https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/global/Documents/Manufacturing/gx-mnfg-a-and-d-financial-perf-study-2015.pdf, (20.09.2021).
• Deloitte (2021), “2020 Global Aerospace And Defense Industry Outlook”, https://www2.deloitte.com/tr/tr/pages/manufacturing/articles/2020-global-aerospace-and-defense-industry-outlook.html, (19.09.2021).
• Georgiou, G. M. (2006), “Military Expenditure and the Rate of Profit: Some Empirical Results.” International Review of Applied Economics, 16 (3):344-361. http://dx.doi.org/10.1080/758534266
• Güneş, M. (2011), “Etkin Bir Kamu Yönetimi İçin Artan Savunma Harcamalarının Denetimi ve Hesap Verebilirliğin Rolü”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2): 139-166. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/gaziuiibfd/issue/28320/300951
• Gürsoy, G. (1994), “Financial Ratio Patterns In The U.S. Defense Industry”, https://apps.dtic.mil/sti/citations/ADA291733, (30.09.2021).
• Hartley, K. (2018a), “Arms industry data: Knowns and unknowns”, The Economics Of Peace And Security Journal, 13 (2):30-36. doi:10.15355/epsj.13.2.30
• Hartley, K. (2018b), “The Profitability of Non-Competitive Defence Contracts: The UK Experience”, Defence and Peace Economics, 29 (6):577-594. DOI: 10.1080/10242694.2017.1287157.
• Hatipoğlu, M. (2021), “Global Trendler Uzay Havacılık ve Savunma Sektörleri”, https://www.btso.org.tr/documents/sectoralreport/102.pdf, (19.09.2021).
• Jeong, K., Lee, J.ve Lee, C. (2010), “Profitability Gains of Korean Defense Firms: Technological Progress or Cost Shifting?”, Asian Journal of Technology Innovation, 18 (2):219-239, DOI: 10.1080/19761597.2010.9668699.
• Kaya, E. (2019), “Zaman Serileri Analizinde Box-Jenkins Yöntemi İle Savunma Sanayi Verileri Üzerine Bir Uygulama”, Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman
• Krishnamurti, C., Pensiero, D. ve Velayutham, E. (2016), “Corruption Risk in the Defence Industry: Drivers and Stock Market Effects”, Asian Finance Association (AsianFA) 2016 Conference, Available at SSRN:https://ssrn.com/abstract=2725626.
• Mayer-Sommer, A. P.; Bedingfield, J.P. (1989), “A Reexamination Of The Relative Profitability Of The U.S. Defense Industry: 1968–1977”, Journal of Accounting and Public Policy, .8 (2):83-119.
• McGowan, A.S. ve Vendrzyk, V.P. (2002), “The Relation Between Cost Shifting and Segment Profitability in the Defense‐Contracting Industry”, The Accounting Review, 77 (4):949–969. https://doi.org/10.2308/accr.2002.77.4.949.
• ODS Consulting Group (2020), “Azerbaycan’da Ekonomi ve Savunma Sanayi İnceleme Raporu”. https://odsdanismanlik.com/wp-content/uploads/2020/10/03_azerbaycan_da_ekonomi_ve_savunma_sanayi_210720.pdf, (19.09.2021).
• OKA (2012), “Çorum Savunma Sanayi Sektörel Araştırma Raporu”, https://www.oka.org.tr/assets/upload/dosyalar/savunma-sanayi-arastirma-raporu-17-71.pdf, (19.09.2021).
• Ögel, S. ve Nuryyev, K. (2021), “Borsa İstanbul’da İşlem Gören Savunma Sanayi Şirketlerinin Bulanık TOPSİS Yöntemi ile Finansal Performans Analizi”, Business & Management Studies: An International Journal, 9 (1):307-326, doi: https://doi.org/10.15295/bmij.v9i1.1780.
• Özgülbaş, N. (2006), “Türkiye’de Kamu Hastanelerinin Finansal Durum Değerlendirmede Kullanılabilecekleri Bir Yöntem: Trend Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 29:129-139. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/mufad/issue/35598/395384.
• Province, D.C. (1990), “Financial Ratio Benchmarks for Defense Industry Contractors”, https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA216359.pdf, (30.09.2021).
• PWC (2021). “The Defence Industry in The 21st Century”, https://www.pwc.pl/en/publikacje/defence_industry_ads.pdf, (18.10.2021).
• Rizwana, M. ve Saqib, M. (2020), “Impact of COVID-19 on Defence Industry with Special Reference to India”, International Journal of Trade & Commerce-IIARTC January-June 2020, 9 (1):35-42.
• SASAD Performans Raporu 2020 (2021), https://www.sasad.org.tr/uploaded/Sasad-Performans-Raporu-2020.pdf, (19.09.2021).
• Savunma Sanayi Başkanlığı, “3228 Sayılı Kanun”, https://www.ssb.gov.tr/Images/Uploads/MyContents/F_20170913104007039980.pdf, (06.10.2021).
• Schulman, R.D. (1977), “Leverage And Profitability In Selected Defense Industries”, https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA036515.pdf, (30.09.2021).
• Sevim, Ş. (2013), “Finansal Tablolar ve Mali Analiz”, (Ed. Saime Önce), Mali Analiz, Eskişehir, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3013, Açıköğretim Fakültesi Yayını No:1966.
• Sezgin, Ş. ve Sezgin, S. (2018), “Dünya’da ve Türkiye’de Savunma Sanayi: Genel Bir Bakış”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 5 (12):1-19. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/asead/issue/41905/505227.
• Topak, S., “Finansal Tablolar Analizi Ekonometri”, http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/kitap/ekonometri_ue/finansaltablolaranalizi.pdf, (04.10.2021).
• Vakıf Yatırım Sektör Raporu Savunma (2018). https://www.vkyanaliz.com/Files/docs/defensesectorreport_16-07-2018-636673287023866868.pdf, (19.09.2021).
• Vidović, N., Dželetović, M. ve Beriša, H. (2019), “Export Potential Of The Defense Industry Of Serbia And The Perspective Of Further And Sustainable Development”, Knowledge International Journal, 30 (6):1599-1605. https://doi.org/10.35120/kij30061599V.
• Wang, C. ve Miguel, J.S. (2012), “The Excessive Profits of Defense Contractors: Evidence and Determinants”, https://apps.dtic.mil/sti/pdfs/ADA558985.pdf, (18.10.2021).